Па шчупаковым загадзе: як адтэрміноўка па крэдытах дапаможа беларускім рыбгасам
© Sputnik / Виктор Толочко
Падпісацца
Пяці беларускім рыбным гаспадаркам даруюць даўгі па крэдытах, выдадзеных Белаграпрамбанкам і Банкам развіцця. Гаворка аб працэнтах, асноўны доўг замарозяць на тры гады, пасля чаго прадпрыемствы змогуць яго выплачваць у растэрміноўку.
Дырэктар прадпрыемства Аляксандр Клішэвіч пры сустрэчы адразу прапанаваў паехаць на "тэрыторыю", якая, дарэчы, распасціраецца на 12 км і тры раёны: Салігорскі, Клецкі і Капыльскі.
Тэхніка зношаная на 100%
Па шляху Аляксандр Аркадзьевіч распавёў, што ўзначальвае рыбгас амаль тры гады. Усе крэдыты браліся і не вярталіся задоўга да яго прыходу (у 2012-2016 гадах). Ён адзначыў своечасовасць рашэння аб спісанні запазычанасці. Гэта дазволіць размаўляць з банкамі, напрыклад, каб абнавіць ў лізінг тэхніку, якая зношаная на 100% і пастаянна ламаецца.
"Вы ўявіце, калі васьмітонны МАЗ 2003 года выпуску вязе на продаж у Мінск 400 кг рыбы па платных дарогах. Кіроўцу і прадаўцу трэба выплаціць камандзіровачныя. Яшчэ можна не ўсё прадаць, і рэшту прыйдзецца вярнуць", - эмацыйна распавядае кіраўнік.
Рыбгас "Чырвоная слабада"
© Sputnik / Виктор Толочко
Набыццё транспарту грузападымальнасцю да 3,5 тон, паводле ацэнак кіраўніка, дазволіць знізіць выдаткі на перавозку - не трэба будзе плаціць за дарогі, паменшыцца расход паліва пры транспартоўцы адпаведнага аб'ёму прадукцыі.
Аляксандр Аркадзьевіч прызнаецца, што шмат у чым існуючы парадак прыйшлося "паламаць". І калі пасля яго прыходу за паўгода было 680 тысяч рублёў страт, у мінулым годзе - 170 тысяч рублёў, а ў першыя 6 месяцаў 2021-га - ужо 53 тысячы прыбытку.
"Я прыняў рашэнне, што, калі прыватнік купляе ад 5 тон рыбы (можа адразу ці па тоне на тыдзень), то атрымлівае цану ў 3,70-5,20 за кілаграм у залежнасці ад выгляду. І ў мяне няма выдаткаў на дарогу, паліва, вадзіцеля", - тлумачыць дырэктар.
Дырэктар ААТ "Рыбгас "Чырвоная слабада" Аляксандр Клішэвіч
© Sputnik / Виктор Толочко
Кліентаў знаходзіць аддзел маркетынгу. На пытанне, чаму падраздзяленне не працавала так раней, суразмоўца, успамінаючы прымаўку "світа робіць караля", адказвае, што прыйшлося ўзяць новых супрацоўнікаў.
На што пойдуць "даўгавыя" грошы?
Рэструктурызацыя доўгу вырашае задачу па закупцы больш якасных кармоў і стварэнню ўмоў для павышэння прадукцыйнасці.
Траціну патрэбнасці ў камбікорме пакрывае дзяржава. Гэтага, па словах кіраўніцтва, не хапае. Недахоп папаўняюць зернеадыходамі, якія ёсць у мясцовых калгасаў. Гэта дазваляе ўтрымліваць нізкісабекошт, а рыба не аддае камбікормам.
Каб павысіць эфектыўнасць вырошчвання рыбы, вызваленыя грошы можна выдаткаваць на расчыстку сажалак і рыбазборна-асушальнай сістэмы.
Дырэктар звярнуў увагу і на магчымасць назапасіцца неабходнай сыравінай і матэрыяламі па выгадных цэнах, напрыклад, вапнай для апрацоўкі ложа зімавальных сажалак або рэагентамі для мясцовай лабараторыі, дзе лечаць рыбу і вырошчваюць рыбапасадачны матэрыял.
