ВЕРХНЕДЗВІНСКІ Р-Н, 16 сак — Sputnik. Навіна аб тым, што Латвія плануе будаваць на мяжы з Беларуссю плот, у памежных вёсках успрынялі, здаецца, даволі спакойна.
Сам сабе адзначылі, што гэта не па-суседску, але нейкіх істотных праблем не ўбачылі.
"Бог іх ведае. Кажуць, праз нашу мяжу ходзяць шмат, па тэлевізары распавядаюць. І Расія вось ад нас мяжу зрабіла. Ну, напэўна, так трэба. Мы ж не разумеем у гэтым, гэта ж палітыка", — прызналася ў інтэрв'ю Sputnik жыхарка вёскі Шармухі Верхнядзвінскага раёна Людміла Андрэева.
Ад Шармух да мяжы 7 кіламетраў. У 90-я, успамінаюць мясцовыя, да іх перыядычна стукаліся незнаёмцы з просьбай паказаць дарогу "на Латвію".
"Я ў 95-м сюды прыехала. І вось першыя гады былі такія. Бывала, заходзяць:" Як прайсці, як абысці? "Я кажу: выходзьце на дарогу, і ідзіце да памежнікаў, яны вам там падкажуць. Але ў апошнія гадоў 10 такіх ужо не стала ", — распавяла жыхарка Шармух Валянціна Фёдарава.
Балтыйскі напрамак губляе былую папулярнасць
Да апошняга часу балтыйскі напрамак быў папулярны ў нелегалаў. Мяжу тут пачалі ўладкоўваць толькі 25 гадоў таму і, зразумела, што па абсталяванасці яна пакуль саступае беларуска-польскаму участку.
"На польскім напрамку захаваўся шэраг інжынерна-тэхнічных збудаванняў яшчэ з савецкіх часоў. Яны падтрымліваюцца, мадэрнізаваны. І ў цэлым, там мяжа прыкрытая некалькі лепш. Але час не стаіць на месцы. На прыбалтыйскім напрамку ўсе гэтыя гады вялася вялікая праца па абсталяванні участкаў мяжы сучаснымі сігналізацыйнымі комплексамі", — удакладніў афіцыйны прадстаўнік Дзяржаўнага памежнага камітэта Беларусі Антон Бычкоўскі.
Па сутнасці, ствараецца і пастаянна ўдасканальваецца аўтаматызаваная сістэма, якая пры дапамозе відэакамер, цеплавізараў, радыёлакацыйных станцый і іншых разумных тэхсродкаў дазваляе адсочваць сітуацыю на мяжы ў рэжыме рэальнага часу.
Плюс выкарыстоўваюцца традыцыйныя сродкі кантролю — у выглядзе кантрольна-следавай паласы, пагранічных пастоў і нарадаў, а таксама цеснага ўзаемадзеяння з мясцовым насельніцтвам. Як вынік за апошні год колькасць затрыманых парушальнікаў мяжы скарацілася ў разы.
"У мінулым годзе на латвійскім участку было затрымана ўсяго 42 парушальніка дзяржаўнай мяжы. Тады як у 2015 годзе такіх было 113 чалавек", — сказаў Бычкоўскі. І дадаў, што часцей за ўсё праз беларуска-латвійскую мяжу ў пошуках лепшага жыцця ідуць в'етнамцы, радзей грамадзяне Грузіі, Ірана і Ірака.
Парушальнікі і праваднікі
У неафіцыйнай "памежнай сталіцы" раёну — вёсцы Бігасава жыве больш за 1700 чалавек. З працай у апошні час тут не вельмі, моладзь з'язджае, прызнаецца старшыня Бігасаўскага сельскага выканкама, але ён не змог успомніць, каб хто-небудзь з мясцовых рызыкнуў падпрацаваць правадніком для нелегалаў.
"Колькі я жыву, а жыву я тут з 1993-го, быў усяго толькі адзін факт парушэння мясцовымі жыхарамі, якія спрыялі праходу або провадам. Гэта было вельмі даўно. Нашы людзі, нягледзячы на цяжкае жыццё, разумеюць, што такое мяжа і адэкватна ўспрымаюць сітуацыю ", — распавёў старшыня сельскага выканкаму Уладзімір Ходас.
Праваднікамі ў апошнія гады, па словах памежнікаў, выступаюць часцей за ўсё выхадцы з Чачні.
"У апошні час затрымліваюцца выхадцы з Чачэнскай рэспублікі, якія ў мінулым з'яўляліся ўдзельнікамі баявых дзеянняў. І як яны самі кажуць, губляць ім не было чаго, а працаваць яны не прывыклі. Такім чынам, яны спрабавалі зарабляць грашовыя сродкі", — распавёў афіцыйны прадстаўнік Полацкага памежнага атрада Дзяніс Глябко.
