https://bel.sputnik.by/20220322/76-let-nazad-byla-sozhzhena-belorusskaya-derevnya-hatyn-1034354830.html
Попел вогненнай вёскі: 79 гадоў таму была спалена Хатынь
Попел вогненнай вёскі: 79 гадоў таму была спалена Хатынь
Sputnik Беларусь
Хатынскую трагедыю ўзгадваем разам з суддзёй ваеннага трыбунала БВА Віктарам Глазковым, які прысудзіў да расстрэлу ката Хатыні Рыгора Васюру. 22.03.2022, Sputnik Беларусь
2022-03-22T09:24+0300
2022-03-22T09:24+0300
2022-03-22T09:24+0300
у беларусі
навіны
грамадства
галоўнае
беларусь
мінская вобласць
лагойскі раён
хатынь
віктар глазкоў
рыгор васюра
https://cdnn11.img.sputnik.by/img/101803/67/1018036702_0:139:3151:1911_1920x0_80_0_0_bb132d80b34eb14108c4321303aba489.jpg
Раніцай 22 сакавіка, 79 гадоў таму, нямецкія карнікі зажыва спалілі 149 жыхароў маленькай беларускай вёскі Хатынь. Яе імя стала ва ўсім свеце сімвалам зверстваў фашыстаў у Другой сусветнай вайне. Суддзя Ваеннага трыбунала Беларускай вайсковай акругі, палкоўнік юстыцыі ў адстаўцы Віктар Глазкоў вынес смяротны прысуд аднаму з катаў Хатыні — Рыгору Васюры.Васюру абралі невыпадковаУ мінулым Васюра быў афіцэрам РККА, які, патрапіўшы ў палон, перайшоў на службу да немцаў. Ён служыў у 118-м паліцэйскім батальёне, створаным пад Кіевам улетку 1942 года. Менавіта гэты батальён спаліў беларускую вёску Хатынь. І хоць карная аперацыя была занесена ў актыў асобага батальёна СС Дзірлевангер, уся брудная праца была праведзена рукамі здраднікаў — пра гэта распавялі на шумным працэсе ў 1986 годзе шматлікія сведкі."Пазней на судзе ўсе карнікі пакажуць, што загады аб расправе аддаваў Васюра", — успамінае палкоўнік Глазкоў.Рыгор Васюра быў начальнікам штаба 118-га паліцэйскага батальёна. Як і ўсе астатнія карнікі, яго батальён падпарадкоўваўся нямецкаму кіраўніцтву, якое і планавала ўсе аперацыі. Немцы невыпадкова выбралі былога савецкага афіцэра-здрадніка кіраваць штабам."Ён быў вельмі жорсткі. Патрабавальны як камандзір у адносінах да парушальнікаў дысцыпліны", — успамінае Віктар Глазкоў.Былыя саўдзельнікі і падначаленыя Васюры распавядалі на судзе, што, калі двое паліцыянтаў прыйшлі п'янымі ў падраздзяленне ў Плешчаніцах, ён збіў іх. Аднаму з іх выбіў зубы, а паколькі было шмат крыві, то прымусіў зубной шчоткай выціраць падлогу.У 118-м паліцэйскім батальёне была свая контрразведка. Васюра старанна сачыў за працай гэтага фарміравання. Любыя выказванні аб намерах сысці ў партызаны ён жорстка караў і расстрэльваў сваіх падначаленых.Віктар Глазкоў распавёў, што яго вельмі здзівіла, што калі на працэсе дапытвалі карнікаў, а іх было 26 чалавек, то большасць з іх заявілі, што так яны зараблялі."Для многіх гэта быў хлеб. Такім чынам яны выжывалі, пасылалі грошы сваім сваякам. Гэта здзівіла мяне", — адзначыў суддзя.Віктар Глазкоў падчас судовага працэсу над Рыгорам Васюрам Трагічная выпадковасць і ВёлькеГрупа партызан, якая складалася з яўрэяў, разбурыла лінію сувязі недалёка ад Хатыні. Па заплянаваным імі плане яны павінны былі расстраляць рамонтнікаў, якія прыбудуць устараняць паломку. Але па збегу абставін у гэты час на станцыю ехаў гауптман Ганс Вёльке. Яго суправаджала машына салдат. А Вёльке быў алімпійскім чэмпіёнам па кіданні ядра і любімцам Гітлера. Таму да яго было асаблівае стаўленне ў войсках. Іх і абстралялі з засады партызаны."Яны не ведалі, што гэта Вёльке. Нямецкі афіцэр у форме. Ён ужо ехаў у адпачынак у Берлін", — распавёў Віктар Глазкоў.Неўзабаве на месца расстрэлу прыбыў 118-ы паліцэйскі батальён і батальён СС Дзірлевангера. Па слядах партызан на снезе карнікі выйшлі на Хатынь."