Санкцыі Кіева супраць культурных і адукацыйных арганізацый з Расіі супрацьпастаўляюць Украіну сусветнай супольнасці, якая, асабліва ва ўмовах пандэміі каронавіруса, усімі сіламі імкнецца захаваць доступ людзей да помнікаў, музеях і культурным пляцоўках, заявіў у інтэрв'ю карэспандэнту РІА "Новости" Вікторыі Івановай пастаянны прадстаўнік РФ пры ЮНЕСКА Аляксандр Кузняцоў.
– Аляксандр Ігаравіч, напрыканцы мінулага тыдня Украіна ўвяла санкцыі тэрмінам на тры гады ў дачыненні да ўстаноў культуры і навукі Расіі. У санкцыйных спіс трапілі Рускае геаграфічнае таварыства, Эрмітаж, ДМІІ імя Пушкіна, Інстытут археалогіі РАН, МДУ імя Ламаносава і шэраг іншых устаноў. Як вы можаце пракаментаваць такое рашэнне Кіева?
– Вядома, гэта - русафобская, пячорная акцыя кіеўскіх уладаў, якая недапушчальная не толькі ў міжнародным зносінах, але і наогул у прыстойным грамадстве. Яе ўжо каментавалі многія расійскія прадстаўнікі, таму, каб не паўтараць іх словы, я скажу пра тое, як гэта ўспрымаецца праз прызму ЮНЕСКА.
Цяпер, як вядома, Арганізацыя актыўна працуе над тым, каб наступствы пандэміі каронавіруса не паставілі пад пагрозу каштоўнасці сусветнай культуры. У прыватнасці, нельга дапусціць, каб мільёны людзей пазбавіліся да іх доступу. Гаворка ідзе не толькі пра гістарычныя помнікі, якія цяпер зачыненыя з-за пандэміі, але і аб музеях, тэатрах, канцэртных залах. На гэты конт ёсць некалькі канкрэтных ініцыятыў, у тым ліку - з боку расійскіх дзеячаў культуры. І мы цяпер абмяркоўваем з Сакратарыятам ЮНЕСКА, як лепш усё гэта рэалізаваць, зразумела, з выкарыстаннем сучасных інфармацыйных тэхналогій, якія дазваляюць праводзіць буйныя мерапрыемствы на выдаленні.
На гэтым фоне атрымліваецца, што Украіна сваімі дзеяннямі фактычна супрацьпастаўляе сябе ўсёй сусветнай культурнай супольнасці. Гэта выглядае так, нібы нейкі дзікун з дубінай прыйшоў і зладзіў скандал на канцэрце сімфанічнай музыкі. І гэта сумна: у мінулым Украіна рабіла прыкметны ўнёсак у дзейнасць ЮНЕСКА, а сёння яна асацыюецца выключна з тэмай канфрантацыі з Расіяй. У іншых абласцях яе папросту не відаць. Але складваецца ўражанне, што гэты арсенал русафобскіх задум паступова высільваецца. Узнікае пытанне: а што далей? Калі зараз аб'ектамі нападак сталі такія найбуйнейшыя цэнтры не толькі расійскай, але і, падкрэслю, сусветнай культуры, як Дзяржаўны Эрмітаж, то што потым? Далей яны што, на Майдане будуць, падобна нацыстам, паліць кнігі рускіх класікаў? Словам, усё гэта выклікае цяжкае ўражанне.
– Якія наступствы можа пацягнуць гэтае рашэнне для міжнароднага супрацоўніцтва?
– Асаблівых наступстваў для міжнароднага супрацоўніцтва я не бачу - у пытаннях культуры ЮНЕСКА дэманструе салідарнасць. Нядаўна я гутарыў з генеральным дырэктарам Арганізацыі Одры Азуле, і мы прыйшлі да высновы, што ўсе думаюць прыкладна аднолькава: як ва ўмовах закрыцця найбуйнейшых аб'ектаў культуры захаваць да іх доступ, захаваць веды аб сусветнай культуры, аб сусветнай культурнай спадчыне. І менавіта на гэтым, я думаю, у бліжэйшы час будуць сканцэнтраваны нашы намаганні, у тым ліку, пры актыўным удзеле Расіі.
