https://bel.sputnik.by/20171229/hto-taki-lajkonik-abo-legendy-staroga-krakava-u-minsku-1032760072.html

Хто такі Лайконік, або Легенды старога Кракава ў Мінску

Хто такі Лайконік, або Легенды старога Кракава ў Мінску

Sputnik Беларусь

Пазнаёміцца з цудоўным светам кракаўскай батлейкі можна ў Нацыянальным гістарычным музеі: святочны падарунак мінчанам і гасцям сталіцы зрабіў Гістарычны музей... 29.12.2017, Sputnik Беларусь

2017-12-29T08:58+0300

2017-12-29T08:58+0300

2017-12-29T09:15+0300

фота

галоўнае

культура

беларусь

мінск

нацыянальны гістарычны музей рэспублікі беларусь

батлейка

рождество

вертеп

https://cdnn11.img.sputnik.by/img/103277/09/1032770963_0:262:5184:3193_1920x0_80_0_0_f2e4d019135fae40ee2861b9936c41a5.jpg

Гісторыя кракаўскіх батлеек пачынаецца шмат стагоддзяў назад. Незвычайнае мастацтва развівалася паступова, і ў XIX стагоддзі ў Кракаве нават сфарміраваўся своеасаблівы цэх майстроў, якія выраблялі батлейкі: гэтае ўменне перадавалась з пакалення ў пакаленне. Паступова цікаўнасць пачала згасаць, і каб прадухіліць знікненне старадаўняй традыцыі, у 1937 годзе ў Кракаве арганізавалі конкурс. З таго часу ён праходзіць кожны год і абавязкова прыцягвае ўвагу вялікай колькасці кракавян і турыстаў.Самыя цікавыя экспанаты заўсёды папаўняюць музейныя калекцыі і нават гастралююць па іншых краіных. Зараз у Кракаўскім музеі — каля 70 такіх батлеек, зробленых не толькі прафесійнымі майстрамі, але і мастакамі-любіцелямі. У беларускую сталіцу прыехала толькі іх сёмая частка, але і сярод гэтых прыкладаў хапае цікавага і казачнага. Самая старая батлейка, сярод прадстаўленных у Мінску, датуецца 1978 годам. Яна не мае механічных элементаў і таму не вельмі прываблівае наведвальнікаў музея, але не саступае па прыгажосці сваім "маладзейшым" калегам.Кракаўская батлейка 1978 года Казкі і легенды старога КракаваРаней для стварэння калядных батлеек выкарыстоўваліся толькі кардон, папера і драўніна. На іх размяшчаліся папяровыя персанажы і свечкі, якія з цягам часу забаранілі, каб пазбегнуць пажараў. Зараз жа кракаўская батлейка — гэта яскравае адлюстраванне майстэрства польскіх фантазёраў. Амаль усе маюць электрычную падсветку, а для ўпрыгожвання выкарыстоўваецца фальга і спецыяльныя самаклейныя плёнкі. Фігуркі ў некаторых батлейках рухаюцца, дзякуючы складаным самаробным механізмам.Дарэчы, кожная фігурка таксама мае сваё значэнне і ўвасабляе старадаўнія фальклёрныя традыцыі. Абавязкова прысутнічае сцэна нараджэння Ісуса Хрыста з вяшчунамі і царом Ірадам, але адзін з самых любімых польскіх персанажаў — Лайконік, асоба якога звязана з перамогай над татарскім нашэсцем. Зараз у Кракаве нават праводзіцца карнавал, падчас якога чалавек у касцюме Лайконіка ходзіць па галоўных вуліцах горада і, кранаючы людзей сваёй чароўнай булавой, раздае ім шчасце.Лайконік у адной з кракаўскіх батлеек Часта сустракаецца ў батлейках і фігура пана Твардоўскага верхам на Месяцы, які па легендзе падпісаў кантракт з д'яблам і паабяцаў за ўсё польскае срэбра аддаць валадару цемры ў Рыме сваю душу. Пан згадзіўся на такія ўмовы таму, што быў упэўнены: ў бліжэйшы час не будзе падарожнічаць. Гісторыя завяршылася ў таверні "Рым", куды пан адправіўся разам з сябрамі і сустрэў там д'ябла. Хітрун пачаў маліцца і прасіць дапамогі ў Багародзіцы, якая выратавала шляхціца, але ў пакаранне адправіла яго на Месяц.Пан Твардоўскі, які жыве на Месяцы Сустракаюцца сярод герояў батлейкі і сучасныя персанажы: напрыклад, кракавянін з кракавянкай у нацыянальных касцюмах і нават Папа Рымскі.Кракаўскія башні хэнд-мэйдЗаўсёды ў кракаўскіх батлейках ёсць архітэктурныя спасылкі на славутасці горада: башні Марыяцкага касцёла, кафедральнага сабора Вавеля ці Ратушнай башні. Крыніцай натхнення часта становяцца элементы Каралеўскага замка на Вавельскай гары і сукенніцы галоўнага рынка.Аднак трэба адзначыць, што кракаўская батлейка не з'яўляецца дасканалай мадэллю нейкага рэальнага будынка. Гэта больш фанатзійная кампазіцыя, у якой прысутнічаюць элементы толькі некаторых помнікаў архітэктуры. Чым больш такіх элементаў, тым больш у стваральніка шансаў на перамогу.Кожная батлейка прадстаўляе розныя інтэрпрыацыі вядомых архітэктурных элементаў Тыповая батлейка з Кракава мае няцотную колькасць вежаў, а таксама два або тры ўзроўні. Шпілі вежаў увенчвае або герб горада с выявай арла, або харугвачкі ў бела-блакітных колерах.Такім чынам, кожная батлейка — гэта не проста набор рэлігійных, мастацкіх і патрыятычных каштоўнасцяў, а маленькі фрагмент з гісторыі Польшчы і Кракава, у якім цесна пераплеценыя выдумка і рэальнасць.

беларусь

мінск

2017

Навіны

ru_BY

галоўнае, культура, беларусь, мінск, нацыянальны гістарычны музей рэспублікі беларусь, батлейка, рождество, вертеп