Выпадкова вінаватай стала Хатынь. Літасці тады не было нікому", — адзначыў былы суддзя.Вёска была акружаная падвойным кольцам. Хатынь прачэсвалі да цэнтра і зганялі ўсіх жыхароў у хлеў. У той дзень загінула ў агні і было застрэлена 149 жыхароў вёскі, вялікая частка з якіх — дзеці.Кулямётчык і пчаляр з КанадыСудовы працэс над катамі Хатыні стаў апошняй гучнай справай аб злачынствах здраднікаў. Па прыгаворы ваеннага трыбунала БВА, які пакінуў у сіле Вярхоўны суд Васюра быў расстраляны.Але ў некаторых катаў Хатыні ўсё-ткі атрымалася пазбегнуць пакарання.З кулямёта па мірных беларускіх сялянах страляў паліцэйскі Уладзімір Катрук. Пасля вайны яму ўдалося схавацца ў Канадзе. Літаральна некалькі гадоў таму яго пазбавілі грамадзянства, яго, чалавека старэй 90 за гадоў, гатовыя былі выдаць, але ён памёр раней."У прынцыпе, яго можна было дэпартаваць і ў Беларусь. Гэта быў бы не менш гучны працэс — судзіць кулямётчыка з Хатыні", — лічыць Віктар Глазкоў.Пачынаючы з 1986 года, пасля працэсу над Рыгорам Васюрам, следчыя Беларускай ваеннай акругі спрабавалі дастаць Катрука. Матэрыялы допытаў іншых карнікаў і доказы былі прадстаўленыя і падрыхтаваныя ў выглядзе ноты канадскаму ўраду."Было вядома, дзе ён. Спакойна пчалярствам займаецца на пенсіі", — сказаў палкоўнік юстыцыі ў адстаўцы.У адказе на запыт аб выдачы ваеннага злачынцы Катрука было сказана, што такі на тэрыторыі Канады не пражывае. Такім чынам, беларускія следчыя атрымалі ветлівую адмову, а Катрук працягнуў жыць у Канадзе.Пасля гучнага працэсу ў канцы 80-х ўкраінская дыяспара ў Канадзе разгарнула спрэчку па ўсіх эпізодах справы. Яны сталі выносіць гэта на старонкі прэсы і спрачацца з прысудам."Гэта закранула пачуцці шведскага журналіста, які быў супраць гэтага. Ён верыў трыбуналу і ўладам Беларусі", — адзначыў Віктар Глазкоў.Пасля журналіст патэлефанаваў суддзі і прыехаў у Беларусь. Высветлілася, што Катрук быў ганаровым грамадзянінам горада Эдмантана.Затым на старонках друку ў Канадзе і Швецыі журналіст напісаў, што працэс над Васюрам не меў палітычнай афарбоўкі, не ставіў перад сабою мэту сутыкнуць украінскі і беларускі народы. Гэта быў суд над здраднікам радзімы.Дзякуючы яму і ўдалося вывесці на чыстую ваду Катрука, раскрылі яго сутнасць, кім ён быў у гады вайны. Яго пазбавілі грамадзянства краіны, але не дэпартавалі — стары спакойна дажыў да 94 гадоў.Прызнанняў і шкадаванняў не былоУ ходзе ўсяго судовага працэсу па справе аб расправе над мірнымі жыхарамі Хатыні Рыгор Васюра так і не прызнаў сваёй віны."Ён юліў і выкручваўся, сцвярджаў, што яго там не было. А падчас карнай акцыі ён знаходзіўся ў адпачынку ў Прыбалтыцы, ездзіў туды да жонкі", — успамінае суддзя.Перад гэтым праходзіў суд над паліцыянтам Мялешка, які на судзе прама сказаў, што камандаваў аперацыяй па знішчэнні хатынцаў Васюра. Менавіта ён аддаваў загады аб расстрэле мірных беларусаў, і ён жа загадаў сагнаць усіх у хлеў. Усе сведкі давалі паказанні на Васюру."Ён быў рослы чалавек. Шыя такая магутная. Ведаючы яго такі характар, паліцыянты яго баяліся і беспярэчна выконвалі ўсе абавязкі", — дадаў Віктар Глазкоў.Пачуўшы прысуд аб вышэйшай меры пакарання, Васюра павёў сябе спакойна. Сказаў, што яшчэ "пазмагаемся за жыццё".Прысуд ваеннага трыбунала БВА ў дачыненні Васюры быў прыведзены ў выкананне. Кат Хатыні быў расстраляны, яго безназоўная магіла знаходзіцца непадалёк ад брацкай магілы яго ахвяр — у лагойскіх лясах.А спаленая карнікамі разам з жыхарамі — ад немаўлят да старых — беларуская Хатынь і сёння званіць сваімі званамі па ўсіх нявінных ахвярах вайны.
