У чаканні, калі свет паглядзіць на Беларусь іншымі вачыма, карэспандэнт Sputnik Алена Васільева, застаючыся ў рэчышчы зададзенай шматвектарнай палітыкі дзяржавы, вывучыла падшыўку амерыканскіх газет мінулага і пазамінулага стагоддзя і запрашае на ранішні кава ў своеасаблівую машыну часу.
У старэнькай The New York Times мы знайшлі гісторыі пра вайну, халеры, паўстаннях ў Польшчы, даведаліся, як адказаць амерыканцу на адвечнае пытанне "Дзе знаходзіцца Мінск?" і якое афраамерыканцаў падарожнічаць па БССР. Падарожжа ў часе (XIX і XX стагоддзе) і прасторы (ЗША) — забаўка для рэтраградаў.
З першага погляду
Куды адпраўляемся: люты, 1863
Чым зоймемся: знойдзем Мінск на карце
Першы напамін пра Мінск ў амерыканскай газеце The New York Times звязаны з паўстаннем 1863 года, калі на тэрыторыях ранейшай Рэчы Паспалітай, якія адышлі да Расіі, ўзмацніліся патрабаванні аграрных рэформаў. Праўда, Мінску газета пакуль надае не асабліва шмат увагі, згадваючы яго толькі як напрамак, у якім бегла група паўстанцаў.
"У васьмі вёрстах ад Варшавы", — так тлумачаць журналісты геалакацыю сучаснай беларускай сталіцы.
Паўстанне 1863 года прымусіла урад прыняць меры, якія б змягчылі напружанасць, і ў сувязі з гэтым Мінск у другі раз з'яўляецца на старонках газеты ў красавіку таго ж года ў рубрыцы "Расія" (Расійская Імперыя).
"Указам 1 сакавіка 1863 г. уводзіўся абавязковы выкуп сялянамі сваіх надзелаў у Віленскай, Гродзенскай, Мінскай губернях", — паведамілі ў газеце.
У чаканні, калі свет паглядзіць на Беларусь іншымі вачыма, карэспандэнт Sputnik Алена Васільева, застаючыся ў рэчышчы зададзенай шматвектарнай палітыкі дзяржавы, вывучыла падшыўку амерыканскіх газет мінулага і пазамінулага стагоддзя і запрашае на ранішнюю каву ў своеасаблівую машыну часу.
У старэнькай The New York Times мы знайшлі гісторыі пра вайну, халеру, паўстаннях ў Польшчы, даведаліся, як адказаць амерыканцу на адвечнае пытанне "Дзе знаходзіцца Мінск?" і як афраамерыканцу падарожнічаць па БССР. Падарожжа ў часе (XIX і XX стагоддзе) і прасторы (ЗША) — цікава для рэтраградаў.
Гісторыя хваробы
Куды адпраўляемся: 28 жніўня, 1893
Чым зоймемся: паглядзім на разгул халеры
Згадваўся Мінск і па менш рамантычных і яшчэ больш сумных, чым паўстанне, нагод. Так, у самай кароткай, мабыць, нататцы, у якой журналісты звярталіся да згадвання Мінска, паведамляецца аб колькасці ахвяр халеры. У 1893 годзе ахвярамі гэтай хваробы сталі многія гарады Расійскай імперыі, у тым ліку і будучая сталіца Беларусі. У Мінску газета паведамляе аб 97 выпадках захворвання, з іх — 47 смяротных.
Халера была велізарнай праблемай Расійскай імперыі ў канцы XIX стагоддзя. Так, налічвалася 70 губерняў, дзе зарэгістравана халера і за год ад яе памерла 42250 чалавек.
Для абеззаражання ў халерных гарадах у калодзежы засыпана хлорка. Гэта была першая палова XIX стагоддзя, дозы таксічнай хлоркі разлічваць яшчэ не ўмелі. Таму патэнцыйна карысная мера станавілася адной з прычын высокай смяротнасці і халерных бунтаў.
Славутая гісторыя
Куды адпраўляемся: 4 ліпеня, 1944 год
Чым зоймемся: падбяром ключы да Берліну ў Мінску
У ліпені 1944 The New York Times публікуе зводку падзей Другой сусветнай вайны і згадвае Мінск. Журналісты распавядаюць, што тры гады таму ў чэрвені 1941 нямецка-фашысцкія захопнікі ўвайшлі ў Мінск, і Гітлер, тым самым, парушыў пакт аб ненападзе.
"Але цяпер сітуацыя змянілася — літаральна ўчора Савецкая армія вызваліла Мінск", — піша выданне.
Журналісты называюць вызваленне Мінска "самым вялікім бедствам", якое калі-небудзь цярпелі нямецкія войскі на ўсходнім фронце. Журналісты пішуць, што наступствы вызвалення сталіцы БССР для войскаў фашыстаў настолькі значныя, што нават бітва пад Сталінградам па сваёй значнасці не можа параўнацца з вызваленнем Мінска.