Патрабуе рамонту сартавальная база: замена сталоў на пластыкавыя знізіць траўміраванне рыбы - яе можна будзе прадаць па больш высокай цане. Павялічыць дабаўленую вартасць пашырэнне цэха засолкі і купля больш умяшчальных вяндлярніх камер.
Сартавальная база рыбгаса патрабуе рамонту
© Sputnik / Виктор Толочко
Гэта толькі частка відавочных пытанняў, якія можна вырашыць. Пры ліквідацыі першарадных праблем і павелічэнні выручкі дырэктар рыбгаса зможа звярнуць увагу на задачы, пра якія сёння нават не прыходзіцца думаць.
Вытворца рыбы вымушаны быць прадаўцом
Аляксандр Клішэвіч наракае на тое, што сёння вытворца павінен быць і гандляром. У часы стварэння рыбгаса ў 1970-я перад ім стаяла толькі адна задача - вырошчванне рыбы.
"У савецкія часы рыбы ў снежні ўжо не было. Уздоўж сажалак стаяла калона машын - прадукцыю забірала дзяржава. А зараз мы вырошчваем рыбу, з кожным годам павялічваючы аб'ём, і самі павінны думаць, як прадаць, маючы зношаную тэхніку", - апісвае сітуацыю суразмоўца .
Паводле яго слоў, калі кіраўнік ведае, што ён сапраўды запрацуе і атрымае жывыя грошы на рахунак, то можа прагназаваць, куды і колькі накіраваць атрыманы прыбытак.
Уласная перапрацоўка на базе прадпрыемства, па словах дырэктара, не рэнтабельная. Не самая новая вяндлярня разлічана на 100 кг, у той час як найбуйнейшыя прадпрыемствы галіны маюць ўстаноўкі умяшчальнасцю ў тры разы больш. Выдаткі на электрычнасць аднолькавыя, выхад - мінімальны.
А вось вяленая рыба сыходзіць як гарачыя піражкі, і выдаткі не такія, як на вэнджанне. У планах задзейнічаць пад яе выраб пустуючыя плошчы пад дахам. Цяпер спецыялісты прадпрыемства афармляюць неабходныя дазволы.
Яшчэ адно рашэнне знайшлі ў пастаўках на прадпрыемства ў Браславе, якое за вытворчасць кансерваў у якасці аплаты бярэ частку прадукцыі. Такім чынам у рыбгасе не назапашваецца рыба, а тэрмін захоўвання кансерваванай - 2 гады.
А зімой добра ідзе маляўка.
Рыбгас "Чырвоная слабада"
© Sputnik / Виктор Толочко
"Палічылі, што мы недаатрымліваем якуюсьці выгаду. Дробная рыба сыходзіла ў канал. Цяпер жа мы яе выбіраем ды вывозім асобна ад вялікай, каб не прыдушыць. Узімку карыстаецца вялікім попытам у рыбакоў, адна штука ідзе па 15 капеек, у рознічным гандлі - па 30", - распавёў кіраўнік рыбгаса.
Ворагі рыбгасаў
На захаванасць рыбы ўплывае прыродны фактар. Адзін баклан можа з'ядаць у суткі да 700 грамаў рыбы, чапля - да 500. Рыбгас заключыў дагаворы з праверанымі гадамі паляўнічымі.
У якасці доказу ўдалага палявання трэба падаць дзюбу і лапкі. За кожнага баклана рыбгас выплачвае прэмію сем рублёў, за чаплю - пяць. Аднойчы начальнік аховы рыбгаса прыйшоў са здабычай ў больш чым 30 штук.
Чайкі каля рыбгаса - таксама пастаянныя наведвальнікі
© Sputnik / Виктор Толочко
Яшчэ адной праблемай для рыбнай гаспадаркі становіцца павелічэнне папуляцыі баброў, якія разбураюць берагавую лінію і забруджваюць водную экасістэму. У перспектыве кіраўніцтва зоймецца рашэннем і гэтага пытання.
Не толькі жывёлы
Ёсць у дырэктара прадпрыемства задача больш сур'ёзная: браканьеры. Аляксандр Клішэвіч завеіх ласкава - "бракушы".
