Ці трэба чакаць абвалу беларускага рубля?
© Sputnik / Виктор Толочко
Падпісацца
Чарговую дэвальвацыю беларускага рубля некаторыя эксперты прагназуюць ужо бліжэйшай зімой: адным з прадвеснікаў называюць вераснёвую актыўнасць "Беларусбанка" на рынку біржавых валютных аперацый.
Ці будзе ў Беларусі новы абвал нацыянальнай валюты, Sputnik пацікавіўся ў экспертаў.
А таксама ацаніў розныя меркаванні з нагоды магчымага развіцця падзей і даведаўся, як у цяперашняй сітуацыі захаваць зберажэнні.
Беларусам, якія перажылі ўжо не адну дэвальвацыю, прыходзіцца заўсёды быць напагатове. Але ацэнкі з нагоды падзення эканомікі, а разам з ёй і беларускага рубля да канца 2020-га і ў 2021 годзе, не апраўдаліся. Чаму гэта павінна адбыцца зараз?
Аргументы і факты
На думку віцэ-прэзідэнта па блокчэйн-тэхналогіях Нацыянальнай Асацыяцыі Лічбавай Эканомікі Расіі Аляксандра Скурчаева, казаць пра новы віток дэвальвацыйнага скачка прымушае інфляцыя, якая паскорылася.
Аналітык прыводзіць афіцыйныя дадзеныя Белстата, якія канстатуюць павышэнне коштаў (у тым ліку рэгуляваных дзяржавай) на ключавыя групы тавараў: паліва, прадукты харчавання, медыкаменты. Напрыклад, бульба і морква выраслі ў кошце напалову, капуста падаражэла амаль у два разы, бензін АІ-92 і дызель - на 17%.
"Беларусбанк выйшаў у лідэры рынку біржавых валютных аперацый па выніках верасня 2021 года. У апошні раз галоўны банк краіны узначальваў дадзены рэйтынг у лістападзе 2019 года, пасля чаго беларускі рубель абваліўся на чвэрць: з 2,10 да 2,60 рублёў за долар".
Суразмоўца прапануе звярнуць увагу і на стаўкі банкаўскіх дэпазітаў: банкі закладваюць прыбытак, займаючы ў насельніцтва грошы пад 20% і больш.
Таксама Аляксандр Скурчаеў падкрэслівае, што павышэнне базавай стаўкі бюджэтнікаў з 195 да 198 рублёў і індэксацыя пенсій на 7% не кампенсуюць рост коштаў на прадукты харчавання.
"У гэтых умовах насельніцтва вымушана канвертуе валютныя зберажэнні, якія рана ці позна скончацца. І ў імкненні падтрымаць неабароненыя пласты насельніцтва дзяржава можа ўключыць друкарскі станок", - ацэньвае сітуацыю эксперт.
І прадракае гіперінфляцыю і абвал беларускага рубля ў бліжэйшыя месяцы.
Прывыклі да дэвальвацыі?
Увосень 2019-га і вясной 2021-га долар ужо выходзіў за рамкі 2,7 рублі, але больш так і не павялічыўся, і сёння апусціўся на ўзровень у 2,44. Беларускі рубель б'е ўсе магчымыя рэкорды ўмацавання не толькі да долара, але і да кошыка валют. Гэта адбываецца на фоне новай хвалі пандэміі, росту каціровак нафты і прыроднага газу ў Еўропе і палітычных сварак у ЗША з нагоды дзярждоўгу.
Аляксандр Скурчаеў тлумачыць умацаванне нацыянальнай валюты прытокам долараў у беларускія банкі.
Пры гэтым пакупніцкая здольнасць беларускага рубля адносна "амерыканца" падае прыкладна ў два разы, паколькі інфляцыя ў Штатах у гадавым вылічэнні складае 5,4%, у Беларусі - каля 10%.
Эксперт успамінае, што на апошнія 11 гадоў прыйшлося шэсць дэвальвацый, палова з якіх адбывалася як раз у снежні-студзені.
Паводле ацэнак суразмоўцы Sputnik, папярэднія дэвальвацыі здараліся ва ўмовах спакойнай сацыяльнай абстаноўкі ў краіне і адсутнасці дадатковых фактараў рызыкі ў выглядзе кавіда і санкцый.
Аналітык лічыць, што цяпер сітуацыя прынцыпова іншая і ўспамінае выказванне Лукашэнкі на нядаўнім сходзе Белкаапсаюза датычна павышэння коштаў: "прыйдзем да сапраўднай рэвалюцыі, людзі гэтага не вытрымаюць".
Аляксандр Скурчаеў прапануе ўкладвацца ў долары, улічваючы статус ключавой рэзервовай сусветнай валюты, а таксама рэкамендуе па магчымасці зрэзаць выдаткі і паспрабаваць максімальна захаваць зберажэнні, хаця б не марнаваць іх на бытавое спажыванне.
