Амаль ва ўсіх былых савецкіх рэспубліках можна прасачыць уплыў заходніх няўрадавых арганізацый. Упэўнены дэпутат малдаўскага парламента ад Партыі сацыялістаў Богдан Цырдзя. Ён распавёў Sputnik аб тым, як працуюць гэтыя структуры і чаго дамагаюцца.
Даказваць трэба фактамі
Фонд Сораса і фонд Конрада Адэнаўэра фінансуюць шэраг малдаўскіх НДА, упэўнены Багдан Цырдзя. А гэтыя няўрадавыя арганізацыі каардынуюць свае дзеянні адзін з адным, дзейнічаючы ў інтарэсах спонсараў - у тым ліку палітычных. Свае развагі палітык падмацаваў 1,5 тысячай спасылак у сваёй кнізе "Грамадзянская супольнасць Малдовы: Спонсары. НВА-кратаў. Культурныя вайны".
"Пасля яе выхаду на малдаўскай мове (выхад на рускай запланаваны на вясну 2021 году - рэд) рэакцыя не прымусіла сябе чакаць. Адразу ж зрэагаваў кіраўнік місіі Еўрасаюза ў Малдове Петэр Міхалка, затым - пасол Галандыі і фонд Сораса", - распавядае ён.
У кнізе Багдана Цырдзі - 759 старонак. У друк яна выйшла 21 кастрычніка гэтага году - і літаральна ў той жа вечар фонд Сораса назваў яе "грубымі нападкамі на грамадзянскую супольнасць Малдовы".
"Атрымалася, як казалі: "Не чытаў, але асуджаю". Маю працу абвінавацілі ў тым, што яна пагражае асновам дэмакратыі, вяршэнства права і наогул еўрапейскіх каштоўнасцяў. Але калі фонд выступае за свабоду слова, чаму б спачатку ня абмеркаваць кнігу? Калі вы лічыце, што тут хлусня і фальсіфікацыі, калі ласка, тут 1519 спасылак і 600 крыніц, я гатовы да палемікі", - кажа Богдан Цырдзя.
Між тым, апаненты ў адказ прамаўчалі, падкрэслівае дэпутат.
"Спачатку НВА казалі, што мы маніпулюючы лічбамі. Тады я на прэс-канферэнцыі паказаў скрыншоты іх жа фінансавых справаздач. Безумоўна, абвергнуць гэтыя факты ім не было чым, хіба што размытымі фармулёўкамі аб тым, што мая кніга камусьці пагражае", - разважае аўтар.
Поле дзейнасці
"Возьмем як прыклад Малдову. Якія праблемы падымаюць НВА тут? Радыкальны фемінізм, ювенальная юстыцыя, дэмакратызацыя - так, як яны яе разумеюць. Што гэта мае агульнага з нашымі праблемамі? А нашы праблемы - гэта беднасць (мы самая бедная краіна Еўропы), карумпаванасць , у якой мы спаборнічаем з Украінай, і беспрацоўе. у нас траціна грамадзян за мяжой", - пералічвае аўтар.
Дзейнасць заходніх фондаў на словах перасьледуе высакародныя мэты - барацьбу з карупцыяй і станаўленне дэмакратыі, адзначае палітык. Аднак у рэальнасці ўсё абмяжоўваецца назіраннямі і складаннем розных спісаў - напрыклад, рэйтынгу свабоды слова ці індэкса дэмакратыі.
"Але ж яны на самай справе ніяк не змяняюць сітуацыю, - кажа Багдан Цырдзя. - Паглядзіце на бюджэт малдаўскіх няўрадавых арганізацый - гэта мільёны долараў. А бюджэт адукацыі нашмат менш, хоць для развіцця грамадства менавіта гэтая сфера з'яўляецца адной з самых важных. Ці еўрапейскія структуры любяць казаць, што даюць Малдове грошы. Але дзе яны рэальна? З 100 мільёнаў еўра, накіраваных на рэформу юстыцыі, толькі 10 выдаткаваныя непасрэдна на абсталяванне для судоў. Асноўная частка - канторы, якія нібыта рэфармуюць юстыцыю, кава-брэйкі. Атрымліваецца, грошы фонд дае сам сабе".
Ва ўсіх краінах арганізацыі, якія фінансуюцца фондам Сораса, паводзяць сябе аднолькава і выкарыстоўваюць два варыянты працы, кажа Багдан Цырдзя.
"Як прыклад: фонд Сораса з'явіўся адначасова ўсюды і спачатку спансаваў кнігі па гісторыі. Пра што там пісалі? Выклікалі, якая кожная краіна адсталая і як ёй цяпер дапамогуць. Затым фонд адкрыў грантавыя праекты. Для чаго? Каб прыцягнуць малады розум. Іх бралі нібыта для семінараў і даследаванняў, а людзі, самі не разумеючы, падавалі развединформацию аб сваіх дзяржавах. За гэтым бо ніхто не сачыў, таму што ў 1990-х ўсюды быў бардак", - лічыць палітык.
Першы варыянт дзеянняў - мяккі, тлумачыць Цырдзя.
"Спачатку ў краіне адкрываецца фонд, ён жа стварае НДА і некамерцыйныя арганізацыі, потым ён жа пачынае фінансаваць іншыя структуры, і так утворыцца сетка, якая дзейнічае не ў інтарэсах краіны, а спонсараў. Па сеткаваму жа прынцыпе фонд потым прасоўвае сваіх людзей у структурах улады ", - мяркуе ён.
У якасці прыкладу Багдан Цырдзя прыводзіць Арменію, дзе высокапастаўленым чыноўнікамі пры Ніколе Пашиняне сталі выхадцы з структур Сораса.
Прыкладам жорсткага ўплыву розных фондаў малдаўскі палітык называе хваляванні ў Беларусі.
"Захад адкрыта падтрымлівае беларускую апазіцыю, (11 снежня Еўракамісія ўхваліла вылучэнне 24 мільёнаў еўра на падтрымку грамадзянскай супольнасці ў рэспубліцы, - заўв. Рэд). Думаю, ніхто ў Беларусі не аналізаваў дзейнасць мясцовых фондаў глыбока, а бо проста так рэвалюцыя ня з'яўляецца. Для яе павінны быць ўмовы", - заўважае Багдан Цырдзя.