"Лінія нямецкай абароны на ўсходзе прарвана, і цяпер нішто не можа спыніць наступ Савецкай арміі", — паведамілі журналісты амерыканскай газеты, адзначыўшы, што зараз усе групы варожага войска на поўнач і на поўдзень ад Мінска ў смяротнай небяспекі.
Газета піша, што Мінск — месца на карце, дзе не аднойчы адбываліся паваротныя моманты гісторыі. Так, журналісты ўспамінаюць, што менавіта праз Мінск адступалі разбітыя рускай арміяй на Бярэзіне войскі Напалеона.
"Расійская армія не збіраецца спыняцца і плануе падабраць ключы да Берліну ў Мінску", — паэтычна рэзюмуюць журналісты.
Дарэчы, "Беларусь" упершыню згадваецца на старонках выдання ў 1945 годзе, калі журналісты пішуць пра тое, як Мінск "аднаўляецца з руін". На двух фатаграфіях у газеце — Дом ураду і здымак з жыцця беларускай вёскі. Подпіс пад фатаграфіяй канстатуе: шмат чаго яшчэ трэба аднавіць, людзям усё яшчэ даводзіцца жыць "у такіх халупах".
Марк Шагал з Беларусі
Куды адпраўляемся: 7 красавіка, 1968 год
Чым зоймемся: ўспомнім Шагала
Анансуючы кнігу пра Шагала, напісаную Говардам Грынфельдам, асабіста знаёмым з мастаком, журналіст запэўнівае — Шагал пісаў свае карціны, звяртаючыся да вобразаў радзімы — Віцебска.
"Марк Шагал нарадзіўся ў 1889 годзе ў Беларусі і сфармаваўся пад уплывам філасофскай плыні хасідызму, рэлігійная плынь у юдаізме, якое ў першай палове XVIII стагоддзя за вельмі кароткі час ахапіла габрэйскае насельніцтва Рэчы Паспалітай", — пісалі журналісты газеты.
Журналіст заўважае, што Шагал у сваіх карцінах уваскрэшваў вобразы з дзяцінства — "сям'ю, кветкі, кароў, сабак, даярак".
"Скрыпач з зялёным і скрыўленым тварам не можа мець пашпарту ніякай іншай мясцовасці, акрамя Віцебска, Беларусь, але Марк Шагал трансфармаваў сябе самога і свой свет ва ўніверсальны код, які ўжываецца да цэлага свету", — напісаў журналіст.
Быць чорным ў Беларусі
Куды адпраўляемся: 19 верасня, 1971 год
Чым зоймемся: адаптуем афраамерыканца да Беларусі
Пытанні існавання ў Беларусі розных формаў праяў дэмакратыі — у тым ліку, талерантнасці, пачалі турбаваць журналістаў амерыканскага выдання яшчэ ў 1970-х, Беларусі прысвяцілі цэлы артыкул з загалоўкам "Быць чорным ў Беларусі — гэта як быць з Марса".
Выхадзец з Гаяны, выкладчык літаратуры Прынстана і Ратгерскіага ўніверсітэта, адправіўся ў падарожжа па еўрапейскай частцы Савецкага Саюза. Сустрэўшы беларусаў, аўтар тэксту паспрабаваў растлумачыць краіну свайго паходжання, але беспаспяхова.
"Калі б я сказаў, што я з Марса, мой суразмоўца быў бы збіты з толку не больш", — распавёў падарожнік ў рэпартажы. Скарыстаўшыся прапанаванай вышэй сістэмай вызначэння месцазнаходжання, заўважым, што Гаяна — гэта ў дзевяці тысячах кіламетраў ад Варшавы.
Прыгоды трактара за акіянам
Куды адпраўляемся: 3 верасня, 1973 год
Чым зоймемся: будзем ганарыцца трактарам
Журналісты газеты распавялі, што савецкія трактары, сярод якіх — беларускі трактар, ужо прыжыліся ў Канадзе, а цяпер вытворца мае намер паспрабаваць захапіць і амерыканскі рынак. Ужо ў 1975 годзе газета пісала пра тое, што СССР нарошчвае экспарт сваіх трактароў.
"Кожны дзень трыста зіхатлівых трактароў " Беларус "сходзіць са зборачнай лініі цэха", — пісалі журналісты газеты і адзначалі — хоць першы беларускі трактар у Штатах атрымалі толькі год таму, ён ужо ўзначаліў радкі амерыканскага імпарту з Савецкага Саюза.
Такі бачылі Беларусь і Мінск амерыканскія журналісты больш стагоддзя таму. А ў наступным аглядзе даведаемся, што пісалі пра Беларусь у брытанскай The Times.
