МІНСК, 24 ліс — Sputnik. Дзень падзякі адзначаецца ў чацвер у ЗША — дзяржаўнае свята, якое з'яўляецца адным з самых папулярных у краіне.
Паводле традыцыі ў гэты дзень амерыканцы дзяквалі Богу за багаты ўраджай, зараз свята страціла свае рэлігійныя карані і ператварыўся ў сямейную ўрачыстасць.
Гісторыя свята
Ідэя святкавання заканчэння збору ўраджаю ўзыходзіць да глыбокай старажытнасці. У Паўночнай Амерыцы гэтае свята трансфармаваўся ў падзячныя набажэнствы за багаты ўраджай, якія суправаджаліся багатым пачастункам. Паводле некаторых звестак, першыя падзячныя малебны еўрапейскіх перасяленцаў адбыліся ў 1607 годзе ў Джеймстауне, а таксама ў калоніі штата Мэн.
Аднак у большасці выпадкаў гісторыю ўзнікнення свята звязваюць з пасяленцамі, якія прыбылі ў Амерыку з Англіі ў канцы 1620 года. Восенню 1621 года губернатар створанай імі калоніі Плімут Уільям Брадфорд запрасіў індзейцаў, якія жылі па суседстве, адзначыць разам з пасяленцамі трохдзённае свята ў гонар першага ўраджаю, сабранага пасля галоднай зімы ў Новым Свеце, якую каланісты перажылі шмат у чым дзякуючы дапамозе тубыльцаў.
Гэта быў першы Дзень падзякі, але каланісты не толькі не называлі яго так, але і не планавалі рабіць яго традыцыяй — у наступным годзе свята не было, яго правялі паўторна толькі ў 1623 годзе, пасля таго як занепакоеныя засухай пасяленцы доўга малілі аб дажджы — і атрымалі яго.
Доўгі час свята было неафіцыйным. Еўрапейскія перасяленцы ладзілі ўрачыстасці збору восеньскага ўраджаю на мясцовым узроўні. Кожны штат сам вызначаў дату святкавання. Першы афіцыйны Дзень падзякі быў абвешчаны ў 1777 годзе Кантынентальным кангрэсам і адбыўся 18 снежня 1777 года.
У 1789 годзе першы прэзідэнт ЗША Джордж Вашынгтон абвясціў свята нацыянальнай падзеяй. Датай правядзення Дня падзякі і грамадскай малітвы (A day of public thanksgiving and prayer) стала 26 лістапада, чацвер. Аднак у наступныя гады Дзень падзякі працягвалі праводзіць нерэгулярна. Агульнанацыянальным святам ён стаў толькі ў 1863 годзе, калі прэзідэнт Абрагам Лінкальн абвясціў, што з гэтага часу апошні чацвер лістапада будзе адзначацца як Дзень падзякі. Праўда, ужо ў 1865 годзе свята адзначалася ў першы чацвер лістапада — так абвясціў прэзідэнт Эндру Джонсан. У 1869 годзе прэзідэнт Уліс Грант для Дня падзякі абраў трэці чацвер. У астатнія гады Дзень падзякі адзначаўся ў апошні чацвер лістапада.
У 1939-1941 гадах для пашырэння каляднага сезону пакупак прэзідэнт Франклін Рузвельт перанёс свята на перадапошні чацвер лістапада. Перанос выклікаў раскол сярод штатаў — 16 штатаў адмовіліся змяніць традыцыю і працягвалі адзначаць свята па-старому. Пасля двух гадоў блытаніны і скаргаў Рузвельт 26 снежня 1941 года падпісаў закон, які вызначыў святкаванне Дня падзякі ў чацвёрты чацвер лістапада.
Традыцыі
За гады існавання ў свята склаўся цэлы шэраг традыцый, якія амерыканцы старанна выконваюць. Дзень падзякі прынята адзначаць у доме старэйшыны сям'і ў коле родных. Родныя і сябры з'язджаюцца з усёй краіны, каб пасядзець за агульным сталом, абстаўленым традыцыйнымі пачастункамі. Абавязковым атрыбутам застолля з'яўляюцца індычка (у розных варыянтах яе падрыхтоўкі), салодкая бульба ямс, журавінавы соус, начынне з сухарных кубікаў са спецыямі, бататы, гарбузовы пірог — тое, што, на думку гісторыкаў, было на сталах каланістаў у XVII стагоддзі.
Традыцыйны святочны напой — яблычны сідр. Яго падаюць гарачым і запраўляюць спецыямі.
Яшчэ адна традыцыя свята — урачыстая цырымонія памілавання індычкі, якая праводзіцца ў Белым доме напярэдадні. У адпаведнасці з гэтай традыцыяй хоць бы адна індычка павінна пазбегнуць долі апынуцца на святочным стале.
Традыцыя ўшанавання індычкі на Дзень падзякі, згодна з найбольш распаўсюджанай версіяй, была закладзена ў 1947 годзе, калі Нацыянальная федэрацыя вытворцаў мяса індычкі (National Turkey Federation) упершыню падарыла птушку прэзідэнту Гары Трумэну. Аднак толькі ў 1963 годзе прэзідэнт Джон Кэнэдзі пакінуў у жывых атрыманую ў падарунак птушку.
Першую афіцыйную цырымонію памілавання індычкі правёў прэзідэнт Джордж Буш-старэйшы ў 1989 годзе. З таго часу штогод індычка і яе "дублёр" (дублёра выбіраюць на той выпадак, калі з першай птушкай раптам нешта здарыцца перад цырымоніяй) пазбаўляюцца ад перспектывы быць засмажанай.
Парады і распродажы
Яшчэ адным атрыбутам свята з'яўляюцца традыцыйныя касцюміраваныя парады. Першы падобны парад прайшоў у 1924 годзе ў Дэтройце. Самы вядомы парад праводзіцца штогод у Нью-Ёрку. Яго ладзіць найбуйнейшая сетка ўнівермагаў Macy's. Галоўнай славутасцю парада з'яўляюцца надзіманыя цацкі велізарных памераў (героі мультфільмаў, казак і тэлеперадач), якія праносяць ад Цэнтральнага парку да ўваходу ва ўнівермаг (паміж Сёмай авеню і Брадвеем). З 1952 года парад транслюецца па тэлебачанні.
Пасля Дня падзякі ва ўсіх крамах краіны адбываецца адкрыццё традыцыйных перадкалядных распродажаў, з 1960-х гадоў гэты дзень вядомы таксама як "Чорная пятніца" праз велізарныя заторы, якія ўзнікаюць на вуліцах.