Улічваць мноства фактараў
Больш кансерватыўны ў прагнозах эканаміст Аляксандр Казлоў, які падкрэслівае няўдзячнасць гэтай справы. І асабліва ва ўмовах, якія складана было прадказаць нават паўгода таму. Напрыклад, такія кошты на нафту і газ.
Ён суадносіць дадзеныя Белстата і Нацбанка, у першым выпадку ўмоўна характарызуючы справаздачу як аналітычную з дэталізацыяй канкрэтных пазіцый, у другім - як сінтэтычную, дзе прадстаўлены абагульненыя звесткі, у тым ліку ў разрэзе перспектыў.
Рэгулятар прадставіў паказчык інфляцыі (8,6%), базавую інфляцыю (9,9%) прырост спажывецкіх цэн (10,2%) і асобна рост кошту сезоннай агародніннай прадукцыі (14,6).
"Нацбанк аналізуе і інфляцыйныя чаканні насельніцтва, яны ацэньваюцца ў 13%, што крыху вышэй рэальнай сітуацыі. А пры схільнасці да спажывання ва ўмовах магчымага росту цэнаў людзі не будуць адкладаць нейкія набыткі і тым самым могуць паўплываць на паскарэнне шэрагу працэсаў: павялічыцца попыт - ізноў жа павысяцца цэны".
Ён рэкамендуе аналізаваць эканамічную сітуацыю шматпланава, ацэньваць спажывецкія чаканні, працэсы, якія адбываюцца ў свеце, навукова-тэхнічны прагрэс, вядучы да попыту на нейкія пазіцыі, улічваць мноства фактараў унутры краіны: і інфляцыю, і занятасць насельніцтва, і ўзровень яго даходаў, і кошт нацыянальнай валюты.
"Пад кожную сітуацыю патрэбна свая адзнака: сёння падзеі развіваюцца пэўным чынам, заўтра ўсё можа кардынальна змяніцца. І гэта тычыцца ўсіх краін. Заіскрылася дзесьці на Усходзе - адразу пачынаецца попыт на пэўныя віды тавараў, міграцыя рабочай сілы і, як следства, пераразмеркаванне рэсурсаў па ўсім свеце", - падкрэсліў аналітык.
Ён звярнуў асаблівую ўвагу, што пры стагнацыі эканомікі, па логіцы, кошты расці не павінны. Але эканамічныя працэсы, якія адбываюцца на фоне барацьбы з пандэміяй і санкцыйнай палітыкі - мадэль развіцця, з якой мы (і, магчыма, ні адна іншая краіна) у рэальнасці яшчэ не сутыкаліся. І невядома, якія новыя абставіны ў гэтых умовах яшчэ "ўсплывуць".
Таксама эксперт прапануе не забываць пра тое, што ў Беларусі сур'ёзную ролю ў цэнаўтварэнні грае дзяржава.
"Гэта з'яўляецца сур'ёзным стрымліваючым фактарам для неўтаймаванага росту коштаў, так, гэта штучнае стрымліванне, але толькі час пакажа, да чаго гэта прывядзе", - сказаў на заканчэнне ён.
Суразмоўца лічыць, што няма падстаў чакаць гіперінфляцыю з улікам партнёрскай падтрымкі Расіі. На думку Казлова, у кароткатэрміновай перспектыве будзе вялацякучы працэс з перыядычнымі паскарэннямі і запаволеннямі. Але з 2022 года пры пабудове эканамічнай мадэлі прыйдзецца ўлічваць дадатковыя санкцыйныя выдаткі.
У чым захоўваць грошы ў Беларусі?
Класічная рэкамендацыя эканамістаў "захоўваць грошы ў розных кошыках" на сучасным этапе і ў кароткатэрміновай перспектыве можа не працаваць. Шмат што залежыць ад аб'ёмаў зберажэнняў і як раз жаданага перыяду захоўвання, адзначае эксперт.
Адказваючы на "вечнае пытанне беларуса", Аляксандр Казлоў прапануе нестандартнае рашэнне - укладваць у сябе і сваю перспектыву.
"Трэба ўкладаць у тое, што ніколі не абясцэніцца - у асабістае развіццё: у адукацыю, у атрыманне нейкага навыку, у здароўе, у адпачынак, у стварэнне спрыяльнай атмасферы ўнутры сям'і. Гэтыя інвестыцыі складана пераацаніць", - упэўнены суразмоўца.
На яго думку, новыя веды разам з назапашаным вопытам у будучыні дазволяць самім ацэньваць эканамічныя рызыкі, не чакаць, калі абваліцца беларускі рубель, а шукаць шляхі для павелічэння сваіх даходаў.
Чытайце таксама:
ЕАБР дапусціў, што беларускі рубель могуць падтрымліваць пераводы мігрантаў
Дзярждоўг Беларусі з пачатку года скараціўся на 600 мільёнаў рублёў
Калі ў Беларусі і Расіі будзе адзіная валюта?
