Спектаклі на мяжы вар'яцтва - непаўторны стыль міжнароднага тэатральнага праекта HomoCosmos. "Бог козыту", "Раскрыццё", "Дора, ці сэксуальныя неўрозы нашых бацькоў" - гэта няпоўны спіс яркіх работ, які на днях папоўніўся яшчэ адной - спектаклем "Убачыць ружовага слана".
Гісторыя сучаснага эстонскага драматурга Пірэт Яакс у пастаноўцы яе суайчынніка Калева Куду - жорсткая, грубая, яркая, складаная, неадэкватная, а некаторых момантах нават брыдкая - не пакіне абыякавым нікога.
Нічога акрамя пачуццяў
У 2011 годзе праца Пірэт Яакс атрымала галоўную прэмію конкурсу п'ес Эстонскага Тэатральнага агенцтва і была перакладзена на сем моў, у ліку якіх і руская. Як казалі тады члены журы, гэты спектакль уяўляе сабой "удалы сінтэз побыту і фантазіі". Аказваецца, калі паспрабаваць пераплесці дзве такія, здавалася б, неспалучальныя тэмы, атрымліваецца атрымаць глыбокі сэнс, які адкрыецца далёка не кожнаму.
Эстонец Калеў Куду не менш вядомая ў тэатральных колах Еўропы персона. Ён кіруе незалежнай прафесійнай кампаніяй zerotheatre і тэатрам Тартускага ўніверсітэта, а таксама часта працуе ў іншых тэатрах у якасці запрошанай зоркі.
Перш чым разважаць пра вартасці і недахопы прэм'ернай пастаноўкі, варта сцісла акрэсліць сюжэт, але гэта і ёсць галоўная праблема. Аматараў прамалінейнага апавядання спектакль расчаруе адсутнасцю выразнай сюжэтнай лініі. Часовыя рамкі таго, што адбываецца на сцэне, складана ўлавіць. Гэта адна вялікая эмацыянальная ружовая клякса, якую прыйдзецца прачуць.
"Вынас мозгу" па-беларуску
Дыягназ, які можна паставіць спектаклю "Убачыць ружовага слана" - неўроз.
Спачатку здаецца, што гэтая гісторыя пра таксічныя адносіны, гэтакі любоўны трохкутнік, але такая трактоўка ў корані не дакладная. Магчыма, больш уважлівы глядач адкрые для сябе гэты загадкавы куфэрак раней, але мой пазл склаўся толькі напрыканцы спектакля. І гэта невымоўныя адчуванні: на свае месцы становіцца кожнае слова, жэст і нават касцюм.
Праект HomoCosmos выдатны яшчэ і тым, што ў новым святле паказвае маладых і таленавітых беларускіх акцёраў. Яркія і бясконца жывыя, яны не адпускаюць увагу гледача ні на секунду.
Скандалы паміж Леві, Сымонай і яе "сяброўкай" Катрын шакуюць сваёй натуралістычнасцю і захлістваюць эмоцыямі. У нейкі момант хочацца заплюшчыць вочы або зусім выйсці з залы: так здараецца, калі ў рэальным жыцці становішся міжвольным сведкам скандалу або нават невялікі сваркі. Крыкі галоўных герояў, бойкі і слёзы прабіраюць да дрыжыкаў, а момант, калі Іван Трус хапае Анастасію Баброву за горла, прымушае нервова праглынуць нават самага цвёрдаскурага гледача.
Падчас пецярбургскага тэатральнага сезона ў Мінску арганізатары на спектаклі "Мадам Бавары" рэжысёра Андрыя Жолдака паабяцалі паказаць гледачам "вынас мозгу па-піцерску", і ім амаль гэта ўдалося. Пастаноўка "Убачыць ружовага слана" - упэўнены адказ інтэлігентам з паўночнай сталіцы аб тым, якім павінен быць сапраўдны "вынас мозгу".
Колер настрою – ружовы
Асобная тэма - стылёвая і задзірлівая сцэнаграфія маладога мастака-пастаноўшчыка Кацярыны Шымановіч - уладальніцы прэміі "Лепшы сцэнограф года".
У гэтай таленавітай дзяўчыны ёсць свой непаўторны стыль. І, хоць аўтарскі почырк пазнаць лёгка, назваць яго шаблонным капіяваннем папярэдніх работ язык не паварочваецца. Напрыклад, працуючы на сцэнаграфіяй нашумелага "Радзіва Прудок" Шымановіч разам з камандай Купалаўскага стварыла ўтульны і кранальны сусвет палескага Маленькага Прынца. Прэм'ерны "Ружовы слон" абсалютна іншы - дзёрзкі і крыклівы.
Дзякуючы шыкоўнай сцэнаграфіі спектакль пакуль можна назваць самай стылёвай пастаноўкай сезона. Гэта даволі высокая планка, узяць якую нават самой Шымановіч будзе цяжка. Прыцягальная эстэтыка хаваецца ў дробязях, але кідаецца ў вочы - ружовыя шнуркі на лакіраваных чаравіках Леві, празрыстая панчоха, што спадае з ножкі Сымоны і геаметрычнасць бутэлек з-пад віскі.
Крыху незразумелым для мяне засталося музычнае афармленне і прысутнасць мікрафонаў на сцэне, але няхай гэта будзе лыжкай дзёгцю, без якой не можа абысціся ні адна тэатральная бочка апладысментаў.
"Я не магу гэта глядзець"
Аматарам прыстойнага і высакароднага тэатра лепш нават не глядзець у бок "Ружовага слана". Пацверджанне таму - некалькі гледачоў, які збеглі ў розны час, так і не дачакаўшыся развязкі. Пераканаць не ісці могуць і ўражанні невядомай бландынкі, якая абуралася так жа шчыра, як гулялі ў гэты час акцёры: "я не магу гэта глядзець", "што гэта за лухта", "колькі там засталося да канца".
Тым, хто вырашыць усё ж такі не рабіць паспешныя высновы і паспрабуе разабрацца ў кактэйлі жарсцяў, хочацца падарыць маленькі ключык: Сымоны не існуе, а п'янства Джэка Лондана згадваецца зусім не дзеля жарту.
Ах, так, пры чым тут ружовы слон? Вырашыце самі.
