https://bel.sputnik.by/20180322/gorkij-bogdanovich-perepiska-istoriya-1034358065.html

Горкі і Багдановіч размаўлялі на "свойскай" мове

Горкі і Багдановіч размаўлялі на "свойскай" мове

Sputnik Беларусь

Класік рускай літаратуры Максім Горкі і бацька класіка беларускай літаратуры Адам Багдановіч ведалі адзін аднаго на працягу многіх гадоў і вялі ажыўленую... 22.03.2018, Sputnik Беларусь

2018-03-22T12:27+0300

2018-03-22T12:27+0300

2018-03-22T21:12+0300

спадчына

у беларусі

навіны

галоўнае

культура

беларусь

расія

максім багдановіч

максім горкі

адам багдановіч

https://cdnn11.img.sputnik.by/img/103434/98/1034349824_0:81:1600:985_1920x0_80_0_0_d9163403a64c05a4a44b2707792d01e7.jpg

Беларуская тэма ўвайшла ў жыццё Максіма Горкага ў канцы ХІХ стагоддзя з прыездам у Ніжні Ноўгарад Адама Багдановіча, дзе пазней у Паволжжы яны пазнаёміліся. Намеснік дырэктара інстытута сусветнай літаратуры імя М. Горкага Дар'я Маскоўская лічыць, што з гэтага самага моманту беларуская культура і літаратура ўвайшлі ў свядомасць Горкага.Пакінуць Гродна ў 1896 годзе і перабрацца ўглыб Расіі Адама Багдановіча прымусіла трагічная смерць маці Максіма. Там ён працаваў у ніжагародскім аддзяленні банка, а з 1 кастрычніка 1907 года — у яраслаўскім аддзяленні банка.Паміж Беларуссю і Волгай"Далей адбылося тое, што адбываецца з нашымі народамі: яны парадніліся праз сясцёр Валожыных. У 1896 годзе Максім Горкі становіцца мужам Кацярыны Валожынай, а ў 1899 годзе жонкай Адама Багдановіча становіцца 19-гадовая Аляксандра Валожына", — пасвяціла ў сямейныя перыпетыі Дар'я Маскоўская.Намеснік дырэктара інстытута сусветнай літаратуры імя М. Горкага Дар"я Маскоўская На жаль, лёс распарадзіўся так, што маладая мама, нарадзіўшы дзіця, памірае. Нягледзячы на гэтыя сумныя абставіны і раставанне Горкага з жонкай ў 1903 годзе, яны не страцілі паміж сабою сувязі.Спецыяліст адзначыла, што лёс Максіма і Адама Багдановічаў цесна звязаная з Расіяй. Пазней Адам Багдановіч нават казаў, што ў яго дзве радзімы: Беларусь і Волга.Два города, якія шмат у чым вызначаюць аблічча Расіі, Яраслаўль і Ніжні Ноўгарад, сталі для Багдановіча цэнтрам магутнага прыцягнення як вучонага."Ён быў надзвычайным этнографам. Тут ён быў прыкладам рускай гістарычнай школы, так як яго канцэпцыя антрапалагічная зыходзіла з таго, што басейны рэк нараджаюць нацыянальнасці", — распавяла Маскоўская.Пакаленне sms не зразумееАрхіў Горкага, які лёг у аснову сходаў Інстытута сусветнай літаратуры РАН, адлюстроўвае гісторыю першай паловы ХХ стагоддзя. Безумоўна, значную яго частку складаюць дакументы, звязаныя з беларускай культурай.Горкі не толькі прымаў удзел у выданні зборнікаў нацыянальных літаратур. Рускі класік перапісваўся з многімі беларускімі дзеячамі культуры, і асаблівае месца займае яго перапіска з Адамам Багдановічам.Гэтая перапіска, як прыклад высокага эпісталярнага жанру, нясе асаблівую каштоўнасць. Перапіска вялася двума людзьмі, якія валодаюць літаратурнымі талентамі.У гэтых папках знаходзяцца арыгіналы лістоў Горкага і Багдановіча "Цяпер пакаленне, якое піша sms, страціла культуру пісьмовых зносінаў", — лічыць Дар'я Маскоўская.