Пасёлак Цітоўка, што за некалькі кіламетраў ад Бабруйска, ахутаны мноствам чутак. Прычым самых неверагодных. Лічыцца, што гэта крымінагеннае месца і простым абывацелям сюды лепш не савацца. Бо мясцовыя жыхары — цыганы — займаюцца гандлем наркотыкамі і зброяй. Міліцыянераў яны не баяцца. І нават калі тыя арганізуюць аблаву, парушальнікі ад іх усё роўна схаваюцца — па падземных хадах, якія ідуць ад кожнага дома. Карэспандэнт Sputnik Юлія Балакірава рызыкнула пабываць у гэтых краях, каб высветліць, ці ёсць у гэтых меркаваннях хоць доля праўды.
Аўтобус 4 "А" і кафэ "У Наркулі"
Знаходзіцца Цітоўка за пасёлкам з не менш цікавай назвай — Зялёнка. Дабрацца сюды можна на звычайным гарадскім аўтобусе. Нумар маршруту — 4 "А" (цікава, а ці ёсць "Б"?). Праўда, ходзіць аўтобус раз у паўгадзіны.
На прыпынку з намі выйшлі чалавек восем. Сярод іх цыганаў не было. Мы для сябе развеялі першы міф — у Цітоўцы жывуць не толькі цыганы.
Каля прыпынку знаходзіцца рэстаран. Ёсць у ім нешта незвычайнае. Па-першае, сцены ў яго драўляныя, з-за чаго ён нагадвае хатку. Па-другое, кафэ носіць цікавую назву — "У Наркулі". Напэўна, названа ў гонар мясцовай вядомай цыганкі, падумалі мы. Але ва ўстанове нас паспяшаліся засмуціць.
"Наркуля — туркменскае імя. Уладальнік кафэ не мясцовы. І цыганы ў нас практычна не адпачываюць", — адзначыла кухонны работнік Анжэла.
Паводле яе слоў, беларусаў і цыганоў у Цітоўцы пароўну. Апошнія сапраўды займаюцца распаўсюджваннем наркотыкаў. Пару месяцаў таму аднаго багатага цыгана за такія справункі "закрылі". Пра гэта нават напісалі ў бабруйскай газеце, запэўнівала субяседніца.
"Сярод мясцовых нямала добрых людзей, якія сумленна працуюць. У цэлым працаваць у Цітоўцы не страшна. Асабіста мяне тут яшчэ ніхто не абакраў і дрэнным словам не абазваў", — казала Анжэла.
Катэджы і міліцэйскі кантроль
Дамы ў Цітоўцы ў большасці сваёй прыватныя. Яны старыя, аднатыпныя і непрывабныя. Сярод іх рэдка, але сустракаюцца дарагія катэджы. Мы заўважылі, што ў многіх з іх ёсць аднолькавы дэкаратыўны элемент. На другім паверсе над уваходнымі дзвярамі размяшчаецца балкон. Мабыць, такі штрых ў інтэр'еры прадыктаваны мясцовай модай.
Катэджы схаваныя за высокімі платамі. Мы вырашылі, што іх гаспадары наўрад ці пагодзяцца мець зносіны з прэсай. Таму падышлі да звычайнага дому з адчыненай брамай. Думалі, што там жывуць цыганы, а аказалася — беларус па імені Дзмітрый.
"О, журналісты. Зараз вам усё раскажу", — паціраючы рукі, гаварыў наш новы знаёмы.
Ён прызнаўся, што ў Цітоўцы пражыў усё жыццё і лепш гэтага месца ў свеце не ведае.
"Так, пасля развалу СССР мясцовыя цыганы шмат кралі і наркатой зараблялі. Але цяпер такога няма. Я, напрыклад, папросту магу да суседзяў па соль або хлеб схадзіць. Нармальныя яны людзі", — запэўніваў Дзіма.
Паводле яго слоў, многія цыганы працуюць. Часцей прыбіральшчыкамі ў спарткомплексе "Бабруйск-Арэна", які недалёка знаходзіцца. Хтосьці прыватным прадпрымальнікам працуе: займаецца завострываннем канькоў. Ёсць тыя, хто ездзіць па найбліжэйшых вёсках і прадае вопратку.
