З камсамольца-актывіста ў старшыню райвыканкама. За 10 гадоў у сярэдзіне мінулага стагоддзя Генадзь Ваўчок змяніў некалькі адказных пасад - ішоў працаваць, нават калі не вельмі быў згодны з прызначэннем, падпарадкоўваўся рашэнням партыі і кіраўніцтва.
"Калі зацвярджалі старшынёй Бабруйскага райвыканкама, Ціхан Кісялёў на бюро абкама партыі пытаецца: "Генадзь Ігнатавіч, ваша прозвішча скланяецца?", я адказваю: "Ведаеце, партыя сказала - я абавязаны скланяцца", - смяецца Генадзь Ігнатавіч.
А калі сур'ёзна, то камсамол быў добрай школай, якой ён удзячны. Прычым, кажа, за ўсё - і за кар'еру, і за шчаслівае сямейнае жыццё. Жонку Раісу Генадзь Ігнатавіч сустрэў, калі інспектаваў як інструктар райкама партыі арганізацыю камсамольскай работы на месцах.
Што значыць "хацелася ў камсамол"?!
У камсамол Генадзь Ігнатавіч уступіў, калі вучыўся ў педвучылішчы. Ён паступіў туды пасля сямі класаў. Як прымалі? Была папярэдняя размова з сакратаром камсамольскай арганізацыі, зацвярджэнне і ўласна ўрачысты прыём.
На пытанне, ці хацелася яму тады стаць камсамольцам, або гэта быў абавязковы пункт для ўсіх маладых людзей, Генадзь Ігнатавіч рэагуе эмацыйна.
"Што значыць "хацелася ў камсамол"?! Тады так ніхто не ставіў пытанне. Лічылася за гонар, што цябе прынялі. Я ўвогуле здзіўляюся, як цяпер усе падаюць савецкі перыяд. Адмоўнікаў я тады не памятаю. І справа не ў тым, што баяліся. Нічога не баяліся - пра гэта размова не ішла. Проста быў такі час: толькі скончылася вайна, людзі стаміліся ад гэтага ўсяго. Тады ўсе ўступалі ў камсамол з вялікім жаданнем", - распавядае Генадзь Ігнатавіч.
Ужо ў педвучылішчы ён стаў намеснікам сакратара камітэта камсамола, затым у войску - сакратаром камсамольскай арганізацыі роты. Тагачасны камсамол, кажа, істотна адрозніваўся ад цяперашняга БРСМ. Перш за ўсё, маштабам спраў.
"Вось сельскі райкам камсамола - мы ж сур'ёзна займаліся вытворчасцю, стваралі звёны па вырошчванні кукурузы. Займаліся камплектаваннем жывёлагадоўчых брыгад. І менавіта камсамольска-маладзёжныя брыгады ўзначальвалі многія жывёлагадоўчыя фермы па паказчыках", - распавядае ён.
Паводле яго слоў, камсамол займаўся ўсім. І да камсамольцаў прыслухоўваліся.
"Я мог зайсці да любога партыйнага сакратара. Вельмі ўважліва да нас ставіліся. І камсамольцаў не выпадкова вылучалі. Усе адказныя партыйныя работнікі прайшлі камсамольскую школу. Школу калектывізму, адказнасці", - кажа Генадзь Ігнатавіч.
Кар'ера
Яго шлях па кар'ернай лесвіцы пачаўся, калі ён вярнуўся з войска: трохі папрацаваў інструктарам аргаддзелу ў адным з райкамаў партыі, потым - першым сакратаром Бабруйскага райкама камсамола.
"А што гэта такое? Гэта мінімум - загадчык аддзела райкама партыі, вылучэнец. І калі добра працуеш, можаш апынуцца ў райвыканкаме намеснікам старшыні", - тлумачыць Генадзь Ігнатавіч.
У выніку ён там і апынуўся: спачатку першым сакратаром, а праз два гады і намеснікам старшыні Бабруйскага райвыканкама. Адтуль абралі сакратаром райкама партыі.
"Я крыху папрацаваў - зноў рэарганізацыя. Мяне выклікаюць у абкам і адпраўляюць у Кіраўск другім сакратаром па ідэалогіі. Я ні ў якую, кажу - не магу. Яны кажуць: "Нішто сабе"... Бо што такое другі па ідэалогіі - гэта ж куратарства, у тым ліку сельскай гаспадаркі, гэта калгас "Рассвет", Кірыл Пракопавіч Арлоўскі, кандыдат у члены ЦК КПСС, дэпутат ВС СССР, герой Сацпрацы і герой Савецкага Саюза. Але партыя сказала... у выніку год я там прапрацаваў", - успамінае Генадзь Ігнатавіч .
З Кіраўска Ваўчок вярнуўся ў Бабруйск на пасаду ўжо старшыні Бабруйскага райвыканкама. Пасля вучобы ў Акадэміі грамадскіх навук пры ЦК КПСС папрасіўся накіраваць на выкладчыцкую працу. Абараніў кандыдацкую дысертацыю, стаў прафесарам.
Дык што ж атрымліваецца, камсамол у савецкі час быў спосабам выбудаваць кар'еру?
