У Санкт-Пецярбургу 26 снежня адбудзецца пасяджэнне Вышэйшага Еўразійскага эканамічнага савета. У ходзе саміту кіраўнікі пяці дзяржаў, якія ўваходзяць у Еўразійскі эканамічны саюз (Арменія, Беларусь, Казахстан, Кыргызстан і Расія), падвядуць вынікі першых двух гадоў работы інтэграцыйнага аб'яднання і пазначаць арыенціры для яго далейшага развіцця. Ключавой падзеяй ВЕЭС стане плануемае падпісанне Дамовы аб Мытным кодэксе ЕАЭС.
У гэтай сувязі недасведчанаму пабочнаму назіральніку можа здацца, што працэсы еўразійскай інтэграцыі адбываюцца зладжана, згодна з загадзя зацверджаным планам, аднак, на жаль, гэта далёка не так. На жаль, паміж удзельнікамі саюза існуе значная колькасць праблем і супярэчнасцяў і ў новы 2017 год ЕАЭС уступае ў большай ступені з негатыўным вынікам. Асноўныя гандлёва-эканамічныя паказчыкі ўнутры саюза падаюць, адзначаецца зніжэнне ўзаемнага гандлю як дзяржаў паміж сабой, так і з асноўным партнёрам — Расійскай Федэрацыяй.
Правалы года
Калі казаць пра Рэспубліку Беларусь, то ў натуральным выражэнні айчынны экспарт у Расію нават расце, аднак у замежнай валюце беларускія вытворцы недаатрымліваюць прыкладна 30% у параўнанні з 2014 годам. Ва ўмовах, калі большасць тэхналагічных рашэнняў і абсталявання, гэтак неабходнага нашай індустрыі, знаходзіцца ў краінах Захаду, якія гандлююць не ў расійскіх рублях, а ў доларах ці еўра, радавацца росту экспартнай статыстыкі не прыходзіцца.
У такой сітуацыі выхадам магла б стаць скаардынаваная прамысловая палітыка, праграма навукова-тэхнічнага развіцця ЕўрАзЭС, аднак і на гэтым накірунку, нягледзячы на асобныя поспехі, пахваліцца асабліва няма чым. Праекты прамысловага супрацоўніцтва Беларусі і Расіі, перамовы аб рэалізацыі якіх вяліся з 2013 года, здаецца, зайшлі ў тупік. Нагадаем, што гаворка ідзе пра пяць праектаў прамысловай кааперацыі — аб'яднанні беларускіх прадпрыемстваў з расійскімі або ўваходжанні першых у склад другіх. Канкрэтна меркавалася:
- стварэнне холдынгу "Расбелаўта" на базе МАЗа і КамАЗа;
- інтэграцыі беларускіх "Інтэграла" і Мінскага завода колавых цягачоў (МЗКЦ) са структурамі дзяржкарпарацыі "Растэх";
- аб'яднанне "Пеленг" з "Раскосмасам";
- а таксама "Гродна Азота" з "ЕўраХімам" ці "Газпрамам".
Зараз можна доўга разважаць пра тое, хто мае рацыю, а хто вінаваты, і відавочна, што ў кожнага боку будзе свая справядлівая аргументацыя, аднак факт застаецца фактам: задача па рэалізацыі буйных інтэграцыйных задумаў у галіне прамысловасці з перспектывай стварэння еўразійскіх ТНК апынулася фактычна праваленай.
Другім правалам года варта назваць нафтагазавы канфлікт паміж Беларуссю і Расіяй, які да гэтага моманту не вырашаны. Дарэчы, дадзены крызіс таксама мае прамое стаўленне да еўразійскай інтэграцыі, так як наяўнасць адзінай энергетычнай прасторы — адзін з ключавых паказчыкаў заможнасці эканамічнага саюза, аднак з'яўленне агульнага рынку нафты і газу ў ЕАЭС запланавана толькі да 2025 года. Дарэчы, гледзячы на лёс іншых інтэграцыйных ідэй, не выключана, што гэтае рашэнне пасля будзе адкладзена яшчэ гадоў на 10, а пры зусім песімістычным раскладзе, можа, і назаўжды. Думаецца, што менавіта такімі меркаваннямі кіраваўся беларускі бок, які спрабаваў атрымаць кантрольны пакет акцый расійскай кампаніі "Башнафта" у якасці гарантый загрузкі айчыннай нафтаперапрацоўчай галіны. Ці варта казаць, што нават за грошы ці ў абмен на раней цікавячыя актывы ніхто беларусаў у сферу расійскай нафты пускаць не збіраўся, і чарговая ідэя адышла ў нябыт.
На гэтым фоне яшчэ адной п'янай вішанькай на дзіцячым торце выглядае ўжо парадкам надакучлівая спрэчка "Данкверт супраць беларускіх прадуктаў", па прычыне якой беларускія сяляне хутка пачнуць палохаць кіраўніком "Рассельгаснагляду" непаслухмяных дзяцей.
Хутаранства чыноўнікаў як перашкода інтэграцыі
Трэба разумець, што падобныя праблемы ў адносінах з Расіяй узнікаюць час ад часу не толькі ў Беларусі, але практычна ва ўсіх дзяржаў еўразійскай інтэграцыі. Для пацверджання гэтай высновы трэба толькі аналізаваць гандлёвую статыстыку і час ад часу праглядаць навіны саюзнікаў. Пры гэтым існуе меркаванне, што абсалютна неразумна агульна вінаваціць Расію ў жаданні "дадушыць" канкрэтна Беларусь ці якіх-небудзь іншых партнёраў, як гэта адбылося ў шэрагу выпадкаў у ЕС пры інтэграцыі развітых краін Заходняй Еўропы з дзяржавамі былога сацыялістычнага лагера. Формула, пры якой інтэграцыйны цэнтр рабуе перыферыю, тут абсалютна не працуе: узровень жыцця ў Расіі зніжаецца паралельна з падзеннем аналагічных паказчыкаў у іншых краінах ЕАЭС, а гандаль памяншаецца практычна з усімі партнёрамі, уключаючы Кітай і іншыя дзяржавы БРІКС.
Падзенне нафтагазавых катыровак, дэвальвацыя расійскай валюты, уплыў замежных санкцый, безумоўна, негатыўна адбіваюцца на расійскай эканоміцы, і не зусім правільна шукаць злы намер у тым, што Расія не заўсёды ў стане задаволіць запыты сваіх партнёраў. Тым не менш, менавіта ў гэтых умовах ад расійскага кіраўніцтва патрэбныя эфектыўныя рашэнні, якія дапамогуць краінам Еўразійскага Саюза стаць мацней разам, але замест гэтага, на жаль, усё часцей выяўляюць сябе будаўнікі розных нацыянальных рагатак. Але справа ў тым, што падобнае хутаранства — гэта верны шлях да паражэння, і чым хутчэй гэта зразумеюць прадстаўнікі істэблішменту ўсіх дзяржаў ЕАЭС, тым больш шанцаў у еўразійскай інтэграцыі на пераадоленне хвароб і якасны рывок наперад.
