"Тут няма ніякай палітыкі, мы проста хочам увекавечыць памяць чалавека, на песнях якога вырасла пакаленне", - кажа скульптар Віктар Паляшчук. Гэта ён з калегамі - усе члены саюза дызайнераў або саюза мастакоў - выступіў з ініцыятывай усталяваць каля сцяны Цоя ў Мінску помнік музыкі.
"Мы выраслі на гэтых песнях. Гэта культавая фігура. Многія любяць творчасць гэтага чалавека. Плюс, мне здаецца, гэта паспрыяла б прыцягненню турыстаў - гэта была б дадатковая фотазона. Фота будуць рассылацца, а людзі казаць: "Глядзі, я быў у Мінску, там ёсць класная скульптура". Чаму не ?!" - пералічвае матывы на карысць свайго праекта скульптур Віктар Паляшчук.
Прычым Цоя скульптары хацелі гораду падарыць. Зрабілі эскіз, звярнуліся з прапановай ва ўпраўленне культуры Мінгарвыканкама. Але там мастакам нагадалі, што пры вырашэнні ўсталёўваць ці не помнік таму ці іншаму дзеячу "ўлічваецца значэнне для Рэспублікі Беларусь асобы (гістарычнай падзеі), у гонар якога ствараецца твор манументальнага мастацтва".
"Улічваючы адсутнасць навуковага абгрунтавання неабходнасці ўшанавання ў г. Мінску памяці В. Цоя, не ўгледжваем магчымасці падрыхтоўкі дакументаў для ўстаноўкі помніка музыку ў сталіцы Рэспубліцы Беларусь", - сказана ў адказе, які атрымалі скульптары на сваю прапанову.
Сцяна ёсць, але Цой не патрэбны
Увогуле, неяк нелагічна атрымліваецца, разважае Паляшчук. Усе гэтыя гады ў Мінску існуе народны манумент - Сцяна Цоя, якая ўзнікла стыхійна спачатку ля Кастрычніцкай плошчы, а затым, калі гэта месца сталі забудоўваць, была беражліва перанесена ў Ляхаўскі сквер. А постаць самога музыкі, па версіі чыноўнікаў, значэння для краіны не мае.
Хоць прыхільнікі Цоя час ад часу да сцяны прыходзяць дагэтуль. Была б скульптура, прыходзілі б яшчэ часцей, перакананы Паляшчук.
"Ён выступаў у Мінску, гэта як мінімум. Прычым на стадыёне "Дынама". Па-другое, тады была вялікая краіна, і велізарная колькасць людзей у Беларусі слухалі гэтыя песні, гэтую музыку. Ёсць фанаты, якія б прыйшлі, каб проста сфатаграфавацца - ім было б прыемна ведаць, што скульптура іх куміра ўсталяваная... Сцяна ж ёсць, а чаму скульптуры не можа быць?!" - здзіўляецца ён.
Магчыма, разважае скульптар, чыноўнікаў бянтэжыць бунтарская творчасць Цоя, які ад імя свайго пакалення крычаў у мікрафон пра перамены, якіх "патрабуюць нашы сэрцы". Але тут няма ніякай палітыкі, настойвае Паляшчук. Ёсць жаданне аддаць належнае музыку, які шмат значыць для цэлага пакалення, а яшчэ, мабыць, чыста творчы інтарэс - жаданне паспрабаваць перадаць у бронзе моцную і нестандартную постаць.
"Мы ж не просім грошай"
Прычым грошай у чыноўнікаў скульптары не прасілі. Яны збіраліся сабраць сродкі праз краудфандынг. На вытворчасць бронзавай скульптуры ў 1 метр 90 сантыметраў з улікам арэнды, матэрыялаў і аплаты працы ліцейшчыкаў, кажа Паляшчук, хапіла б 10 тысяч долараў у эквіваленце. На ганарары, кажа, яны не разлічваюць.
"Мяне цікавіць гэтая асоба. Цікавіць і з пункту гледжання скульптурнай, і з пункту гледжання прыцягнення турыстаў. Мы ж нават грошай не просім, не бярэм аўтарскі ганарар", - падкрэслівае ён.
Здавацца ён пакуль не збіраецца. Стварыў петыцыю і просіць гараджан, прыхільнікаў творчасці Цоя падтрымаць ідэю. За няпоўны тыдзень зварот у Міністэрства культуры з просьбай дазволіць ўстаноўку помніка Віктару Цою ў Мінску падпісалі больш за 400 чалавек.
"Плануем збіраць подпісы, пасля гэтага ісці на якую-небудзь пляцоўку і збіраць грошы. Я ўсё роўна рэалізую гэты праект. Я не спынюся. Буду спрабаваць ва ўсякім выпадку", - кажа Паляшчук.
Чытайце таксама:
- З голасам Цоя: "Кіно" рыхтуецца да новых канцэртаў – відэа