– ЮНЕСКА ў адказ на запыт РІА "Новости" адмовілася каментаваць дзеянні ўкраінскіх уладаў, спаслаўшыся на патрабаванне праяўляць бесстароннасць па пытаннях спраў краін-удзельніц. Як вы лічыце, ці павінна Арганізацыя, якая наўпрост займаецца культурай і, у тым ліку, узаемадзейнічае з закранутымі інстытутамі, умяшацца ў сітуацыю?
– Тут я з пазіцыяй Сакратарыята ЮНЕСКА не згодны і неаднаразова ім пра гэта казаў. Я лічу, што гэта праява двайных стандартаў. Чаму, калі адбываюцца нейкія рэчы, якія не падабаюцца, дапусцім, заходнім краінам, на іх варта рэакцыя Сакратарыята ЮНЕСКА, а калі мы звяртаемся з нагоды абуральных парушэнняў асноватворных прынцыпаў і каштоўнасцяў ЮНЕСКА - Сакратарыят маўчыць і не рэагуе?Гаворка ідзе ж не толькі пра такіх акцыях, як тое, што мы абмяркоўваем з вамі зараз. Не менш сур'ёзныя рэчы адбываюцца і ў галіне адукацыі, калі ўлады ў Кіеве спрабуюць выціснуць рускую мову з сферы адукацыі краіны. Гэта карэнным чынам супярэчыць не толькі духу ЮНЕСКА, але і цалкам канкрэтным юрыдычным дакументам, прынятым у гэтай Арганізацыі, такім, як Канвенцыя аб барацьбе з дыскрымінацыяй у галіне адукацыі. Мы неаднаразова звярталі ўвагу на абуральныя парушэнні Кіевам гэтай канвенцыі, але, на жаль, выразнай рэакцыі так і не дачакаліся.
– Пад ўкраінскія санкцыі трапілі і навуковыя археалагічныя арганізацыі і інстытуты Крыма, а таксама Крымскі федэральны універсітэт. З-за таго, што паўвостраў уз'яднаўся з Расіяй, ЮНЕСКА раней адмовілася працаваць з Крымам. Супрацоўніцтва так і не аднавілася? Як цяпер ідуць справы з аб'ектам Сусветнай спадчыны "Херсонес Таўрычны"?
– У мяне такое ўражанне, што ў Кіеве проста не ведаюць, што чыняць. Уключэнне ў гэтыя так званыя санкцыі аб'ектаў культуры і адукацыі ў Крыме толькі падкрэслівае тое, з якім пагардай і абыякавасцю ўкраінскія ўлады ставяцца да гэтых аб'ектаў, якія нібыта, паводле іх сцвярджэння, знаходзяцца на іх тэрыторыі.
Але думаю, што так званыя санкцыі ніякага практычнага значэння не маюць. Таму, што ўжо даўно пад ціскам Кіева і яго заходніх заступнікаў ўсякае супрацоўніцтва з партнёрамі ЮНЕСКА ў Крыме цалкам спынена. У тым ліку гэта датычыцца і такога аб'екта сусветнай спадчыны, як "Херсонес Таўрычны". Бо ЮНЕСКА нават не прымае абавязковыя па Канвенцыі 1972 года справаздачы аб захаванасці гэтага аб'екта! З гэтага можна зрабіць выснову, што ні заходнія краіны, ні Украіну яго лёс наогул не цікавіць. Для іх галоўнае - увесь час трымаць на плаву ў ЮНЕСКА пытанне аб тэрытарыяльнай прыналежнасці Крыма, адмаўляць гістарычны выбар, які быў зроблены ў 2014 годзе, калі велізарная большасць насельніцтва Крыма прагаласавала за яго далучэньне да Расіі. Гэтым пытаннем мы займаемся ўжо не першы год і кожны раз бачым адно і тое ж - гэта чыстае палітыканства.
Але праблема складаецца ў тым, што пытанні прыналежнасці тых ці іншых тэрыторый ніякага дачынення да мандату ЮНЕСКА не маюць. Гэта толькі атручвае атмасферу Арганізацыі, навязваючы ёй палітызацыю, якая для яе не толькі неўласцівыя, але і наогул згубная, паколькі, як іржа, раз'ядае яе знутры.