Паводле слоў спецыяліста, чытаючы такія лісты, не толькі дакранаешся да высокага стылю, але і атрымліваеш бездань інфармацыі. Кожны знойдзе ў іх сваё. Перад намі гісторыя не толькі беларускай культуры, але і паўсядзённай Расіі.Нават пасля таго, як у адрас Максіма Багдановіча і яго творчасці пасыпаліся абвінавачванні ў мяшчанстве, яго бацька ў перапісцы з Горкім знаходзіць вельмі дакладныя словы ў абарону творчасці сына.Адам Багдановіч выступаў у абарону ўсёй беларускай літаратуры. І мякка нагадваў Горкаму, што ў сувязі юбілеем Аляксандра Пушкіна, які тады святкаваўся, у аргкамітэт трэба ўключыць і Якуба Коласа.Максімы былі знаёмыяНа момант пераезду Багдановічаў у Ніжні Ноўгарад Максім Горкі быў у горадзе асобай вядомай. Вакол яго персоны сфармаваўся своеасаблівы літаратурны салон."Максім Багдановіч ведаў Горкага з ранняга дзяцінства. Яго літаратурныя інтарэсы і прыхільнасці былі збольшага звязаны з уплывам Горкага", — распавяла загадчыца архівам М. Горкага Алена Мацевасян.Загадчыца архівам Максіма Горкага Алена Мацевасян Горкі даваў маленькаму Максіму пачытаць кнігі са сваёй бібліятэкі. Сем'і хадзілі адзін да аднаго ў госці. На літаратурных абмеркаваннях гасцей сям'і Горкага прысутнічаў і Максім Багдановіч.Спакушэнне па перапісцыПерапіска паміж Адамам Багдановічам, які палюбіў Аляксандру Валожыну, што была сястрой жонкі Горкага, носіць асаблівы і складаны для публікацыі характар."Я б назвала яе перапіскай спакушэння. Гэта перапіска паміж Багдановічам, якому за 40 гадоў, і Аляксандрай, якой толькі 18 гадоў", — адзначыла Алена Мацевасян.Максім Горкі з жонкай Кацярынай Пешкавай На працягу ўсёй перапіскі яна ў яго не закаханая. Багдановіч ёй падабаецца як чалавек, але астатняе не запатрабавана яшчэ ў яе душы. Багдановіч у перапісцы ідзе на ўсялякія хітрыкі і нават цытуе Шылера."Я люблю цябе ўсю, тваю душу, але і цела, разумееш ты, сонейка? Ты для мяне адзіная і непадзельныя. О, калі б ты так мяне любіла!.. Сонейка, бо я плакаў над тваім лістом, плакаў, кажу гэта і не саромеюся. Сонейка, я не хачу анёльскай любові, калі мы будзем анёламі, мы будзем кахаць па-анёльску, а цяпер я чалавечая істота і душой, і целам, і жадаю любові сапраўднай, чалавечай, а не якой-небудзь набожнай фальсіфікацыі ", — пісаў Адам Багдановіч на адрас Аляксандры."Ён вёў цяжкую і падрабязную апрацоўку Аляксандры, і яна мела поспех", — дадала загадчыца архівам Горкага.Аляксандр БагдановічСям'я Аляксандры Валожынай не была задаволеная гэтым выбарам і маючым адбыцца шлюбам з-за розніцы ва ўзросце. На плечы Аляксандры павінна было легчы выхаванне дзяцей Багдановіча. Гісторыя скончылася трагічнай смерцю пры родах, а хлопчыка назвалі ў гонар мамы Шурай."Гэта бытавое ўспрыманне і спроба прымерыць сітуацыю на сябе. Сем'і Багдановічаў, Валожыных былі вернікамі і выхаванымі. Ніхто нікога ні ў чым не вінаваціў", — падкрэсліла спецыяліст па архівах Горкага.Горкі ва ўсім дапамагаў БагдановічуЗараз архіў перапіскі двух выбітных людзей складаецца з 42 лістоў Багдановіча ў адрас Горкага і 19 яго адказаў. Самымі значнымі лістамі спецыялісты лічаць усяго дзевяць. У адрозненне ад перапіскі Багдановіча з будучай жонкай Аляксандрай, яны часткова публікаваліся.