"Гэта цяпер стала модна, ледзь што - кар'ера, ледзь што - які аклад. Вось мужыка пакажуць - ён сімвал. А камсамол - гэта быў надзейны памочнік партыі. У тым ліку гэта быў і яе рэзерв. Паглядзіце, колькі камсамол атрымаў узнагарод за актыўны ўдзел у жыцці краіны. Гэта, ці што, жартачкі?!" - кажа Генадзь Ігнатавіч.
Алігархі, чыноўнікі і камсамольская школа
А як жа так атрымалася, пытаем у камсамольскага актывіста ў мінулым Генадзя Ваўчка, што вядомыя алігархі апынуліся выхадцамі з тых самых камсамольскіх райкамаў і абкамаў? Яны былі "няправільнымі, неідэйнымі" ці, наадварот, добра засвоілі ўрокі арганізацыі-кіравання і таму атрымалі поспех?
"Я не ведаю. Магчыма, само жыццё падвяло іх да таго. Яны былі здольнымі камсамольцамі, добра вучыліся. А потым хутка зарыентаваліся. Яны засвоілі формулу Карла Маркса. Бо што такое гандаль: калі адзін хоча прадаць даражэй, а другі хоча купіць танней" , - разважае Генадзь Ігнатавіч.
Паводле яго слоў, перавага савецкага камсамола была ў тым, што ён даваў магчымасці ўсім, хто хацеў вучыцца і расці. Генадзь Ігнатавіч не стаў разважаць, як камсамольскае мінулае адбілася на кар'еры дзеючага прэзідэнта, але нагадаў, што за плячыма Аляксандра Лукашэнкі таксама праца ў камсамоле.
Ваўчок выкладаў гісторыю ў педінстытуце Магілёва, калі там вучыўся Лукашэнка.
"Ён вельмі актыўны быў. Ён жа, калі скончыў гістфак, быў сакратаром камсамольскай арганізацыі першай школы ў горадзе Шклове. Браў актыўны ўдзел у будатрадах, усюды быў", - успамінае Генадзь Ігнатавіч.
Адна з пераваг таго старога камсамола была ў тым, што ён не дазваляў маладым людзям гультаяваць. Ваўчок прыводзіць нядаўна пачутыя па тэлевізары дадзеныя аб двух мільёнах маладых людзей у Расіі ва ўзросце ад 14 да 25 гадоў, якія нідзе не працуюць і не вучацца. "Чым яны займаюцца?!" - пытаецца Генадзь Ігнатавіч і дадае: у яго камсамольскі час такога не было.
"Камсамол - гэта пуцёўка ў жыццё. Яе давалі ўсім. Магчымасці былі ва ўсіх. А вось хто і як імі скарыстаўся, як той ці іншы камсамолец іх рэалізоўваў... Адзін закладваў за каўнер, другому трэба было два-тры разы ажаніцца. Аднак большасць жа вучылася і працавала", - тлумачыць Генадзь Ігнатавіч.
Дзякуючы камсамолу закахаўся і ажаніўся
На чарговае пытанне, так што ж усё-такі даў яму камсамол, Генадзь Ігнатавіч рэагуе кароткім: "Усё". Нават жонку.
Яны пазнаёміліся на адным з камсамольскіх мерапрыемстваў, дзе школьная настаўніца і камсамольскі прапагандыст па сумяшчальніцтве Раіса вяла заняткі, а прадстаўнік райкама партыі даў станоўчую ацэнку праведзеным заняткам.
"Я прыязджаю па даручэнні райкама партыі праверыць сістэму камсамольскай асветы. Прыходжу на заняткі. А ведаеце, як яна арганізоўвала заняткі?.. Збіраюцца калгаснікі, яна распавядае пра найважнейшыя падзеі, а потым тут жа арганізуюць танцы. І моладзь ідзе туды. Гэта не тое што сёння трасуцца цэлы вечар. І ўсё было выдатна: і яўка, і наведванне, і ўсе былі задаволеныя", - распавядае Генадзь Ігнатавіч.
На танцы ён тады застаўся. А потым павёз камсамольскага прапагандыста ў Бабруйск.
"У нас было добрае вяселле. Гэта цяпер грошы збіраюць, а нам прывезлі - прычым загадчык аддзела райкама партыі, палкоўнік у адстаўцы - і шафу, і круглы стол..." - успамінае Генадзь Ігнатавіч. Разам яны ўжо 61 год. Выгадавалі дваіх сыноў.
Ён лічыць несправядлівымі выпады на адрас савецкага часу, партыі і камсамола. Тады, на яго погляд, і людзі былі больш згуртаванымі, і крытыкі недахопаў, як ні дзіўна, было больш.
"Мы ж выпускалі "Акно сатыры". Там усё было: і хуліганства, і знешні выгляд, і п'янства. Прычым усіх змяшчалі па прозвішчах. Я здзіўляюся, чаму цяпер так не робяць. Чаму тэлебачанне і газеты перасталі крытыкаваць?! Тады крытыкі было больш! Тады ж на партыйным сходзе можна было выступаць. А сёння я не ведаю, хто выступае. Баяцца", - рэзюмуе Генадзь Ігнатавіч.
