МІНСК, 4 сне — Sputnik. Выставу "Венценосная Семья. Путь Любви" стварылі ў Магілёўскай епархіі Беларускай праваслаўнай царквы, фотаматэрыялы для яе збіралі па музеях і прыватных калекцыях Расіі і Беларусі.
"Мэта выставы — расказаць праўду вуснамі саміх гасудара, гасударыні і набліжаных людзей", — заявіў, адкрываючы выставу ў Мінску, загадчык кафедры літаратуры і міжкультурных камунікацый Магілёўскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя Куляшова Сяргей Сомаў.
"Ёсць шмат кніг, даследаванняў, у якіх апісваецца праўленне Мікалая Аляксандравіча, але любыя думкі навукоўцаў так ці інакш ідэалагізаваны. Ёсць прыхільнікі гасудара, ёсць яго перакананыя праціўнікі. Ёсць тыя, якія спрабуюць знайсці ісціну. Асаблівасць гэтай выставы ў тым, што яна паказвае той бок жыцця гасударя, які практычна не была вядомая сучаснікам і становіцца вядомая нашчадкам толькі ў цяперашні час. Гэта побыт сям'і, жыццё сям'і, куды мелі ўваход адзінкі з сучаснікаў гасудара", — растлумачыў ён.
Арганізатары выставы настойваюць, што яны стараліся адысці ад ідэалагічных ацэнак і паказаць гісторыю сям'і і кахання.
"На сённяшні дзень гэта самая актуальная праблема — захаванне сямейных каштоўнасцяў і традыцый", — патлумачыў куратар выставы прэс-сакратар Магілёўскай і Мсціслаўскай епархіі БПЦ Ілля Сідаровіч.
Выставу ўжо бачылі ў Маскве, Калузе, Каломне, Ніжнім Ноўгарадзе, Серафіма-Дзівееўскім манастыры, Смаленску, Віцебску, Полацку, Пскове і іншых гарадах. Бліжэйшыя тры тыдні гісторыя царскай сям'і будзе экспанавацца — па ініцыятыве Прадстаўніцтва Рассупрацоўніцтва ў Беларусі — у філіяле Расійскага дзяржаўнага сацыяльнага ўніверсітэта ў Мінску.
Фарфору ня трэба
Перш чым пачаць экскурсію для студэнтаў і выкладчыкаў філіяла РГСУ ў Мінску па выставе, Сомаў заўважыў, што аповяд пра адносіны ў царскай сям'і асабліва актуальны ў наш час, калі з інстытутам сям'і, па сутнасці, адбываецца катастрофа.
"Гэта трагедыя, калі ў нас разбураецца больш за палову шлюбаў. А з пакінутых яшчэ чвэрць знаходзіцца ў хранічным перадразводным стане. У гэтым мала шчасця, у гэтым мала радасці. А чалавек пакліканы для радасці і шчасця, нягледзячы на ўсе тыя цяжкасці, з якімі яму даводзіцца сутыкацца ў жыцці", — заўважыў экскурсавод і прапанаваў вывучыць вопыт царскай сям'і.
І Мікалай Аляксандравіч, і Аляксандра Фёдараўна былі са шматдзетных сем'яў, яны хоць і раслі ў палацах, але не былі распешчаны.
"Многія думаюць — ну ўжо цары атрымлівалі асалоду ад жыцця, тым, да чаго нас заклікае сённяшняя культура. Маўляў, насалождвайся, хай будзе больш радасці і задавальненняў. Дык вось для дзяцей у сям'і імператара бяздзейныя радасці былі неўласцівыя. Яны жылі ў строгай, практычна спартанскай абстаноўцы: простыя ложкі, практычна падобныя на ваенныя, абліванне вадой, штодзённая вучоба (Мікалай Аляксандравіч скончыў юрыдычны факультэт Санкт-Пецярбургскага ўніверсітэта), і строгая-строгая дысцыпліна", — распавёў Сомаў.
Ён нагадаў пра зварот Аляксандра III да настаўнікаў сваіх дзяцей: вучыце добранька, паслабленняў не рабіце, пытайцеся па ўсёй строгасці, не заахвочвайце ляноту. "Паўтараю, што мне фарфору ня трэба. Мне патрэбныя нармальныя здаровыя рускія дзеці", — працытаваў імператара даследчык з Магілёва.
ОТМА
Той жа сцэнар — шматдзетная сям'я, дзе ўсе занятыя справай — паспрабавалі пазней ўзнавіць ўжо Мікалай Аляксандравіч і Аляксандра Фёдараўна. З крокам у два гады ў іх нарадзіліся чатыры дачкі: Вольга, Таццяна, Марыя і Анастасія.
"Цяпер, каб заняць дзяцей, што ім толькі не прапаноўваюць — гаджэты, мульцікі, гульні. Дык вось царскія дзеці нічым падобным не займаліся. Старэйшая сястра Вольга за ўсё сваё жыццё адзін раз была на балі — толькі таму, што павінна была прысутнічаць там па этыкету і ўзросце. Іншыя там не бывалі ні разу. Іх заняткі былі ў тым, што яны малявалі, музіцыравалі, ладзілі хатні тэатр, вышывалі. Маці перадала любоў да рукадзелля ўсім дочкам. Таму на фотаздымках мы іх бачым не за гульнёй, а занятых справай — чытаннем, рукадзеллем", — акцэнтуе ўвагу Сомаў.
А яшчэ ў гэтай сям'і, паводле яго слоў, былі вельмі цёплыя адносіны. Настолькі цёплыя, што маленькія вялікія князёўны сталі ўспрымаць сябе адным цэлым, прыдумалі для сябе агульную назву — ОТМА — па першых літарах імёнаў, і часам падпісвалі ім лісты.
Пра каханне, працу, цярплівасць і выпрабаванні, якія дасталіся гэтай сям'і, — праз фатаграфіі і дакументы і распавядае выстава.
Але акрамя студэнтаў у ВНУ будуць рады і іншым наведвальнікам, якім напэўна будзе цікава ўбачыць рэдкія архіўныя кадры з жыцця сям'і апошняга рускага імператара.
