Жонка расійскага касманаўта з беларускімі каранямі Алега Навіцкага выходзіць з мужам на відэасувязь (тут яе прынята называць "прыватка") — толькі раз на тыдзень. Затое кожны дзень адпраўляе мужу на МКС фатаграфіі і кароткія відэаролікі з жыцця сям'і — вось прыйшлі госці, вось малодшая дачка Рыта навучылася поўзаць. Пра тое, што такое — быць жонкай касманаўта, і як перажыць паўгадавую камандзіроўку мужа ў космас, карэспандэнт Sputnik Алена Васільева пагутарыла з Юліяй Навіцкай.
"Мне не падабаецца словазлучэнне "жонка касманаўта"
— Нядаўна ў сваім "блогу жонкі касманаўта" на сайце "Раскосмасу" вы пісалі, маўляў, як толькі муж з'яжджае або ляціць у камандзіроўку, дома заўсёды нешта здараецца. Чаму паспелі навучыцца за час камандзіровак мужа на МКС?
— Сям'я касманаўта такая ж, як любая іншая, ды і жанчыны аднолькавыя ў сваім стаўленні да хаты. Тое, што турбуе ўсіх жанчын, хвалюе і жонак касманаўтаў: калі дзіця хварэе, плача па начах, не хапае мужа. Але я разумею, што ён, у пэўным сэнсе, сам сабе не належыць: як бы мне ні хацелася, каб ён знаходзіўся побач, пакуль не скончыцца касмічная камандзіроўка, яго не ўбачу. Застаецца толькі чакаць.
Раней мой муж быў ваенным лётчыкам, і шмат чаму я навучылася менавіта тады: мы былі маладымі, трапілі ў далёкі гарнізон, як усёй краіне, у 90-е нам не плацілі зарплату. Калі нарадзілася наша старэйшая дачка Яна, муж таксама быў у доўгай камандзіроўцы, якая доўжылася адзінаццаць месяцаў — адрозненне ад МКС у тым, што ён мог па крайняй меры адзін — два разы на месяц у выхадныя вяртацца дадому.
Я ведаю і як цвік забіць, і як кафлю пакласці, і патынкаваць магу, і шпалеры паклеіць. Не люблю ўсё гэта рабіць, але калі трэба — магу. Думаю, большасць жанчын пагодзяцца: калі муж у камандзіроўцы, усім даводзіцца гэта рабіць. І лямпачку ўкруціць, і снег расчысціць каля гаража — усё магу, і хоць хлопцы, калегі мужа, мне дапамагаюць, магу і сама з лапатай выйсці. Руская жанчына — унікальная. Яна можа ўсё: і каня на скаку спыніць, і ў палаючую хату ўвайсці, і смачны абед прыгатаваць — і я ведаю шмат прыкладаў такіх жанчын у жыцці.
— І пакуль муж у камандзіроўцы, вы вядзеце "Блог жонкі касманаўта"…
— Мне не вельмі падабаецца словазлучэнне "жонка касманаўта". Усё роўна, чыя я жонка — лётчыка, касманаўта, інжынера… Мне не хацелася б, каб мяне ўспрымалі як жонку касманаўта, але лёс кожны раз паварочваецца такім чынам, што ад гэтага "звання" мне не сыйсці. І нават праект, які я вяду на сайце "Раскосмасу", так і назвалі: спачатку — "Дзённік жонкі касманаўта", затым — "Блог жонкі касманаўта".
Уявіце: за тры месяцы не з'есці ні яблычка
— Вам не хапае мужа, а чаго не хапае яму?
— Вельмі не хапае чагосьці простага, зямнога, да чаго мы прывыклі. Нам, тым, хто застаецца на зямлі, лягчэй: у нас забралі мужа, тату, але пакінулі звыклае становішча. А ў іх забралі нават зямное прыцягненне. Зразумела, гэта любімая праца, яны марылі пра яе і ніхто з іх не кажа пра тое, што там цяжка. Але ўсе хлопцы расказваюць, як хочацца пастаяць пад душам, адчуць на целе кроплі вады — там яны на працягу ўсёй камандзіроўкі вымушаныя абыходзіцца вільготнымі сурвэткамі.
Я рэгулярна пытаюся, што ў яго на абед, на сняданак: еда там вельмі смачная, але не хапае зямной. Нядаўна да іх прыйшоў "Прагрэс" (серыя транспартных беспілотных грузавыx касмічных караблёў, распрацаваная для забеспячэння касмічных станцый — Sputnik), і калі я спытала, чым ён займаецца, Алег адказаў, што есць яблык. Я задумалася і кажу — а ты ж апошні раз еў свежы фрукт ў сярэдзіне лістапада! А быў ужо люты.