беларусь
мінская вобласць
лагойскі раён
хатынь
Sputnik Беларусь
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2022
Sputnik Беларусь
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Навіны
ru_BY
Sputnik Беларусь
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik Беларусь
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
у беларусі, навіны , грамадства, галоўнае, беларусь, мінская вобласць, лагойскі раён, хатынь, віктар глазкоў, рыгор васюра, вялікая айчынная вайна, фашызм
у беларусі, навіны , грамадства, галоўнае, беларусь, мінская вобласць, лагойскі раён, хатынь, віктар глазкоў, рыгор васюра, вялікая айчынная вайна, фашызм
Попел вогненнай вёскі: 79 гадоў таму была спалена Хатынь
Хатынскую трагедыю ўзгадваем разам з суддзёй ваеннага трыбунала БВА Віктарам Глазковым, які прысудзіў да расстрэлу ката Хатыні Рыгора Васюру.
Раніцай 22 сакавіка, 79 гадоў таму, нямецкія карнікі зажыва спалілі 149 жыхароў маленькай беларускай вёскі Хатынь. Яе імя стала ва ўсім свеце сімвалам зверстваў фашыстаў у Другой сусветнай вайне. Суддзя Ваеннага трыбунала Беларускай вайсковай акругі, палкоўнік юстыцыі ў адстаўцы Віктар Глазкоў вынес смяротны прысуд аднаму з катаў Хатыні — Рыгору Васюры.
Васюру абралі невыпадкова
У мінулым Васюра быў афіцэрам РККА, які, патрапіўшы ў палон, перайшоў на службу да немцаў. Ён служыў у 118-м паліцэйскім батальёне, створаным пад Кіевам улетку 1942 года. Менавіта гэты батальён спаліў беларускую вёску Хатынь. І хоць карная аперацыя была занесена ў актыў асобага батальёна СС Дзірлевангер, уся брудная праца была праведзена рукамі здраднікаў — пра гэта распавялі на шумным працэсе ў 1986 годзе шматлікія сведкі.
"Пазней на судзе ўсе карнікі пакажуць, што загады аб расправе аддаваў Васюра", — успамінае палкоўнік Глазкоў.
Рыгор Васюра быў начальнікам штаба 118-га паліцэйскага батальёна. Як і ўсе астатнія карнікі, яго батальён падпарадкоўваўся нямецкаму кіраўніцтву, якое і планавала ўсе аперацыі. Немцы невыпадкова выбралі былога савецкага афіцэра-здрадніка кіраваць штабам.
"Ён быў вельмі жорсткі. Патрабавальны як камандзір у адносінах да парушальнікаў дысцыпліны", — успамінае Віктар Глазкоў.
Былыя саўдзельнікі і падначаленыя Васюры распавядалі на судзе, што, калі двое паліцыянтаў прыйшлі п'янымі ў падраздзяленне ў Плешчаніцах, ён збіў іх. Аднаму з іх выбіў зубы, а паколькі было шмат крыві, то прымусіў зубной шчоткай выціраць падлогу.
У 118-м паліцэйскім батальёне была свая контрразведка. Васюра старанна сачыў за працай гэтага фарміравання. Любыя выказванні аб намерах сысці ў партызаны ён жорстка караў і расстрэльваў сваіх падначаленых.
Віктар Глазкоў распавёў, што яго вельмі здзівіла, што калі на працэсе дапытвалі карнікаў, а іх было 26 чалавек, то большасць з іх заявілі, што так яны зараблялі.
"Для многіх гэта быў хлеб. Такім чынам яны выжывалі, пасылалі грошы сваім сваякам. Гэта здзівіла мяне", — адзначыў суддзя.
Віктар Глазкоў падчас судовага працэсу над Рыгорам Васюрам
Трагічная выпадковасць і Вёльке
Група партызан, якая складалася з яўрэяў, разбурыла лінію сувязі недалёка ад Хатыні. Па заплянаваным імі плане яны павінны былі расстраляць рамонтнікаў, якія прыбудуць устараняць паломку. Але па збегу абставін у гэты час на станцыю ехаў гауптман Ганс Вёльке. Яго суправаджала машына салдат. А Вёльке быў алімпійскім чэмпіёнам па кіданні ядра і любімцам Гітлера. Таму да яго было асаблівае стаўленне ў войсках. Іх і абстралялі з засады партызаны.
"Яны не ведалі, што гэта Вёльке. Нямецкі афіцэр у форме. Ён ужо ехаў у адпачынак у Берлін", — распавёў Віктар Глазкоў.
Неўзабаве на месца расстрэлу прыбыў 118-ы паліцэйскі батальён і батальён СС Дзірлевангера. Па слядах партызан на снезе карнікі выйшлі на Хатынь.
"Выпадкова вінаватай стала Хатынь. Літасці тады не было нікому", — адзначыў былы суддзя.
