https://bel.sputnik.by/20170409/chas-kali-bog-hadziu-ci-chamu-svecyac-vyarbu-1028230115.html
Час, калі Бог хадзіў, або чаму свецяць вярбу
Час, калі Бог хадзіў, або чаму свецяць вярбу
Sputnik Беларусь
Нарэшце прычакалі Вербніцу! Менавіта так нашы набожныя продкі называлі Вербную нядзелю, якую сёлета адзначаюць разам і каталікі і праваслаўныя. У вернікаў... 09.04.2017, Sputnik Беларусь
2017-04-09T12:42+0300
2017-04-09T12:42+0300
2022-04-14T15:36+0300
спадчына
беларусь
вербная нядзеля
рэлігія
рэлігійныя святы
нацыянальныя традыцыі
https://cdnn11.img.sputnik.by/img/102822/96/1028229629_0:306:3264:2142_1920x0_80_0_0_de9d6c94ed0a3ead020faf7b29ff0dca.jpg
Ларыса Мятлеўская, Sputnik.Вербніца, Вербная, Пальмавая — апошняя перад Вялікаднём нядзеля, з якою было звязана асвячэнне ў храмах галінак вярбы, што ў народных уяўленнях служылі не толькі сімвалам свята але і аберагальным сродкам. У некаторых мясцінах Гарадзенскай губерніі яшчэ ў 19 ст. на Вербніцу прывозілі ў цэрквы вярбу цэлымі дрэвамі з карэннямі і пасля асвячэння ламалі з яе галіны."Вербніца — ідуць свянціць вербу. Эта ўсё ад святога. Калі Ісус Хрыстос ехаў у Ерусалім, усе людзі пазбіраліся і сустракалі Яго пальмавымі веткамі, кідалі іх Яму пад ногі. А ў нас гэта ўжо вярба сама глаўна, вярбу ідуць свянціць", — распавяла жыхарка вёскі Мяшэтнікі Гродненскай вобласці Вера Бобрык.Навукоўцы лічаць, што гістарычныя вытокі Вербніцы, верагодна, паходзяць ад паганскіх часоў, калі продкамі ўшаноўваўся культ зеляніны, што было звязана з прыходам вясны і распусканнем першага дрэва. У хрысціянстве гэты дзень прымяркоўваецца да Уваходу Ісуса Хрыста ў Ерусалім, дзе народ сустракаў яго пальмавымі галінкамі.Беларускія вербыЧаму свецяць вярбу, а не пальмавае лісце, людзі тлумачылі так: "Ну, а ў нас пальмаў жа няма, то і рашылі вярбу. Вот паэтаму і вярба"."Вярбой" у народзе сталі называць галінкі вярбы, аздобленыя каляровымі сухімі кветкамі, травамі, каласкамі, мохам і інш. Яны імітавалі сабой "пальмы", з якімі народ сустракаў Хрыста пры яго ўездзе ў Іерусалім.З цягам часу ў народзе склаліся своеасаблівыя этычныя легенды пра ўваходу Хрыста ў Іерусалім, у якіх Хрыстос ігнаруе багатых і шануе бедных."Віленскія пальмы", ці свянцоная "вярба" сваімі рукаміНа ўвесь свет вядомы так званыя "Віленскія пальмы", якія і сёння вырабляюцца ў Вільнюсе так, як гэта было і ў мінулым. У іх мастацкім аздабленні ўдала спалучыліся народныя традыцыі і беларусаў і літоўцаў. "Віленскія пальмы" — гэта асобы від вербаў, які распаўсюджаны таксама і ў заходняй частцы Беларусі, якая мяжуе з Літвой. Асабліва яны папулярныя ў Вільнюсе, дзе іх вырабам часта займаюцца дынастыі майстроў і яны зяўляюцца прадметам дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва.Для вырабу такіх пальм нарыхтоўваюцца палачкі рознага памеру — ад 50 да 70 см. Да іх прывязваюцца ў адпаведным парадку, каб складаўся ўзор, сухія кветкі рознакаляровага геліхрызума і іншых сухацветаў, каласы збожжа, сухія травы, якія ў сваю чаргу фарбуюцца ў яркі зялёны колер.Сухацветы неабходна папярэдне намачыць, каб пазбегнуць ломкасці. Пад рукамі трэба мець нажніцы і маток нітак. Такім жа чынам робяць падобныя "пальмы" і на Браслаўшчыне, Гродзеншчыне ў Лідзе, Гродна, на Астравеччыне.