Пакуль па ўводзінах незалежнага экзамену, якім вырашана дапоўніць цэнтралізаванае тэставанне (ЦТ), пытанняў больш, чым адказаў. Дый само Міністэрства адукацыі, анансуючы новаўвядзенне, адзначыла, што ўсё яшчэ будзе падчас распрацоўкі.
Зрэшты, грамадства ўспрыняло навіны Мінадукацыі рэплікай, якая стала тыповай: "Колькі можна!" Ледзь толькі засвоілі правілы гульні з ЦТ, як новае шчасце прыляцела. У рамках новага незалежнага экзамену будзе праходзіць не толькі тэставанне, але і сумоўе.
Ясна адно: ужо да 11 класа малады чалавек павінен выразна ўяўляць, чаго ж яму трэба ад жыцця, хто ён па светаадчуванні — фізік, дапусцім, ці лірык — і куды (хоць бы дырэктыўна) трымаць яму шлях у гэтым вялікім жыцці. Зыходзячы з гэтага ён і будзе вырашаць — у якім фармаце здаваць экзамены ў 11 класе.
Па тлумачэннях, якія далі спецыялісты Міністэрства адукацыі, экзамен за курс сярэдняй школы будзе складацца з дзвюх частак. Першую будуць здаваць тыя, хто праходзіць выпрабаванне толькі як выпускны экзамен за курс сярэдняй школы, а дзве часткі разам — для тых, хто вырашыць працягнуць навучанне ў вну.
Усё, канешне, зразумела: ведаеш, чаго хочаш ад жыцця, — ідзі і здавай. Калі ж не жадаеш моцна напружвацца ці марыш пра прафесійна-тэхнічную адукацыю — не марнуй час свой і экзаменатараў, здавай экзамены па спрошчанай праграме і адпраўляйся дадому.
Вось толькі ў мяне пытанне: хто можа быць упэўнены ў тым, што выпускнік школы 16-ці гадоў (некаторыя — 17-ці) у стане адэкватна ацаніць свае планы на жыццё? Большасць, вядома, адказна будуць здаваць належны максімум для вну — але што рабіць з тымі, хто па нейкіх прычынах не злічыць патрэбным зрабіць гэта? Атрымліваецца, дарога ў вну для іх будзе назаўжды зачынена? Ці паспеўшы ўсё ж да найвысокай адукацыі прыблізна да 25-ці, яму трэба будзе вярнуцца за школьную парту і дасдаць патрэбны максімум?
Ёсць такая катэгорыя людзей, якія "чакаюць, пакуль смажаны певень дзяўбне". Адзін мой знаёмы ўмудрыўся скончыць навуку з выніковай двойкай у атэстаце. Для савецкай сістэмы і тады гэта было не тое каб шараговы выпадак; настаўніца дала зразумець, што гатова ахвяраваць прынцыпамі і не псаваць хлопчыку атэстат — няхай падыдзе на пераздачу. А яму не да таго было. Любоў у яго была. Не пайшоў ён, карацей. Дый чаго там у выніку ў атэстаце было выведзена — зусім не бачыў. Не да таго.
А праз пару гадоў, адхварэўшы і напакутаваўшыся, пачуў малады чалавек няўмольную цягу да ведаў. Пасядзеў ён за кнігамі — дый здаў пры сваёй двойцы на выдатна ўступныя экзамены, прытым у прэстыжнае вну. У перабудоўную пару пад дэвізам "няважна, што ў атэстаце, дакажы веды" гэта было цалкам магчыма. І вось ён не толькі паспяхова здаў, але і натхнёна вучыўся, быўшы заўсёднікам усіх навуковых суполак, канферэнцый і іншых тусовак для асабліва захопленых. Ці варта казаць, што потым былі дысертацыя, навуковая кар'ера, і я не ведаю чалавека, які бы лепш адбыўся ў прафесіі і ў навуцы, чым гэты непраходны школьны двоечнік.
Зрэшты, такія выпадкі, вядома, нетыповыя. І спрабуючы выбудаваць сістэму, на іх усё ж не варта арыентавацца. Бо большасць "ціхіх троечнікаў" не стануць працягваць навуку і будуць рады таму, што з іх здымуць частку нагрузкі, а тыя, хто пойдзе вучыцца далей, будуць рады, што адну ступень стрэсу — прыступку экзаменацыйных выпрабаванняў — ім праходзіць не давядзецца.
Быццам бы, усё добрае і рацыянальнае збожжа ў экзаменацыйных ператварэннях усё ж ёсць. Вось толькі такім людзям, як мой таварыш, шанцаў гэта сістэма ўжо зусім не пакідае.
