Сімваламі еўрапейскіх кінафестываляў сталі геральдычныя элементы гарадоў, у якіх гэтыя фестывалі праводзяцца: берлінскі мядзведзь, венецыянскі леў (як сімвал евангеліста Марка, апекуна Венецыі), канская пальмавая галіна…
Ганарат і мёртвы востраў
У Канах яе малюнак можна бачыць амаль усюды, ад сцягоў і плакатаў да асфальту набярэжнай Круазэт. Але пальмы ў Міжземнамор'е — гэта ўсё роўна што бярозы ў нашых шыротах. Дык чаму ж галіна гэтага дрэва стала сімвалам горада, растыражаваным у мільёнах варыянтаў?
Адказ крыецца ў тым, хто менавіта быў у гэтых месцах тым самым пераможцам, які першым узнёс пальмавую галіну як сімвал усёперамагальнага цуду. Імя гэтага чалавека — Ганарат, а дзіўная перамога была здабытая ім у другім дзесяцігоддзі V стагоддзя ад Раства Хрыстова. Яму споўнілася тады крыху больш за 45 гадоў…
Ганарат быў адным з тысяч хрысціянскіх падзвіжнікаў ранніх часоў. Як і ўсе яны, ён імкнуўся да адзіноты і хацеў употай здзяйсняць свае духоўныя подзвігі. Пазней на яго пахаванні будзе сказана: "Калі саму любоў можна было б выказаць наглядна, то, здаецца, яе трэба было б адлюстраваць у сумленным твары Ганарата". Такія людзі аб адзіноце могуць толькі марыць… Тагачасныя насельнікі Блакітнага берага вельмі любілі яго і знаходзілі ўсюды, куды б ён ні спрабаваў схавацца. Нават калі Ганарат збег на адну з гор масіва Эстэрэль, яго пячору знайшлі і там. І тады ён вырашыўся на безнадзейную справу і пераправіўся на мёртвы востраў, які выклікаў жах пры згадванні.
Гэта цяпер востраў святога Ганарата — райскі куток, меншы з двух Лерынскіх астравоў, размешчаны прама насупраць цяперашніх Кан, да якога ад узбярэжжа рукой падаць. А тады востраў быў жудасным месцам: крыніцы прэснай вады практычна не было, затое атрутнымі змеямі гэты кавалачак сушы літаральна кішэў. Згодна з паданнем, якое (з тых часоў!) перадаецца ў гэтых месцах, Ганарат узмаліўся Богу аб дапамозе, і змеі разам перамерлі. На міжземнаморскай спякоце іх цела сталі гніць, жудасны смурод азмрочваў розум і атручваў кроў. Але Ганарат верыў, што Гасподзь працягне Сваю справу, калі чалавек застанецца цвёрды ў сваім подзвігу. Ён вырашыў не пакідаць остраў і працягваць маліцца да таго часу, пакуль будзе заставацца жывы.
І тады Анёл загадаў яму ўзлезці на самую высокую пальму і чакаць… Неўзабаве вялізныя хвалі пракаціліся праз остраў і змылі з яго ўсю нячыстасць. Спусціўшыся на зямлю, Ганарат праславіў Творцу, трымаючы ў руцэ шырокую пальмавую галіну як сцяг перамогі Бога і чалавека над брыдотай запусцення. І стаў развіваць плён перамогі. Ён адшукаў і адкрыў крыніцы вады, неўзабаве да яго сталі сцякацца манахі, і на востраве быў заснаваны Лерынскі манастыр, які існуе па гэты дзень.
Ганарат стаў святаром, а за два гады да смерці — біскупам горада Арля. Калі яго пахавалі, у надмагільнай пропаведзі прагучалі такія словы: "Не было нікога, чые бяды, дасягнуўшы яго, працягваліся б пасля гэтага, а не знаходзілі б у ім свой канец". Хто ў тэме, той разумее, якое гэта шчасце — сустрэць такога чалавека хоць раз у жыцці.
Як мы сустрэлі святога Ганарата
На сваім жыццёвым шляху мы з сям'ёй сустрэлі святога Ганарата ў 2012 годзе, праз паўтары тысячы гадоў пасля яго смерці. І потым нідзе не маглі знайсці яго абразы! Набожныя выявы ў заходнім стылі ёсць, а абраза ў праваслаўнай традыцыі, напэўна, тады нідзе не было… І мы вырашылі заняцца яго стварэннем. Перш за ўсё, сфатаграфавалі на востраве старадаўнюю скульптуру святога Ганарата, дзе ён такі, якім яго апісвае паданне і вельмі чэпкая памяць землякоў.
