Вера Дашкевіч, Sputnik.
У Луганску Уладзімір Зеляноўскі пакінуў у літаральным сэнсе "квітнеючы" бізнэс: зямлю, цяпліцы і 12 гандлёвых кропак у горадзе і ваколіцах. Яго петуніі, прымулы і хрызантэмы насуперак усякай логіцы добра раскупляліся нават падчас бамбёжак.
Але сам ён пад бамбёжкамі з дзецьмі і жонкай, якая толькі што нарадзіла, заставацца не рызыкнуў. Пераехаў спачатку ў Кіеў, а затым да сваякоў у Брэст.
На сустрэчу з прадстаўніком Упраўлення Вярхоўнага камісара ААН па справах бежанцаў у Беларусі Жанам-Івам Бушардзі ён узяў толькі старэйшых дзяўчынак. Жонка і яшчэ чацвёра дзяцей засталіся дома. А вось яго сваякі і землякі Дзмітрыева, якія перабраліся сюды з Луганска крыху раней, прыйшлі ў поўным складзе: тата, мама і шасцёра дзяцей.
Казалі пра канкрэтныя праблемы — дакументы для афармлення статусу, пра складанасці з пошукам працы, нарэшце, аб падрыхтоўцы дзяцей да школы.
Сваім працы не хапае
Зеляноўскі пакуль без працы. Як і яго сваяк Дзмітрыеў. Апошні хаця б год адпрацаваў у калгасе, потым, праўда, яго скарацілі, сказалі "сваім працы не хапае", а Зеляноўскага наогул не бяруць. Ён, вядома, падзарабляе, але прызнаецца, што да беларускіх парадкаў яшчэ трэба прызвычаіцца.
"Там у гэтым сэнсе было прасцей. Калі было мала грошай, я тэлефаную аднаму сябру: чуеш, што там у цябе ёсць па будаўніцтве. Ён: ёсць ванна, хочаш, прыйдзі плітку пакладзі. Я пайшоў, тыдзень бах-бах, зарабіў грошай, пагнаў далей. Тут не так, таму што… ну, дапусцім, пайшоў я працаваць, а цябе падатковая злавіла і пакарала", — смяецца Зеляноўскі.
Яшчэ трэба прывыкнуць да коштаў і да таго, што больш няма таго ранейшага яркага жыцця — сваёй справы, вялікага дома і суседкі — дабрадушнай бабулі Галі. Яе дом раскурочыла снарадам. А ён жа толькі-толькі дапамог ёй зрабіць рамонт.
Пяць тысяч хрызантэм
Зеляноўскія з'ехалі з Луганска ў чэрвені 2014. У іх толькі нарадзіўся пяты сын, а тут пачаліся абстрэлы.
Збіраліся прыхапкам. Што паспелі, схапілі, кінулі ў машыну і паехалі — спачатку да сваякоў у Адэскую вобласць, затым да мамы жонкі — у Кіеў. Восем месяцаў ён усё яшчэ спадзяваўся, што сітуацыя вырашыцца, што жарсці аціхнуць і ён зможа вярнуцца да сваёй зямлі і цяпліц. Тым больш што нават пад кулямі яго кветкі раскупляліся.
"Стралялі, а кветкі куплялі ўсё адно. Я не ведаю, куды, але і тэлефанавалі, і прыязджалі: "Воўчык, калі ласка". Я на восень тады 5 тысяч хрызантэм пасадзіў, пакінуў рабочых. Думаў: пастраляюць, а праз два тыдні спакойна прыеду. А яно вось як пайшло", — уздыхнуў Зеляноўскі.
Жыццё пад Кіевам аказалася дарагім і не вельмі камфортным. У Брэст іх паклікалі сваякі, шматлікія стрыечныя і траюрадныя браты. Бацькі Уладзіміра родам з Беларусі. Зараз ён спрабуе атрымаць грамадзянства для сябе і дзяцей, каб, перш за ўсё, атрымаць права на бясплатную медыцыну.
Па законе за роды сваіх малодшых дзяцей, якія з'явіліся на свет у Брэсце, Зеляноўскія і Дзмітрыевы павінны былі б плаціць. Але гэтыя выдаткі пакрыў Чырвоны Крыж.
"Ого-го колькі ежы" на 300 рублёў
Рэгіянальнае аддзяленне Беларускага таварыства Чырвонага Крыжа пры падтрымцы УВКБ ААН дапамагае гэтым сем'ям, у тым ліку фінансава. І Зеляноўскія, і Дзмітрыевы кажуць, што змаглі перажыць зіму толькі дзякуючы "ваўчарам" — сертыфікатам, якія можна было абмяняць на прадукты, вопратку ці бытавую хімію. "Амаль кожны месяц гэтыя ваўчары даюць, на нашу сям'ю — трыста рублёў. Прадукты купляць — гэта ого-го, проста клас", — радасна распавёў Зеляноўскі. Але потым усё ж такі прызнаўся, што толькі гэтых грошай на сям'ю было б замала.
Людзі, кажа, "нездарова" дапамагалі. Хіба што яго цяперашні сусед падкормлівае дзяцей кукурузай. Хоць яго сваякам Дзмітрыевым, якія з'ехалі ў вёску, аднавяскоўцы сабралі цэлую гаспадарку: і свіней, і гусей, і курэй. І, тым не менш, беларусы Зеляноўскаму вельмі сімпатычныя. Роўна як і беларускія парадкі.
"Мне падабацца, калі ў краіне парадак. Вось, да прыкладу, прыйшоў узяць пасведчанне аб нараджэнні маці, каб на гэтай падставе атрымаць грамадзянства. Па законе, яго выдаюць праз сем дзён. А я кажу па звычцы: а давайце нешта прыдумаем. Яна на мяне глядзіць вялікімі вачыма і кажа: "Выбачайце, але калі вам трэба тэрмінова, то вы скажыце, мы гэта паскорым. Ідзіце ў банк, аплаціце бланк, мы нешта вырашым". А стрыечны брат у бок штурхае: "Маўчы, у нас не Украіна. Зараз пасадзяць". А я ж не ведаю, я ж прывык — даў "пропуск", і ўсё вырашылі", — засмяяўся Зеляноўскі.
Паток украінцаў, якія жадаюць атрымаць асаблівы статус чалавека "які знаходзіцца пад абаронай", сёлета прыкметна скараціўся. Частка людзей вярнулася дадому. Застаюцца і па-ранейшаму едуць у рэспубліку, на думку Прадстаўніцтва УВКБ ААН у Беларусі, толькі тыя, у каго ёсць беларускія сваякі або няма іншага выйсця. Уладзімір Зеляноўскі звязвае сваю будучыню з Беларуссю — хоча зноўку адбудаваць тут дом і адрадзіць свой кветкавы бізнэс.
Яго не палохаюць ні мясцовыя суровыя парадкі, ні жорсткія законы, ні крызіс.
"Вядома, кветкі. У мяне гэта вельмі добра ідзе. Я ж восем гадоў гэтым займаўся. Гляджу на расліны, і магу сказаць, што ім трэба, а што не трэба — як дзіцяці", — заўважыў Уладзімір.