Па словах кіраўніка, выкрадальнікі рыбы карыстаюцца тым, што адказнасць за незаконны набытак на прамысловых сажалках не такі, як у дзікіх вадаёмах.
"Становяцца больш нахабнымі да бязмежжа! Калі, да прыкладу, учатырох прыйдуць і вылавяць на кожнага менш 10 кг, то гэта ўсяго толькі дробны крадзеж і штраф", - прыкметна павышае градус эмоцый суразмоўца.
Кіраўнік рыбгаса распавёў, што за два гады распачалі ўсяго дзве крымінальныя справы, якія скончыліся ўмоўным тэрмінам. У асноўным, атрымліваюць штрафы або зусім сыходзяць ад пакарання, выкарыстоўваючы прабелы сістэмы.
Аляксандр Клішэвіч паказвае на смартфоне аднаго з самых актыўных браканьераў. Яго заспелі ля аўтамабіля са змоўшчыкам, у якога была рыба, у лесе ля берага аднаго з сажалак. Таго, што нёс "улоў" прыцягнулі да адміністрацыйнай адказнасці, а ў дачыненні да вадзіцеля справу спынілі за недаказанасцю. Суд паверыў у тое, што ён збіраў грыбы. Але ў паслужным спісе "грыбніка" ўжо не адно дзесяцігоддзе цягнецца шлейф прысудаў - ад крадзяжоў да падробкі дакументаў.
У штаце рыбгаса 18 ахоўнікаў, якія працуюць у тры змены. Ім дапамагаюць дзве службовыя аўчаркі. А на тэхнічным ўзбраенні - фоталавушкі і робат з гучнагаварыцелем і цеплавізар, які адным з'яўленнем адпужвае патэнцыйных браканьераў.
Спадчына СССР
Ёсць выдаткі, якія ніяк не залежаць ад кіруючых рашэнняў. Рыбгас у Чырвонай Слабадзе ствараўся ў 1970-я гады, калі не было праблем з таннай электраэнергіяй. Так як натуральны вадаём тут ніжэй штучных, даводзіцца кожны месяц марнаваць каля 30 тысяч рублёў на электрычнасць за перапампоўванне вады, і гэта, натуральна павялічвае сабекошт рыбы.
Натуральны вадаём тут ніжэй штучных, даводзіцца кожны месяц рабіць перапампоўку вады
© Sputnik / Виктор Толочко
Прыкладна ў такую ж суму абышлася новая помпа, а пры яе ўключэнні пад больш моцным напорам лопнула старая труба, павялічыўшы артыкул непрадбачаных выдаткаў.
З пазітыўнайспадчыны СССР - лабараторыя. Абсталяванне 1970-х дазваляе да гэтага часу правяраць якасць вады і выяўляць хваробы рыб.
Як распавяла галоўны рыбавод Любоў Варашкевіч, гідрахімічныя паказчыкі вады спецыялісты прадпрыемства кантралююць самі.
Здароўе рыб ацэньвае асобны спецыяліст - іхціяпатолаг. Ключавая праблема - наяўнасць паразітаў. Захворванні, як правіла, выяўляюць вясной, калі рыба аслаблена пасля зімоўкі. У гэтым выпадку яе апрацоўваюць марганцоўкай.
Ёсць і прафілактычныя працы, закліканыя знізіць захворванне: выкас расліннасці і вапнаванне ложа сажалак перад зімоўкай. Таксама, па словах галоўнага рыбавода, важна пазбегнуць высокай шчыльнасці пасадкі і сачыць, каб рыба была аднолькавай па вазе.
Вапнаванне вадаёмаў зніжае захворванне рыбы
© Sputnik / Виктор Толочко
У перыяд інкубацыі ў лабараторыі выводзяць лічынку шчупака, карпа і сома, забяспечваючы не толькі сябе, але і запыты пакупнікоў-прыватнікаў.
Праблемы збыту
План па вытворчасці рыбы ў Беларусі кожны год павялічваецца. Паводле ацэнак галоўнага рыбавода, усё ўпіраецца ў праблему рынкаў збыту, бо рыбгас нясе выдаткi за ператрымку карпа.