У праваслаўным іканапісу блажэнныя могуць адлюстроўвацца з кветкай у руках, як, напрыклад, наша Валянціна Мінская. У скульптуры на выспе Ганарат прадстаўлены такім, якім ён быў да таго, як прыняў святы сан. А біскупы заўсёды адлюстроўваюцца з Евангеллем і ў архірэйскім адзенні, як, скажам, свяціцель Мікалай Мірлікійскі. Таму беларускі іканапісец Ірына Кімпель-Панкевіч, з якой нас звязваюць гады сяброўства і супрацоўніцтва, сумясціла ў вобразе святога Ганарата абодва перыяду яго подзвігаў: манаскі з пальмавай галіной і епіскапскі з Евангеллем.
У 2015 годзе мы зноў былі ў Лерынскам абацтве. Адзін вобраз падарылі браціі манастыра, другі — Свята-Міхаіла-Архангельскай праваслаўнай суполцы ў Канах, а трэці знайшоў сваё месца ў пячоры святога Ганарата ў гарах Эстэрэль.
На востраве мы пастаянна сустракалі дзяцей малодшага і сярэдняга школьнага ўзросту, у руках у якіх былі крыжы з невялікіх галінак, якія яны самі толькі што вырабілі.
Гэта была не проста школьная экскурсія: дзеці не выпускалі свае самаробныя крыжы з рук нават на кацеры, калі вярталіся ў канскі порт на заходзе дня. У нашых вачах убачанае было сучасным "крыжовым паходам дзяцей", — паходам за сваёй хрысціянскай ідэнтычнасцю, нацыянальнай годнасцю i сапраўдным сэнсам еўрапейскай гісторыі.
Гальскі святой на рускай зямлі
…Вярнуўшыся з острава, мы ішлі дадому па бульвары Круазет і раптам замерлі, як быццам маланка ўдарыла: перад намі стаяў залаты анёл з пальмавай галіной у высока паднятых руках!
Гэта была кампазіцыя вядомага расійскага скульптара Пятра Стронскага, якая была адкрыта 13 студзеня 2014 года. На яе падмурку напісана: "Народу Францыі ад народа Расіі ў стогадовую гадавіну саюзніцкіх адносін у Першай сусветнай вайне, 400-годдзя Дома Раманавых і ў год стагоддзя гатэля "Carlton", у знак узаемнай павагі і дружбы".
А далей здарылася тое, пра што мы не меркавалі, але што абавязкова павінна было калі-то адбыцца! 9 сакавіка 2017 года рашэннем Святога Сінода Рускай Праваслаўнай Царквы імя свяціцеля Ганарата, біскупа Арльскага было ўнесена ў Месяцаслоў РПЦ з усталяваннем памяці 16 студзеня (29 па новым стылі), што азначае агульнацаркоўную кананізацыю. У канцы гэтага ж года ў Нацыянальным мастацкім музеі Рэспублікі Беларусь прайшла выстава "Святыя непадзеленай Царквы", дзе быў прадстаўлены вобраз свяціцеля Ганарата. Праўда, без пальмавай галіны…
Дарэчы, часціца мошчаў святога Ганарата, апекуна Праванса і, у асаблівасці, Блакітнага берага Францыі захоўваецца ў Свята-Адзігітрыеўскам манастыры "Зосімава Пустынь", што на тэрыторыі Новай Масквы. Там 29 студзеня гэтага года ўпершыню было здзейснена святкаванне ў гонар гэтага гальскага святога.
Пасляслоўе
Здабыўшы малітвамі і стараннем Ганарата прэсную ваду, манахі заклалі на востраве шырокія вінаграднікі і сталі рабіць выдатнае віно. У вінаробнай Францыі віна Лерынскага абацтва адносяцца да прадукцыі самай высокай якасці. Прадстаўнік манастыра ў 2011 годзе наведаў Маскву, дзе не толькі пакланіўся святыням Троіца-Сергіевай Лаўры, але і прадставіў віно святога Ганарата на дзелавым рауце ў гатэлі "Балчуг Кемпінскі"…
Так здабытая святым пустэльнікам паўтара тысячагоддзі таму вада ўвесь гэты час (з гістарычнымі перапынкамі) ператвараецца ў віно: ці не дзіва?
