Вакцынацыя: усё, што вы хацелі ведаць аб прышчэпках, але саромеліся спытаць
© Sputnik / Илья Наймушин
/ Падпісацца
Набірае абароты чарговая хваля каронавіруса, пандэміі не відаць канца і краю. Медыкі не перастаюць заклікаць: вакцынуйцеся, толькі гэта цяпер дапаможа зберагчы сябе і навакольных ад захворвання.
Sputnik сабраў самае важнае аб прышчэпках з серыі ролікаў ад Міністэрства аховы здароўя "Кавід у пытаннях і адказах", дзе пра вакцынацыю распавядаюць вядучыя спецыялісты краіны.
Вакцыны не прайшлі ўсіх выпрабаванняў?
Тое, што вакцыны ад каронавіруса занадта хутка ўвайшлі ў грамадзянскі абарот, не зусім так: платформы, на якіх створаны гэтыя прэпараты, распрацаваны дастаткова даўно.
"Так, інактываваныя вакцыны вядомы больш за 200 гадоў, а сучасныя вакцыны - адэнавірусныя вектары, мРНК-вакцыны - гэтыя платформы былі распрацаваны па меншай меры гадоў 20 таму", - распавядае загадчыца кафедры эпідэміялогіі і мікрабіялогіі БелМАПА, доктар медыцынскіх навук Наталля Каламіец.
Іншая справа, што не было неабходнасці ўкаранення такіх нятанных тэхналогій, то бок, не было прэцэдэнту, як у выпадку з цяперашняй пандэміяй. Каламіец супакойвае: тым не менш, усе вакцыны прайшлі неабходныя даследаванні на бяспеку, а іх эфектыўнасць ужо не выклікае сумневу.
Вядома, у "мірны" непандэмійны час укараненне вакцын сапраўды займала ад 7 да 10 гадоў. Але пандэмія прымусіла краіны паскорыцца.
"Пратаколы даследаванняў выкананы - гэта важна разумець. Першыя фазы клінічных выпрабаванняў праведзены адэкватна. І тое, што ў свеце ідзе масавая вакцынацыя - яшчэ адно сведчанне важнасці правядзення імунізацыі", - дадае ўрач-інфекцыяніст, рэктар Гомельскага медуніверсітэта Ігар Стома.
Ці правяраць антыцелы перад вакцынацыяй?
Правяраць антыцелы да прышчэпкі ад каронавіруса або пасля няма ніякага сэнсу, акрамя асабістай цікавасці, упэўнены Стома. Наяўнасць антыцелаў не з'яўляецца супрацьпаказаннем да вакцынацыi.
"Няма такога дакладнага тытра антыцелаў, які вас напэўна абароніць ад захворвання, у тым ліку таму, што імунная абарона супраць COVID-19 грунтуецца не столькі і не толькі на антыцелах, але і на клеткавым імунным адказе", - тлумачыць спецыяліст.
Хачу іншую вакцыну. Ці варта чакаць?
Тут спецыялісты адназначныя ў меркаваннях: добрая тая вакцына, якой хутчэй за ўсё можна прышчапіцца сёння.
"Я б рэкамендаваў людзям усё ж такі не спрабаваць стаць экспертам у галіне вакцыназнаўства, а паверыць тым экспертам, якія самі прышчапіліся і раяць гэта навакольным. Вакцынуюць тымі ліцэнзаванымі, дазволенымі і праверанымі вакцынамі, якія маюцца ў наяўнасці сёння", - кажа Стома.
Усе яны, дапушчаныя да ўжывання, прайшлі належныя праверкі аб клінічнай эфектыўнасці і бяспецы.
Вакцынацыя - удар па імуннай сістэме?
Гэта зусім няправільны погляд на працу імуннай сістэмы. Па словах Стомы, імунітэт пастаянна мае патрэбу "ў знешніх сігналах".
"Калі імунная сістэма не атрымлівае ўздзеяння звонку - у выглядзе кантакту з мікробамі, кантакту з антыгенам - то яна губляе якасць сваёй працы. Гэта як чалавек, які ніколі не займаецца фізічнымі практыкаваннямі: яго мышцы будуць змяншацца ў аб'ёмах і якасці. Вакцынацыя - гэта не нагрузка: гэта натуральнае і нармальнае знешняе ўздзеянне, якое неабходна для каліброўкі імуннай сістэмы", - тлумачыць Стома.
Пры гэтым наша імунная сістэма кожны дзень рэагуе на дзясяткі тысяч антыгенаў, напрыклад, атрымліваючы іх разам з ежай: у гэтым няма нічога страшнага, наадварот, так і павінна быць. Трэніраваць імунную сістэму, у тым ліку з дапамогай вакцынацыі - натуральна і нармальна.
Як пасля вакцыны фарміруецца імунітэт?
Калі не ўдавацца ў складаныя тонкасці імуналогіі, то сутнасць любой вакцыны супраць каронавіруса зводзіцца да стварэння імуннага адказу на вызначаны антыген віруса SARS-CoV-2.
"Механізм іх укаранення ў чалавечую клетку розны, у залежнасці ад вакцыны - мРНК-, вектарныя, інактывіраваныя... Але канчатковая мэта ў іх адна - стварэнне гумаральнага і клеткавага імуннага адказу", - тлумачыць Стома.
Калі мы гаворым пра COVID-19, то тут у першую чаргу важны клеткавы імунны адказ, які мы не можам вымераць з дапамогай тытра антыцелаў (вось чаму тэст на антыцелы перад вакцынацыяй не зусім інфарматыўны).
Дацэнт кафедры эпідэміялогіі БДМУ Іна Фёдарава дапаўняе: вакцына падрыхтоўвае імунную сістэму да сустрэчы з узбуджальнікам. Яна ўспрымае кампаненты прэпарата як чужародныя і адказвае выпрацоўкай антыцелаў, адукацыяй імунных клетак і фарміраваннем імуналагічнай памяці. Гэта шматузроўневая абарона:
віруснейтралізуючыя антыцелы: яны перашкаджаюць "пасадцы" вірусаў на нашы клеткі, блакуюць яго;
утварэнне імунных клетак - Т-лімфацытаў, Т-клетак, якія забіваюць вірус у тым выпадку, калі яму ўсё ж такі ўдаецца пранікаць у клеткі арганізма;
фарміраванне імуналагічнай памяці. Асаблівасць імуннай абароны - запамінаць усё, што ёй чужародна. Пасля вакцынацыі фармуюцца клеткі памяці і пры паўторнай сустрэчы з вірусам яны ўключаюцца ў працу, тым самым павялічваючы сінтэз антыцелаў. Тады іх лік у арганізме павышаецца, а абарона ад віруса становіцца больш якаснай.
Чытайце таксама:
Новы антырэкорд: колькасць тых, хто захварэў на каронавірус у Беларусі працягвае расці
У Лукашэнкі з'явіўся "асцярожны аптымізм" па сітуацыі з каронавірусам
Піневіч распавёў, калі Беларусь пройдзе пік захворвання на каронавірус