У гэтым жа рэгіёне мне давялося стаць сведкай цікавага сучаснага абрада, які адбываўся ў Вербную нядзелю ў касцёле вёскі Беняконі. Каб заахвоціць наведанне моладзю Касцёлу, у гэты дзень у мясцовым касцёле вось ужо шмат гадоў наладжваецца конкурс на выраб самай высокай і прыгожай "пальмы". Пераможцаў ксёндз урачыста ўзнагароджвае абразамі.Чаму свецяць вярбу?Да Вербніцы рыхтуюцца загадзя — лазу ставяць у ваду, каб яна крыху распусцілася, да яе потым дадаюць галінкі ядлоўцу. Іх упрыгожваюць стужачкамі ці кветкамі з рознакаляровай паперы і на Вербную нядзелю ўпрыгожаны пучок нясуць у царкву для асвячэння.Чаму свецяць вярбу? На гэта пытанне адказваюць па-рознаму. Напрыклад, старыя жыхары вёсак Полацкага раёна мяркуюць, што "вярбу свецяць, каб жыта ішло такое высокае і чыстае, як вярба. А ядловец засцерагае ад усякага зглазу, ад шкодаў".Вербныя кірмашыШтогод у Мінску ў Вербную нядзелю адбываюцца святочныя кірмашы. Да храмаў горада сцякаюцца жыхары навакольных вёсак, жадаючы прадаць упрыгожаныя галінкі вярбы гараджанам перад святочным набажэнствам. Прыязджаюць сюды і майстры па вырабу традыцыйных верб з іншых раёнаў. Не гледзячы на тое, што цяпер людзі могуць набыць у краме штучныя кветкі, такі кірмаш можа выявіць майстроў, якія па пэуных прычынах кіруюцца мясцовых звычаяў у вырабе верб.Так, у 2006 і 2007 гадах на плошчы Свабоды каля храма мною былі набыты святочныя вербы, прывезеныя з вёскі Касімавічы Дзяржынскага раёна Мінскай вобласці Міхалковіч Тамарай Іосіфаўнай. З яе слоў, вербы былі зроблены ёй і яе маці Каласоўскай Аляксандрай Уладзіміраўнай. Вербны букецік уяўляе сабой збор галінак вярбы (5 шт.), ядлоўца (1-2 шт.), бруснічніка (3-5 шт.), кветак каляровага геліхрызума (садовы бяссмертнік), жоўтага цмену і дзеразы.Жанчына патлумачыла, што злучаць галінкі абавязкова трэба толькі льняным валакном (пакуллем) і ні ў якім разе не дротам. Паколькі здавён лічылася, што вярба пасля асвячэння яе ў царкве атрымвае лекавыя ўласцівасці і ёю лячыліся ад розных хвароб, то паступова да галінак вярбы сталі дадаваць лекавыя расліны, якія да таго ж маюць прывабны выгляд да вясны.Традыцыйнай можна лічыць і вярбу Валянціны Канстанцінаўны Бражук 1926 года нараджэння, жыхаркі горада Мінска, якая штогод вырабляе вербныя букецікі, упрыгожаныя гірляндай штучных рознакаляровых кветак. Да 5-ці галінак вярбы дадаюць галінку ядлоўца і змацоўваюць іх паміж сабой ніткамі.Цікавымі ўяўляюцца самі кветкі, якія зроблены ўручную з рознакаляровай тканіны, пражэлацінены і аздоблены ўсярэдзіне маннымі крупамі. Такі вербны букецік вылучае больш познюю традыцыю ў вырабе верб і паказвае той перыяд, калі штучныя кветкі былі не даступны шырока і вырабляліся з васкаванай, або прапарафіненай паперы і пражэлаціненай або накрухмаленай тканіны. Каб зрабіць такія кветкі, ужываўся дрот, што было не пажадана, паколькі мінулагоднія вербы палілі, а попел высыпалі на грады. Прыгожых букецікаў было шкада, таму часта іх надоўга пакідалі за абразамі.Амаль у кожнай сялянскай хаце абраз упрыгожваюць галінкі асвечанай вярбы, якой надаваліся магічныя ўласцівасці. Але, перш чым трапіць за абразы на покуці, асвечаныя галінкі вярбы раздаваліся ўсім, хто меў у іх патрэбу.Паспрабуйце зрабіць вербныя букецікі сваімі рукамі, падзяліцеся імі пасля набажэнства са сваімі суседзямі, знаёмым і сваякамі і пабачыце, што цяпла і ўсмешак у свеце стане болей. Са святам вас, даражэнькія!
