ГРОДНА, 30 ліп — Sputnik, Іна Грышук. Фарны касцёл у Наваградку стаў санктуарыем 11 святых сясцёр-назарэтанак, якія падчас Другой сусветнай вайны аддалі свае жыцці дзеля выратавання арыштаваных і асуджаных на смерць жыхароў Навагрудка. Пра гэта абвясцілі на ўрачыстым набажэнстве, якое прайшло 29 ліпеня.
Святое месца
Прасцей кажучы, навагрудская Фара афіцыйна стала яшчэ адным святым месцам у Беларусі. Санктуарый — гэта багатая рэлігійная, духоўна-культурная і матэрыяльная спадчына Каталіцкай царквы. Фактычна ў касцёл, размешчаны па вуліцы 1 Мая ў райцэнтры, ужо шмат гадоў прыязджаюць людзі з розных куткоў Беларусі і іншых краін, каб папрасіць аб дапамозе ці вылячэнні, памаліцца ля мошчаў сясцёр-назарэтанак, знайсці адказы на пытанні, якія мучаць душу, проста натхніцца мужнасцю слабых жанчын.
У нядзелю 29 ліпеня прайшло асабліва ўрачыстае набажэнства, у якім удзельнічалі ўсе беларускія каталіцкія біскупы, галоўны біскуп Беластока, вёў службу апостальскі нунцый Ватыкана ў Беларусі арцыбіскуп Габар Пінтэр. У касцёле сабралася нязвыкла шмат вернікаў — мясцовыя парафіяне, шматлікія паломнікі, спецыяльна запрошаныя госці.
Маліліся пра смерць дзеля выратавання палонных
У гэты дзень успаміналі падзеі 75-гадовай даўніны і мучаніцкую смерць 11 манашак. Усё адбылося ў канцы ліпеня 1943 года, калі ўзлаваныя на партызан немцы арыштавалі больш за 120 чалавек — у асноўным мужчын, у якіх засталіся жонкі і дзеці. Арышты працягваліся, у спісах нямецкага гестапа апынуўся адзіны ў акрузе святар — настаяцель Фарнага касцёла. Стала вядома, што ўсіх гэтых людзей расстраляюць.
Чулі пра гэта і манашкі ордэна назарэтанак, якія ў той няпросты ваенны час дапамагалі мясцоваму насельніцтву, хоць і самі засталіся без даху над галавой — будынак манастыра тады занялі нямецкія салдаты. Але манашкі працягвалі даглядаць касцёл, даглядалі хворых, дапамагалі немаёмным, маліліся і суцяшалі прыхаджан, якія ішлі са сваім горам да сясцёр. Тады сёстры сказалі: "Божа, калі трэба ахвяраваць жыццё, то хай лепш нас расстраляюць, чым тых, у каго ёсць сем'і. Мы молімся аб гэтым".
Расстралялі на досвітку
Пра сваю гатоўнасць абмяняць свае жыцці на выратаванне арыштаваных і тых, якія знаходзяцца пад пагрозай арышту, сёстры паведамілі ў гестапа. Кожны дзень яны маліліся, каб Бог забраў іх жыцці. 31 ліпеня іх выклікалі ў нямецкі камісарыят. Ноч сёстры правялі ў склепе, а раніцай наступнага дня іх вывезлі за горад у невялічкі лес побач з вёскай Папковічы і расстралялі.
У жывых засталася толькі адна сястра-назарэтанка, якая падчас арышту працавала ў шпіталі. Пасля смерці манашак яна адна даглядала касцёл, знайшла месца расстрэлу сясцёр. Пасля вайны расстраляныя манашкі былі перапахаваныя ля сцен касцёла. Падчас эксгумацыі парэшткаў стала зразумела, што частка сясцёр была пахавана жыўцом — некаторыя з іх атрымалі раненні, а затым былі засыпаны зямлёй у агульнай магіле.
Пасля пакарання смерцю манашак частку арыштаваных людзей адпусцілі, тых, што засталіся, вывезлі на працы ў Германію. Усе затым вярнуліся дадому. Іх сваякі і самі выратаваныя заўсёды прыходзілі з малітвай да магіл загінуўшых манашак.
У наш час астанкі загінуўшых перанеслі ў саркафаг у храм. У 2000 годзе 11 расстраляных манашак былі прылічаны да блажэнных. На месцы расстрэлу ў невялікім лесе каля вёскі Папковічы, што ў двух кіламетрах ад Навагрудка, усталявалі памятны крыж. Кожны год сюды прыходзяць сотні вернікаў, а ў дзень расстрэлу сясцёр-мучаніц праходзяць набажэнствы.
Фарны касцёл у Наваградку лічыцца адным з найстарэйшых каталіцкіх храмаў у Беларусі. Ён быў пабудаваны Вітаўтам у канцы XIV стагоддзя ў гатычным стылі, а ў XVIII стагоддзі перабудаваны ў стылі барока. Тут браў шлюб 70-гадовы польскі кароль Ягайла з юнай Соф'яй Гальшанскай, якая потым стала родапачынальніцай дынастыі Ягелонаў. У сценах храма хрысцілі і вядомага паэта Адама Міцкевіча. У храме таксама знаходзіцца прызнаны цудатворным абраз Маці Божай Навагрудскай.
