МІНСК, 14 кра - Sputnik. Ва ўмовах зменлівай эканамічнай кан'юнктуры цана на газ павінна быць адаптыўнай, заявіў у ходзе відэаканферэнцыі Аляксандр Лукашэнка.
Раней у панядзелак беларускі лідар заклікаў расійскі бок змяніць цану на прыродны газ для рэспублікі, якая, на яго думку, цяпер вышэй, чым на спотавых рынках у Еўропе.
Адаптыўная цана
"Хацеў бы звярнуць увагу, што мы ўвайшлі ў крызіс з нявырашаным базавым для ўстойлівай работы эканомікі пытаннем. Гэта энергетыка, кошты на рэсурсы і разлікі за іх", - сказаў прэзідэнт Беларусі.
На яго думку, падобная сітуацыя негатыўна ўплывае на фарміраванне дабаўленага кошту па усім эканамічным ланцугу, што адмоўна адбіваецца на ўстойлівасці ЕАЭС.
Аляксандр Лукашэнка звярнуў увагу, што пакуль у ЕАЭС не прыйшлі да стварэння агульных энергетычных рынкаў, таму трэба дамаўляцца, як вырашаць пытанне ў сапраўдны момант.
"У першую чаргу гэта датычыцца цэн і разлікаў за газ. Відавочна, што пры такой рэзкай змене эканамічнай кан'юнктуры цана павінна быць больш адаптыўнай, а механізм разлікаў - пад'ёмным для спажыўцоў", - лічыць кіраўнік дзяржавы, яго словы прыводзіць БелТА.
Каб можна было аператыўна вырашыць дадзеную праблему, беларускі прэзідэнт з гэтым пытаннем звярнуўся да свайго расійскага калегі Уладзіміра Пуціна.
Змяняць не лічбы, а формулу
Пракаментаваць магчымасць змены газавых дамоваў Sputnik папрасіў вядучага аналітыка Фонду нацыянальнай энергетычнай бяспекі, эксперта Фінансавага ўніверсітэта пры Урадзе РФ Ігара Юшкова.
"На самой справе Расія гатовая была б пайсці на змену кантрактнай цаны, але менавіта на змяненне формулы цэнаўтварэння. Калі Беларусь зараз хоча перайсці на такія ж кошты, як у Еўропе, то, я думаю, цалкам "Газпрам" можа заключыць новы кантракт, калі сам Мінск на гэтым будзе настойваць - з поўнай прывязкай да еўрапейскіх коштаў", - выказаўся ён.
Па словах суразмоўцы агенцтва, у "Газпрома" ёсць два тыпы кантрактаў: у адных больш пераважае прывязка да спотавых хабаў, тобок рынку кароткатэрміновых кантрактаў, у іншых - прывязка да нафтавых коштаў. Абодва варыянты, на думку Юшкова, "Газпрам" гатовы разгледзець, калі Мінск захоча так зрабіць.
Эксперт нагадаў: наяўная цана на газ для Беларусі прывязаная да ўнутранай расійскай цаны - па Ямала-Ненецкай акрузе.
"І на гэтым настойваў сам Мінск, калі прадаваў сваю газатранспартную сістэму "Газпраму". Яна была прададзеная за пяць мільярдаў долараў, і быў заключаны кантракт на газ", - нагадаў аналітык.
У Ямала-Ненецкай акрузе - самая нізкая цана на газ у Расіі, менавіта да яе прывязаная цана для рэспублікі.
"Але ў гэтым жа кантракце ёсць яшчэ тры складнікі: кошт дастаўкі ад Ямала да Беларусі, палічылі ў доларах. Менавіта гэты пункт і стварае такія высокія цэны, пра якія кажа Мінск", - сказаў Юшкоў і дадаў, што астатнія пункты не такія значныя, асноўнае павелічэнне менавіта кошт дастаўкі.
Кошты як у Еўропе
Сёння з улікам дастаўкі, паводле яго слоў, цана на газ перавышае 150 долараў, але па дадатковай дамове яна зніжана на ўвесь год да 127 долараў за тысячу кубаметраў.
"Газпрам" можа пайсці на змену кантракта і прывязаць да еўрапейскіх коштаў. Але пры гэтым у такога кантракта будзе шэраг мінусаў. Калі цяпер кошт увесь год аднолькавы, то ў Еўропе ён будзе мяняцца", - канстатаваў суразмоўца Sputnik.
Сапраўды, у мінулым і гэтым годзе цэны на газ у Еўропе нізкія, у сакавіку апусціліся ніжэй за 100 долараў. Па словах Юшкова, нізкія цэны, пра якія сказаў Лукашэнка - не ўсе, што ёсць у Еўропе. Фактарамі ж зніжэння кошту з'яўляюцца і цёплая зіма, і вялікая колькасць газу ў сховішча, і шэраг іншых. Двума гадамі раней цэны перавышалі 200 долараў.
"Газпрам" гатовы, я думаю, заключыць кантракт (з такой формулай - Sputnik). Пытанне ў тым, ці гатовая на такое Беларусь, таму што калі кошты на газ пойдуць уверх у Еўропе, то і цана для Беларусі таксама будзе падымацца", - сказаў ён.
Як выказаў здагадку Юшкоў, у Беларусі могуць хацець пакінуць формулу дагавора з фіксаванай цаной, але саму лічбу паменшыць.
"Вось на гэта "Газпрам" не пойдзе, ён не будзе мяняць саму лічбу. Ён гатовы мяняць формулу, але не фіксаваную цану", - адзначыў эксперт і дадаў, што трэба выбіраць.
Па словах аналітыка, ёсць у "еўрапейскага" тыпу кантрактаў шэраг плюсаў, аднак і мінусы."Я сумняваюся, што Беларусь пойдзе на падпісанне стандартнага еўрапейскага дагавора на пастаўку газу", - сказаў на заканчэнне ён.