"Пакрываючы траціну выдаткаў на камбікорм, вышэйстаячая арганізацыя пытаецца па ўсяму запланаванаму аб'ёму. З іншага боку, калі б дзяржава не дапамагала, рыбгасу было б складана, банальна улічваючы тэрыторыю гаспадаркі", - тлумачыць Любоў Варашкевіч.
Паводле яе слоў, рыбу яшчэ больш кармілі б натуральнымі кармамі, у яе не было б такіх элітных навесак, што зніжала б прывабнасць прадукцыі.
Спецыяліст таксама адзначыла, што сёння бюджэтныя грошы вылучаюцца па трох напрамках: корм, ветпрэпараты, вапна. І калі раней усё залежала ад аб'ёму вырошчвання, то цяпер - ад аб'ёму рэалізацыі таварнай рыбы.
Сярэдні сабекошт рыбы ў "Чырвонай Слабадзе" па выніках 2020 года склала 2,55 рублі за кілаграм. У 2021-м чакаецца каля 3,20, што звязана, у тым ліку, з падаражэннем паліўна-энергетычных рэсурсаў. Танней абыходзіцца вырошчванне таўсталобіка, паколькі ён траваедны. Даражэй за ўсё - карпа.
Рыбгас "Чырвоная слабада"
© Sputnik / Виктор Толочко
Спецыялісты прадпрыемства гавораць, што гэта спецыфічны прадукт. У адрозненне ад мяса большасць беларусаў дазваляюць яго сабе не часцей за адзін раз на тыдзень.
Галоўны рыбавод ЛюбоўВарашкевіч адзначыла, што раённыя адміністрацыі Мінска забаранілі гандляваць рыбай на вуліцах, а ў барацьбе за прылаўкі даводзіцца канкурыраваць з самымі буйнымі рыбнымі гаспадаркамі, у якіх няма такіх праблем з транспарціроўкай.
Асноўныя кропкі продажаў рыбгаса знаходзяцца ў Мінскай вобласці, як правіла, у Салігорскім і Слуцкім раёнах. Для продажу на трасе патрэбны дазвол ДАІ, але такімабільны гандаль, паводле слоў спецыяліста, не пайшоў.
На сёння самы прымальны спосаб рэалізацыі - продаж індывідуальным прадпрыемствам на месцы. Па словах дырэктара Аляксандра Клішэвіча, прыязджаюць нават з Расіі, у тым ліку за выгадаванымі лічынкамі.
Што тычыцца экспарту, у першую чаргу ўсходнім суседзям, то па восені, як падкрэсліў суразмоўца, расіяне ў беларускай рыбе не маюць патрэбы. Цікавасць з'яўляецца вясной, але самыя запатрабаваныя пазіцыі - карп адборны і карп элітны - да гэтага часу распрадаюцца. А калі не, то ў Расіі занадта часта ўзнікаюць пытанні па афармленні дакументаў i правозу прадукцыі, і прадпрыемству больш выгадна прадаваць пасярэднікам, у якіх няма праблем з расійскімі нагляднымі структурамі.
Рыбалка ў задавальненне
Каб кампенсаваць выдаткі, Аляксандр Клішэвіч надаў асаблівую ўвагу спадарожным паслугам. У красавіку было вырашана пераўтварыць закінуты будынак ў Дом рыбака, а ўжо ў канцы чэрвеня ён прыняў першых пастаяльцаў. З тых часоў аб'ект, разлічаны на 20 месцаў, быў запоўнены кожныя выхадныя. За няпоўны сезон тут пабывалі 400 чалавек.
Зараз дырэктар марыць аб дзіцячай пляцоўцы, якая зрабіла б больш камфортным сямейны адпачынак. Для суровых рыбакоў ёсць альтанкі, гамак, летні душ і дзве лазні-бочкі.
Думкі Аляксандра Клішэвіча сёння выходзяць далёка за рамкі рыбнай гаспадаркі. У яго ёсць ідэя будаўніцтва асобных домікаў для аматараў парыбачыць і пабыць у адзіноце. Сёння патрабуюцца імгненныя рашэнні, якія, зрэшты, лягчэй выконваць, калі чалавека клапоцяць грандыёзныя планы.
