Пачатак XX стагоддзя. Паражэнне ў Першай сусветнай вайне і зневажальныя ўмовы Версальскага дагавора не маглі не спарадзіць у Германіі рэваншысцкіх настрояў. На гэтым фоне прыход да ўлады ў 1933 годзе нацыянал-сацыялістычнай рабочай партыі на чале з Адольфам Гітлерам выглядаў цалкам заканамерным.
Што ж абвясціў рэйхсканцлер: "Канчатковае рашэнне - у пашырэнні жыццёвай прасторы!", і таму - "Германская армія павінна быць гатовая да дзеяння. Германская эканоміка павінна быць гатовай да вайны".
Словы не разышліся са справай: Германія выйшла са складу Лігі Нацый, адмовілася ад удзелу ў канферэнцыі па раззбраенні, увяла ў краіне ўсеагульную вайсковую павіннасць.
11 ліпеня 1936 года: "Урад Рэйха прызнае поўны дзяржаўны суверэнітэт Аўстрыі", але не пройдзе і двух гадоў, як гэтая краіна будзе бесперашкодна паглынутая Германіяй. А ў верасні 1938 года адбылася падзею, якая ў гісторыі ацэньваецца не інакш як змова. У Мюнхене прэм'ер-міністры Вялікабрытаніі і Францыі - Чэмберлен і Даладзье, Германіі і Італіі - Гітлер і Мусаліні падпісалі пагадненне, па сутнасці, якое дазволіла раздзяліць Чэхаславакію. Анэксаваная Судзецкая вобласць. Праз паўгода нямецкія войскі, парушыўшы ўжо і Мюнхенскія дамоўленасці, цалкам акупавалі ўсю Чэхію - палітыка так званага "супакаення" пачынае прыносіць плён.
Спроба стварэння англа-франка-савецкай кааліцыі скончылася правалам. Па-іншаму і быць не магло: брытанскі прэм'ер не хаваў сваіх планаў: "Для нас самым лепшым вынікам было б, калі б гэтыя ланцуговыя сабакі - Сталін і Гітлер - счапіліся і разарвалі адзін аднаго".
У адказ Сталін даў Гітлеру згоду на правядзенне перагавораў. І 23 жніўня 1939 года міністр замежных спраў Германіі прыбывае ў Маскву. У той жа дзень у Крамлі быў падпісаны "Дагавор аб ненападзе", больш вядомы як "пакт Молатава - Рыбентропа". Разам з дамовай складзены сакрэтны дадатковы пратакол, які прадугледжвае "размежаванне сфер узаемных інтарэсаў ва Усходняй Еўропе".
Калі Мюнхенскія пагадненні характарызуюцца як "прэлюдыя да вайны", то адзнака маскоўскага дагавора далёка не адназначная. Хтосьці называе пакт перамогай савецкай дыпламатыі ва ўмовах ваенна-палітычнага крызісу, хтосьці - змовай аб падзеле свету, хтосьці - адказам на пытанне "з чаго пачалася другая сусветная вайна".
А пачалася яна праз тыдзень пасля бяседы з нагоды паспяховага заканчэння савецка-германскіх перамоў. 1 верасня 1939 года гітлераўскія войскі ўварваліся на тэрыторыю Польшчы, што вымусіла Вялікабрытанію, Францыю і шэраг іншых краін аб'явіць Германіі вайну.
Да восені 1940 года ў савецка-германскіх адносінах адбыліся істотныя перамены. Візіт Молатава, у той час старшыні Саўміна і міністра замежных спраў, у Берлін павінен быў зняць нарастаючую напружанасць і ўзаемнае недавер. Шаноўны прыём, аказаны савецкаму візіцёру, канкрэтных вынікаў, аднак, не даў. У гэты час у сталіцы Рэйха ўжо завяршалася распрацоўка плана "Барбароса": "... Карміць так, каб былі жывыя толькі і маглі працаваць..., калгасныя прылады не разбураць - яны падыходзяць нам... Для нас - немцаў - важна аслабіць рускі народ да такой ступені, каб ён не быў больш у стане нам перашкодзіць ўсталяваць нямецкае панаванне ў Еўропе".
Развітваючыся з Молатавым, Гітлер выказаў шкадаванне, што "...яму да гэтага часу не ўдалося сустрэцца з такой велізарнай гiстарычнай асобай, як Сталін, тым больш што, можа быць, ён сам патрапіць у гісторыю..." Нажаль, жаданне фюрэра спраўдзілася - у гісторыю ён трапіў.