беларусь
Sputnik Беларусь
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2017
Sputnik Беларусь
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Навіны
ru_BY
Sputnik Беларусь
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik Беларусь
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
спадчына, беларусь, вербная нядзеля, рэлігія, рэлігійныя святы, нацыянальныя традыцыі
спадчына, беларусь, вербная нядзеля, рэлігія, рэлігійныя святы, нацыянальныя традыцыі
Час, калі Бог хадзіў, або чаму свецяць вярбу
12:42 09.04.2017 (абноўлена: 15:36 14.04.2022) Нарэшце прычакалі Вербніцу! Менавіта так нашы набожныя продкі называлі Вербную нядзелю, якую сёлета адзначаюць разам і каталікі і праваслаўныя. У вернікаў гэтых канфесій у розных кутках Беларусі здаўна існуюць свае традыцыі вырабу верб.
Ларыса Мятлеўская, Sputnik.
Вербніца, Вербная, Пальмавая — апошняя перад Вялікаднём нядзеля, з якою было звязана асвячэнне ў храмах галінак вярбы, што ў народных уяўленнях служылі не толькі сімвалам свята але і аберагальным сродкам. У некаторых мясцінах Гарадзенскай губерніі яшчэ ў 19 ст. на Вербніцу прывозілі ў цэрквы вярбу цэлымі дрэвамі з карэннямі і пасля асвячэння ламалі з яе галіны.
"Вербніца — ідуць свянціць вербу. Эта ўсё ад святога. Калі Ісус Хрыстос ехаў у Ерусалім, усе людзі пазбіраліся і сустракалі Яго пальмавымі веткамі, кідалі іх Яму пад ногі. А ў нас гэта ўжо вярба сама глаўна, вярбу ідуць свянціць", — распавяла жыхарка вёскі Мяшэтнікі Гродненскай вобласці Вера Бобрык.
Навукоўцы лічаць, што гістарычныя вытокі Вербніцы, верагодна, паходзяць ад паганскіх часоў, калі продкамі ўшаноўваўся культ зеляніны, што было звязана з прыходам вясны і распусканнем першага дрэва. У хрысціянстве гэты дзень прымяркоўваецца да Уваходу Ісуса Хрыста ў Ерусалім, дзе народ сустракаў яго пальмавымі галінкамі.
Чаму свецяць вярбу, а не пальмавае лісце, людзі тлумачылі так: "Ну, а ў нас пальмаў жа няма, то і рашылі вярбу. Вот паэтаму і вярба".
"Вярбой" у народзе сталі называць галінкі вярбы, аздобленыя каляровымі сухімі кветкамі, травамі, каласкамі, мохам і інш. Яны імітавалі сабой "пальмы", з якімі народ сустракаў Хрыста пры яго ўездзе ў Іерусалім.
З цягам часу ў народзе склаліся своеасаблівыя этычныя легенды пра ўваходу Хрыста ў Іерусалім, у якіх Хрыстос ігнаруе багатых і шануе бедных.
"Калісьці мама расказывала, што Бог хадзіў. Бог ехаў на кані. Людзі расцілалі палотны, багатыя расцілалі каўры, дарогу ўсцілалі. А бедныя ўсцілалі ветачкі. Так Бог не паехаў па каўрах і палотнах, а паехаў па ветачках", — дзеліцца ўспамінамі Кацярына Курачай 1932 года нарадження, жыхарка вёскі Пружынішчы, што на Гомельшчыне.
"Віленскія пальмы", ці свянцоная "вярба" сваімі рукамі
На ўвесь свет вядомы так званыя "Віленскія пальмы", якія і сёння вырабляюцца ў Вільнюсе так, як гэта было і ў мінулым. У іх мастацкім аздабленні ўдала спалучыліся народныя традыцыі і беларусаў і літоўцаў. "Віленскія пальмы" — гэта асобы від вербаў, які распаўсюджаны таксама і ў заходняй частцы Беларусі, якая мяжуе з Літвой. Асабліва яны папулярныя ў Вільнюсе, дзе іх вырабам часта займаюцца дынастыі майстроў і яны зяўляюцца прадметам дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва.
Для вырабу такіх пальм нарыхтоўваюцца палачкі рознага памеру — ад 50 да 70 см. Да іх прывязваюцца ў адпаведным парадку, каб складаўся ўзор, сухія кветкі рознакаляровага геліхрызума і іншых сухацветаў, каласы збожжа, сухія травы, якія ў сваю чаргу фарбуюцца ў яркі зялёны колер.
Сухацветы неабходна папярэдне намачыць, каб пазбегнуць ломкасці. Пад рукамі трэба мець нажніцы і маток нітак. Такім жа чынам робяць падобныя "пальмы" і на Браслаўшчыне, Гродзеншчыне ў Лідзе, Гродна, на Астравеччыне.