"Дзеці ў іх 9 і 11 класаў сканчаюць, а не 5, як раней. Некаторыя нават паступаюць у ВНУ. Ведаю дзяўчыну такую", — распавядаў Дзмітрый.
Натоўп брудных і шумных цыганскіх дзяцей на вуліцы — гэта вобраз, які даўно застаўся ў мінулым.
Дзмітрый звярнуў увагу на іншае — у пасёлку амаль не развітая інфраструктура. Тут ёсць толькі харчовая крама, школа і паштовае аддзяленне. Для таго каб адвезці дзіця ў дзіцячы сад, трэба ўжо ехаць у горад. Затое міліцыянты ўзялі Цітоўку пад узмоцнены кантроль: пастаянна патрулююць вуліцы. Па гэтай прычыне цыганы імкнуцца лішні раз з хаты не выходзіць, запэўніваў мужчына.
Патрына, Руслан і конь Машка
Тым не менш нам удалося сустрэць на вуліцы маладую цыганку. У размову яна ўступіла ахвотна і тут жа ўсё пра сябе расказала. Што знаходзіцца ў дэкрэтным адпачынку і гадуе дваіх дзяцей. Што муж у яе працуе ў калгасе.
"У Цітоўцы шмат беларусаў. Нашы хлопцы жэняцца на вашых дзяўчынах. Усё змяшалася", — адзначала Патрына.
Паводле яе словаў, сем'і ў Цітоўцы вялікія: у іх звычайна па 7 дзяцей. Праўда, у забяспечаных цыган спадчыннікаў будзе паменш. Цыганскі барон ў пасёлку адзін. Яшчэ адзін ёсць у Зялёнцы. Дамы ў іх шыкоўныя. Як выказалася Патрына, там ёсць усё, што можна сабе толькі ўявіць. А вось як яны скалацілі сваё багацце, дзяўчына не адказала.
"Цыганы розныя бываюць: ёсць добрыя, ёсць дрэнныя. У вас жа таксама людзі розныя", — казала Патрына.
Да нас далучыўся брат цыганкі Руслан. Прызнаўся, што ў Цітоўку нядаўна пераехаў з Гомеля.
"Тут жыллё недарагое. Дом можна купіць за 15 тысяч долараў", — патлумачыў ён.
Руслан запрасіў нас у госці. З выгляду дом у яго просты. Але зайшоўшы ўнутр, мы ахнулі.
А вывеўшы нас на двор, хлопец паказаў свайго каня па мянушцы Машка.
Патрына адзначыла, скакун каштуе дорага. Яе сям'я пакуль не можа сабе дазволіць такую куплю. Але па традыцыі конь абавязкова павінен быць у гаспадарцы.
Мы запыталіся ў Руслана, чым ён зарабляе на хлеб. На што ён, не губляючыся, адказаў: "У гандлі заняты". Цыганка таксама не хавала, што падзарабляе ў дэкрэтным адпачынку. Разам з сяброўкай арганізавала ансамбль "Гіля Румын" і выступае на вяселлях у беларусаў. За адзін вечар бярэ $150. І гэта яшчэ нядорага. Паводле яе слоў, у мінскіх цыган выступ куды даражэй выходзіць.
"Для цыган заўсёды было галоўным — зарабляць грошы. Каб сям'я ні ў чым не адчувала нястачу. Пра гэта думаем заўсёды", — распавёў Руслан.
Прадавец і стэрэатыпы
Што мы адзначылі — за час размовы нашы суразмоўцы ні разу не паскардзіліся. Ні на тое, што працадаўцы не хочуць іх браць на працу — не давяраюць ім. Ні на тое, што ў раёне інфраструктуры няма. І нават дэкрэт №3, пра які кажа ўся краіна, не ўспомнілі. Можа, таму цыганоў не любяць. Лічаць іх скрытнымі.
Вось і ў мясцовай краме мы пачулі непахвальныя водгукі пра цыганоў. Адна з прадаўшчыц заявіла: "Нараджаюць дзяцей і потым кватэры ў Бабруйску як шматдзетныя атрымліваюць. А мы, беларусы, з носам застаемся".
Дасталася цыганам і за тое, што грошы зарабляюць.
"Вунь Патрына на вяселлях выступае", — прыводзіла прыклад прадаўшчыца.
Але ж яна працуе, а не крадзе, заўважылі мы.
