МІНСК, 21 сту - Sputnik. Адным з галоўных твораў канцэрта "Жоўтыя зоркі" да Міжнароднага дня памяці ахвяр Халакосту стане сімфаніета Мечыслава Вайнберга, распавяла ў МПЦ Sputnik арганізатар памятнага вечара Ганна Лянькова.
Па-першае, гэта звязана з тым, што у 2019 годзе спаўняецца сто гадоў з дня нараджэння гэтага ўнікальнага кампазітара, які пісаў музыку ў тым ліку і ў Беларусі. Па-другое, таму што яго творчасць, прысвечаная яўрэйскім тэмам, як, зрэшты, і любая іншая яўрэйская музыка, да нядаўняга часу была дрэнна знаёма мясцоваму слухачу.
"Раней нельга было прысвячаць музыку яўрэйскім тэмам і тэме Халакосту. У мінулым годзе мы гралі арыю Льва Абеліёвіча, сям'я якога цалкам загінула ў гета. Вайнберг перажыў тое ж самае. Гэты боль, які яны неслі, і не маглі назваць свае творы ў памяць аб Халакосце. Зараз мы адкрываем гэты пласт. Гэта заўсёды пошук нот. Нот Вайнберга няма ў Беларусі наогул", - распавяла Лянькова.
З нотамі дапамаглі родныя кампазітара, якія цяпер жывуць у Канадзе і Расіі. Вяртанне музыкі, але галоўнае захаванне памяці - гэта асноўныя мэты, якія пераследуюць арганізатары канцэрту "Жоўтыя зоркі" ў Мінску.
"Вы з нашых?"
Ганна Лянькова прызналася: калі год таму ўзялася арганізоўваць канцэрт да Міжнароднага дня памяці ахвяр Халакосту, то часта ў самых розных яўрэйскіх арганізацыях чула адно і тое жа пытанне: "Вы з нашых?".
У адказ распавядала пра сваю прабабулю, яе ваенную гісторыю і медаль праведніка свету, якім традыцыйна ўзнагароджваюць мясцовых жыхароў, якія хаваліся і ратавалі яўрэяў падчас вайны.
З апавяданняў прабабулі і нарадзілася імкненне штосьці зрабіць для тых, хто перажыў страшную трагедыю, і ў памяць аб тых, хто не выжыў. Аднак на самай справе для ўсіх, таму што ведаць пра Халакост, разумець яго вытокі, маштаб трагедыі, на думку Ляньковой, вельмі важна незалежна ад нацыянальнасцяў.
"Гэты канцэрт шмат у чым для вязняў, якія будуць у зале. Іх будзе 15-17 чалавек. Для іх памяць пра Халакост - гэта вельмі жорсткая гісторыя, цяжкая, але можа быць, музыка адкрые іх сэрцы. Пры гэтым асноўны пасыл ўсё ж - аб'яднаць людзей. Я ўпэўнена, што ў зале будуць прадстаўнікі розных нацыянальнасцяў, абсалютна розныя людзі. Хацелася б, каб было разуменне, што музыка аб'ядноўвае ўсіх", - тлумачыць Лянькова.
Акрамя Вайнберга, у канцэрце прагучаць творы Міхаіла Гнесіна, Эрнэста Блоха, Макса Бруха, Дзмітрыя Шастаковіча, Аляксея Курбатава. Саліраваць будуць ураджэнец Мінска і музыкант "Віртуозаў Масквы" скрыпач Сяргей Белазурцаў, а таксама салісты беларускага опернага тэатра Аляксей Мікуцель і Дыяна Трыфанава.
Акрамя таго, аб трагедыі гледачам раскажа і выстава "Матылёк: дзеці Халакоста", якая будзе ўсталяваная ў фае Белдзяржфілармоніі, дзе пройдзе канцэрт.
Няма больш у гета матылькоў цяпер
Праект "Матылёк: дзеці Халакоста" прыдумалі ў Мемарыяльным музеі Халакоста ў Х'юстане. Гэта гісторыі шасці маладых людзей, у тым ліку дзяцей, якія загінулі ў розных гета на тэрыторыі Еўропы ў Другую сусветную вайну.
"На планшэтах будзе аповяд пра Халакост. Не толькі лічбы (шэсць мільёнаў яўрэяў, якія загінулі ў вайну, паўтара мільёна дзяцей), геаграфія, але і выказванні, цытаты. Так каб людзі з рознымі ўяўленнямі пра гісторыю, трагедыі маглі прайсці і скласці ўяўленне аб тым, што такое трагедыя Халакоста. То бок, гэта і эмацыйная і інфармацыйная выстава адначасова", - распавёў равін Рэлігійнага аб'яднання абшчын прагрэсіўнага іудаізму Рыгор Абрамовіч.
Вобраз матылька як сімвал лёгкасці, жыцця і надзеі, быў узяты з верша Паўла Фрыдмана, які ён напісаў у канцлагеры ў горадзе Тэрэзін ў Чэхіі. Праз два гады (у 1944-м) Фрыдман загінуў у Асвенцыме.
Самы вялікі ўрок Халакоста, на думку кампазітара і пісьменніка Юліі Андрэевай, складаецца ў тым, што размовы пра перавагу прадстаўнікоў адной нацыянальнасці над іншай абавязкова вядуць да забойства.
"Калі шэсьць мільёнаў чалавек былі забітыя толькі за тое, што яны яўрэі, - гэта настолькі магутны ўрок для чалавецтва. Але ёсць людзі, якія гэты ўрок засвойваць не хочуць. Пакуль усё гэта будзе існаваць, памяць пра халакост павінна жыць у сэрцы. Пра гэта трэба ўвесь час гаварыць", - сказала Андрэева.
Канцэрт "Жоўтыя зоркі", прымеркаваны да Міжнароднага дня памяці ахвяр Халакосту, адбудзецца ў Беларускай дзяржаўнай філармоніі 24 студзеня.