У гэтым жа рэгіёне мне давялося стаць сведкай цікавага сучаснага абрада, які адбываўся ў Вербную нядзелю ў касцёле вёскі Беняконі. Каб заахвоціць наведанне моладзю Касцёлу, у гэты дзень у мясцовым касцёле вось ужо шмат гадоў наладжваецца конкурс на выраб самай высокай і прыгожай "пальмы". Пераможцаў ксёндз урачыста ўзнагароджвае абразамі.
Да Вербніцы рыхтуюцца загадзя — лазу ставяць у ваду, каб яна крыху распусцілася, да яе потым дадаюць галінкі ядлоўцу. Іх упрыгожваюць стужачкамі ці кветкамі з рознакаляровай паперы і на Вербную нядзелю ўпрыгожаны пучок нясуць у царкву для асвячэння.
Чаму свецяць вярбу? На гэта пытанне адказваюць па-рознаму. Напрыклад, старыя жыхары вёсак Полацкага раёна мяркуюць, што "вярбу свецяць, каб жыта ішло такое высокае і чыстае, як вярба. А ядловец засцерагае ад усякага зглазу, ад шкодаў".
Штогод у Мінску ў Вербную нядзелю адбываюцца святочныя кірмашы. Да храмаў горада сцякаюцца жыхары навакольных вёсак, жадаючы прадаць упрыгожаныя галінкі вярбы гараджанам перад святочным набажэнствам. Прыязджаюць сюды і майстры па вырабу традыцыйных верб з іншых раёнаў. Не гледзячы на тое, што цяпер людзі могуць набыць у краме штучныя кветкі, такі кірмаш можа выявіць майстроў, якія па пэуных прычынах кіруюцца мясцовых звычаяў у вырабе верб.
Так, у 2006 і 2007 гадах на плошчы Свабоды каля храма мною былі набыты святочныя вербы, прывезеныя з вёскі Касімавічы Дзяржынскага раёна Мінскай вобласці Міхалковіч Тамарай Іосіфаўнай. З яе слоў, вербы былі зроблены ёй і яе маці Каласоўскай Аляксандрай Уладзіміраўнай. Вербны букецік уяўляе сабой збор галінак вярбы (5 шт.), ядлоўца (1-2 шт.), бруснічніка (3-5 шт.), кветак каляровага геліхрызума (садовы бяссмертнік), жоўтага цмену і дзеразы.
Жанчына патлумачыла, што злучаць галінкі абавязкова трэба толькі льняным валакном (пакуллем) і ні ў якім разе не дротам. Паколькі здавён лічылася, што вярба пасля асвячэння яе ў царкве атрымвае лекавыя ўласцівасці і ёю лячыліся ад розных хвароб, то паступова да галінак вярбы сталі дадаваць лекавыя расліны, якія да таго ж маюць прывабны выгляд да вясны.
Традыцыйнай можна лічыць і вярбу Валянціны Канстанцінаўны Бражук 1926 года нараджэння, жыхаркі горада Мінска, якая штогод вырабляе вербныя букецікі, упрыгожаныя гірляндай штучных рознакаляровых кветак. Да 5-ці галінак вярбы дадаюць галінку ядлоўца і змацоўваюць іх паміж сабой ніткамі.
Цікавымі ўяўляюцца самі кветкі, якія зроблены ўручную з рознакаляровай тканіны, пражэлацінены і аздоблены ўсярэдзіне маннымі крупамі. Такі вербны букецік вылучае больш познюю традыцыю ў вырабе верб і паказвае той перыяд, калі штучныя кветкі былі не даступны шырока і вырабляліся з васкаванай, або прапарафіненай паперы і пражэлаціненай або накрухмаленай тканіны. Каб зрабіць такія кветкі, ужываўся дрот, што было не пажадана, паколькі мінулагоднія вербы палілі, а попел высыпалі на грады. Прыгожых букецікаў было шкада, таму часта іх надоўга пакідалі за абразамі.
Амаль у кожнай сялянскай хаце абраз упрыгожваюць галінкі асвечанай вярбы, якой надаваліся магічныя ўласцівасці. Але, перш чым трапіць за абразы на покуці, асвечаныя галінкі вярбы раздаваліся ўсім, хто меў у іх патрэбу.
Паспрабуйце зрабіць вербныя букецікі сваімі рукамі, падзяліцеся імі пасля набажэнства са сваімі суседзямі, знаёмым і сваякамі і пабачыце, што цяпла і ўсмешак у свеце стане болей. Са святам вас, даражэнькія!