Амаль тры месяцы хлопцы былі пазбаўленыя свежай садавіны і агародніны. Паспрабуйце дома за тры месяцы не з'есці ніводнага яблычка, ні агурочка, ні памідорчыка…
Яму хочацца і паездзіць за рулём машыны, прайсціся па лесе, пасядзець з намі за сталом, легчы на канапу ля тэлевізара, пагуляць з Рытуляй — нашай малодшай дачкой.
— Зараз касманаўты могуць мець зносіны з сям'ёй па відэасувязі — ці ўдаецца хоць бы ў такім фармаце сям'і пабыць сам-насам з бацькам і мужам, ці перад экранам збіраецца натоўп сваякоў?
— Прыватная відэаканферэнцыя праходзіць па выхадных раз у тыдзень, цяпер жонкам касманаўтаў усталявалі праграмы для сувязі на спецыяльны кампутар. А па тэлефоне ён можа тэлефанаваць мне кожны дзень. Часам на "прыватцы" толькі мы з дочкамі, а часам збіраюцца сябры. Напрыклад, у студзені прыязджалі аднакашнікі Алега па Барысаглебская вучылішчу. Адну "прыватку" мы прымеркавалі да 23 лютага — сабраліся калегі па Будзёнаўскаму палку. Часам Алег просіць паклікаць сяброў, часта прыязджае сям'я маёй сястры, якая жыве ў суседнім горадзе, нядаўна прыязджалі родныя Алега з Беларусі. А ў мінулы раз былі толькі я і дзеці: пусцілі Рытулю поўзаць па падлозе, паказвалі таце, што мы ўмеем — як робім ладачкі, напрыклад. "Прыватка" доўжылася амаль паўтары гадзіны, у асноўным усё круцілася вакол Рытулі.
Фатаграфіі адпраўляю яму кожны дзень, здымаю кароценькія відэа. Для яго такая форма псіхалагічнай падтрымкі апынулася вельмі важнай. Хай гэта некалькі хвілін, але ён бачыць, як Рыта расце, чым мы займаемся, як госці прыязджаюць — стараемся стварыць эфект прысутнасці.
Будзільнік на вечар: МКС пралятае над намі
— Па крайняй меры раз у год — у Дзень касманаўтыкі — людзі глядзяць у неба часцей, чым звычайна, а як у сям'і касманаўта адзначаюць гэтае свята?
— Сям'я адзначае свята звычайна без мужа. Хтосьці лётае, хтосьці ў службовай камандзіроўцы, многіх запрашаюць на сустрэчы ў іншыя гарады. Смяемся парой — часта хлопцы прыяжджаюць да хаты толькі, каб памяняць чамадан, вельмі ўжо шмат прыходзіць лістоў з просьбамі да касманаўтаў прыехаць у гэты дзень у школы, у ВНУ, на прадпрыемства. У мінулым годзе тых, хто быў не ў ад'ездзе, запрашалі ў Крамлёўскі палац — на святкаванне 55-гадовага юбілею палёту Юрыя Гагарына. Дзе муж будзе адзначаць свята ў гэтым годзе, зразумела — на борце станцыі, але там гэты дзень хутчэй за ўсё будзе выхадным.
— Нягледзячы на ўсе нягоды, якія церпяць касманаўты, няўжо ні разу не хацелася апынуцца на яго месцы?
— Аб падрыхтоўцы касманаўтаў я ведаю шмат як жонка і як журналіст — пра палёты ў бязважкасці, трэніроўкі ў сурдакамеры, выжыванне ў розных клімата-геаграфічных зонах, парашутныя скачкі… Бачу, як гэта цяжка, колькі сіл хлопцы на гэта трацяць, якое каласальнае патрэбна здароўе і якія валявыя якасці. Гэта цяжка і фізічна, і маральна. І дзеля чырвонага слоўца казаць, што хацела б стаць касманаўтам, не буду.
Кожны павінен прафесійна займацца тым, што ўмее. Калі ў мяне як журналіста праз свой блог атрымаецца ўнесці лепту ў папулярызацыю пілатуемай касманаўтыкі, калі людзі пачнуць глядзець на зоркі, цікавіцца працай МКС, ад маёй працы будзе вялікая карысць, чым калі б я проста сказала, што хачу паляцець у космас.
— Нават захацелася паглядзець у неба і пашукаць МКС. Часта вышукваеце станцыю сярод зорак?
— У мяне ўсталяваная праграма на смартфоне, якая паказвае, калі і ў які час станцыя пралятае над Зорным гарадком. Праўда, неба тут рэдка бясхмарнае. Але я заўсёды заводжу будзільнік, і калі неба яснае, бяру Рытулю на рукі і мы разам глядзім, як над намі пралятае тата.