На думку Алены Мацевасян, найбольш важнымі былі лісты з просьбамі самага рознага характару, якія адрасаваў Багдановіч свайму старадаўняму сябру.Максім Горкі і Адам Багдановіч ведалі адзін аднаго на працягу многіх гадоў і вялі ажыўленую перапіску Так, Багдановіч прасіў дапамогі ў вырашэнні пытання з індывідуальнай пенсіяй. У Савецкім Саюзе на яе маглі прэтэндаваць толькі людзі з вышэйшай адукацыяй, а за плячыма ў Багдановіча было толькі Нясвіжскае вучылішча. Горкі дапамог свайму сябру не толькі з гэтым пытаннем, ён часта праз свайго сакратара перадаваў Багдановічу і грошы, якіх таму вельмі не хапала."Мова гэтай перапіскі цудоўная, але свойская", — дадала Алена Мацевасян.Горкі выратаваў Багдановіча ад рэпрэсійМаксім Багдановіч дасылаў свае творы Горкаму. Пасля таго, як паэт памёр, Адам Багдановіч стаў збіраць архіў пра яго, але штосьці з-за вайны было згублена, а штосьці загінула на пажары."Цяпер з нагоды адной ахвяры — майго Максіма — цяпер раблю самотную справу, выпісваю яго артыкулы з яраслаўскага "Голоса"для Інстытута беларускай літаратуры. Між іншым, Максім у 13-14 гадоў пісаў Вам і, здаецца, паслаў Вам кніжку сваіх вершаў. Ці не захаваліся ў Вас яго лісты?… Беларусы былі б вельмі ўзрадаваныя", — пісаў Багдановіч з просьбай Горкаму.На вялікі жаль, гэты эпізод з гісторыі беларускай і рускай літаратуры застаўся белай плямай. Магчыма, у будучыні атрымаецца адшукаць згубленую перапіску.Горкі дапамагаў свайму сябру Багдановічу па многіх пытаннях Дар'я Маскоўская ўзгадала, што ў савецкія гады многія дзеячы культуры і літаратуры пацярпелі, не стаў выключэннем і Адам Багдановіч.У лісце ад 24 чэрвеня 1931 года Багдановіч апісаў сваё незайздроснае становішча ў Яраслаўлі: "сярод іншых музейцаў быў арыштаваны і прыцягнуты да следства мясцовым аддзелам ГПУ. Я трапіў у агульную масу інтэлігенцыі, западозраных у сваёй дабраякаснасці".Хоць у "Вікіпедыі" пішуць, што Багдановіч быў вызвалены ў 1932 годзе, гэта не так. Стараннямі Максіма Горкага пасля атрымання ліста Багдановіча вызваляюць з-пад варты.Дар'я Маскоўская асабліва адзначыла, што ў гэтым годзе ЮНЕСКА ўключыла імя Максіма Горкага ў каляндар памятных дат: 28 сакавіка сусветна вядомаму рускаму класіку спаўняецца 150 гадоў.У гэтай сувязі Інстытут сусветнай літаратуры ў Маскве і Літаратурны музей Максіма Багдановіча ў Мінску пры падтрымцы Пастаяннага Камітэта Саюзнай дзяржавы рэалізуюць гуманітарны праект "Горкі і Багдановічы".У Мінску пры падтрымцы Пастаяннага Камітэта Саюзнай дзяржавы рэалізуюць гуманітарны праект "Горкі і Багдановічы" Паводле яе слоў, кніга ўбачыць свет ужо ў гэтым годзе. Гэта ўнікальны для нашых краін праект, бо архівы Беларусі і Расіі ў выданні гэтай фундаментальнай працы дапаўняюць адно аднаго."Асабліва цікава будзе расійскім навукоўцам пазнаёміцца з чарнавікамі лістоў Адама Багдановіча ў адрас Горкага і чарнавікамі яго ўспамінаў. Чарнавікі заўсёды цікавыя тым, што ўтрымліваюць тую інфармацыю, якая невядомая астатнім. Там могуць быць зусім іншыя акцэнты", — рэзюмавала Дар'я Маскоўская.

беларусь

расія

2018

Навіны

ru_BY

спадчына, у беларусі, навіны , галоўнае, культура, беларусь, расія, максім багдановіч, максім горкі, адам багдановіч, гісторыя, пісьменнікі, беларуская літаратура