Праз балота і ўздоўж чыгункі
Самыя адважныя нелегалы, распавядалі памежнікі, пад'язджалі практычна да мяжы на таксі і пачыналі шукаць абыходныя шляхі. Самыя асцярожныя імкнуцца рухацца ўздоўж чыгуначных шляхоў, аўтатрас і ракі. Былі і такія, хто спадзяваўся праскочыць цераз балота.
"Шаблонаў у парушальнікаў дзяржмяжы няма. Адпаведна сітуацыі па затрыманню непадобныя. Аўтамабіль можа быць спынены і на міжнароднай трасе. У іншай сітуацыі нелегалаў могуць высачыць за некалькі дзесяткаў кіламетраў, і затрымаць калі яны будуць набліжацца да дзяржмяжы пешшу па перасечанай мясцовасці. І там, і там спрацоўваюць і мясцовае насельніцтва, і нашы відэакамеры, і шэраг сістэм інжынернага кірунку ", — распавёў Глябко.
Як няма шаблонаў у парушальнікаў, так няма шаблонаў і ў памежнікаў: ні ў працы, ні ва ўладкаванні памежнай паласы. Ёсць добрае паразуменне і шчыльнае супрацоўніцтва з латвійскімі калегамі.
Таму плот, які плануюць будаваць латвійцы, беларускія памежнікі ўспрымаюць, як яшчэ адна нагода сказаць патэнцыйным нелегалам: нават не варта спрабаваць.
"Чым больш перашкод на шляху нелегальнай міграцыі, тым лепш і больш эфектыўна ажыццяўляецца ахова дзяржаўнай мяжы, тым вышэй узровень нацыянальнай і рэгіянальнай бяспекі. Мяжа ж ахоўваецца з двух бакоў. І без выразнага выбудаванага механізму ўзаемадзеяння беларускіх і латвійскіх памежнікаў, дасягнуць жаданых вынікаў было б складана. А ў нас гэта ўзаемадзеянне ёсць", — падкрэсліў афіцыйны прадстаўнік Дзяржаўнага пагранічнага камітэта Беларусі Антон Бычкоўскі.
Кантактам мяшае не плот, а адсутнасць грошай
Мясцовыя, вядома, з настальгіяй успамінаюць часы, калі ездзілі ў Даўгаўпілс на аўтобусе без усялякіх пашпартоў. Але дзеля справядлівасці ў іх і цяпер больш магчымасцяў бачыць латвійскіх сваякоў, чым у тых, хто жыве каля літоўскай або польскай мяжы.
З Латвіяй дзейнічае рэжым малога памежнага руху і адпаведна спрошчаны парадак перасячэння мяжы.
"Што вы? Больш за 20 гадоў там не была. Дорага. Гэта ж трэба ў Віцебск ехаць, потым прыедзеш на мяжу, даказвай, што не вярблюд. Для маладых, можа, што і спрасцілі, а для нас, старых, нічога", — паскардзілася жыхарка Шармух Валянціна Фёдарава.
Яе суседка Людміла Андрэева кажа, што была ў Даўгаўпілсе год таму, ездзіла выступаць разам з вясковым ансамблем. Сама не ездзіць — няма грошай.
"Адносіны з латышамі у нас нармальныя. А чаго нам з імі сварыцца? Мы ж увесь час дружна жылі. Гэта ж толькі што падзялілі нас межамі гэтымі, раз'ядналі людзей. Я не хачу гаварыць на гэтую ўладу нічога дрэннага, але мне больш тая ўлада падабалася і тое жыццё. Вось куды пенсіянерцы звярнуцца па дапамогу? Зараз нікуды не звернешся, ні да каго. Табе ніхто нічым не дапаможа, толькі наабяцаюць. А раней абяцалі і дапамагалі", — кажа са скрухай Андрэева.
Памежнікі пацвярджаюць: латвійцы больш актыўна карыстаюцца магчымасцямі спрошчанага пропуску. Але тлумачаць тым, што, па-першае, з таго боку мяжы больш гарадоў, а па-другое цэны ў Беларусі ніжэй.
"Не хвалюйцеся за нас. Усё ў нас нармальна. Мы працуем. А хто працуе, той жыве. Дзе лепш жывецца, у Беларусі ці Латвіі?.. Нам тут добра. Я там 40 гадоў пражыла. А зараз тут. І мне тут добра. А дзецям там добра, прыязджаюць прыбраныя. Падарункі купляюць, але ніколі не скажуць, колькі каштуюць. Яны таксама не скардзяцца, клічуць да сябе. Але мне некалі ездзіць, у мяне агарод", — падвяла вынік вечнай спрэчцы, дзе лепш, яшчэ адна сталая жыхарка Бігасава Галіна Трубач.