Вёска была акружаная падвойным кольцам. Хатынь прачэсвалі да цэнтра і зганялі ўсіх жыхароў у хлеў. У той дзень загінула ў агні і было застрэлена 149 жыхароў вёскі, вялікая частка з якіх — дзеці.
Кулямётчык і пчаляр з Канады
Судовы працэс над катамі Хатыні стаў апошняй гучнай справай аб злачынствах здраднікаў. Па прыгаворы ваеннага трыбунала БВА, які пакінуў у сіле Вярхоўны суд Васюра быў расстраляны.
Але ў некаторых катаў Хатыні ўсё-ткі атрымалася пазбегнуць пакарання.
З кулямёта па мірных беларускіх сялянах страляў паліцэйскі Уладзімір Катрук. Пасля вайны яму ўдалося схавацца ў Канадзе. Літаральна некалькі гадоў таму яго пазбавілі грамадзянства, яго, чалавека старэй 90 за гадоў, гатовыя былі выдаць, але ён памёр раней.
"У прынцыпе, яго можна было дэпартаваць і ў Беларусь. Гэта быў бы не менш гучны працэс — судзіць кулямётчыка з Хатыні", — лічыць Віктар Глазкоў.
Пачынаючы з 1986 года, пасля працэсу над Рыгорам Васюрам, следчыя Беларускай ваеннай акругі спрабавалі дастаць Катрука. Матэрыялы допытаў іншых карнікаў і доказы былі прадстаўленыя і падрыхтаваныя ў выглядзе ноты канадскаму ўраду.
"Было вядома, дзе ён. Спакойна пчалярствам займаецца на пенсіі", — сказаў палкоўнік юстыцыі ў адстаўцы.
У адказе на запыт аб выдачы ваеннага злачынцы Катрука было сказана, што такі на тэрыторыі Канады не пражывае. Такім чынам, беларускія следчыя атрымалі ветлівую адмову, а Катрук працягнуў жыць у Канадзе.
Пасля гучнага працэсу ў канцы 80-х ўкраінская дыяспара ў Канадзе разгарнула спрэчку па ўсіх эпізодах справы. Яны сталі выносіць гэта на старонкі прэсы і спрачацца з прысудам.
"Гэта закранула пачуцці шведскага журналіста, які быў супраць гэтага. Ён верыў трыбуналу і ўладам Беларусі", — адзначыў Віктар Глазкоў.
Пасля журналіст патэлефанаваў суддзі і прыехаў у Беларусь. Высветлілася, што Катрук быў ганаровым грамадзянінам горада Эдмантана.
Затым на старонках друку ў Канадзе і Швецыі журналіст напісаў, што працэс над Васюрам не меў палітычнай афарбоўкі, не ставіў перад сабою мэту сутыкнуць украінскі і беларускі народы. Гэта быў суд над здраднікам радзімы.
Дзякуючы яму і ўдалося вывесці на чыстую ваду Катрука, раскрылі яго сутнасць, кім ён быў у гады вайны. Яго пазбавілі грамадзянства краіны, але не дэпартавалі — стары спакойна дажыў да 94 гадоў.
Прызнанняў і шкадаванняў не было
У ходзе ўсяго судовага працэсу па справе аб расправе над мірнымі жыхарамі Хатыні Рыгор Васюра так і не прызнаў сваёй віны.
"Ён юліў і выкручваўся, сцвярджаў, што яго там не было. А падчас карнай акцыі ён знаходзіўся ў адпачынку ў Прыбалтыцы, ездзіў туды да жонкі", — успамінае суддзя.
Перад гэтым праходзіў суд над паліцыянтам Мялешка, які на судзе прама сказаў, што камандаваў аперацыяй па знішчэнні хатынцаў Васюра. Менавіта ён аддаваў загады аб расстрэле мірных беларусаў, і ён жа загадаў сагнаць усіх у хлеў. Усе сведкі давалі паказанні на Васюру.
"Ён быў рослы чалавек. Шыя такая магутная. Ведаючы яго такі характар, паліцыянты яго баяліся і беспярэчна выконвалі ўсе абавязкі", — дадаў Віктар Глазкоў.
Пачуўшы прысуд аб вышэйшай меры пакарання, Васюра павёў сябе спакойна. Сказаў, што яшчэ "пазмагаемся за жыццё".
Прысуд ваеннага трыбунала БВА ў дачыненні Васюры быў прыведзены ў выкананне. Кат Хатыні быў расстраляны, яго безназоўная магіла знаходзіцца непадалёк ад брацкай магілы яго ахвяр — у лагойскіх лясах.
А спаленая карнікамі разам з жыхарамі — ад немаўлят да старых — беларуская Хатынь і сёння званіць сваімі званамі па ўсіх нявінных ахвярах вайны.
