https://bel.sputnik.by/20230930/nil-gilevich-biografiya-1037844387.html

Лёс і творчая спадчына Ніла Гілевіча: "Паклон табе, мой беларускі краю!.."

Лёс і творчая спадчына Ніла Гілевіча: "Паклон табе, мой беларускі краю!.."

Sputnik Беларусь

30 верасня спаўняецца 92 гады з дня нараджэння знакамітага майстра беларускага слова. Апошні народны паэт Беларусі пайшоў з жыцця сем гадоў таму. Чытайце... 30.09.2023, Sputnik Беларусь

2023-09-30T09:32+0300

2023-09-30T09:32+0300

2023-09-30T09:32+0300

асоба

культура

беларусь

ніл гілевіч

паэт

апошні народны паэт беларусі

ад барадуліна да хадановіча: вершы на беларускай мове

вершы

вершы на беларускай мове

вершы пра беларусь

https://cdnn11.img.sputnik.by/img/102135/03/1021350380_0:149:3001:1837_1920x0_80_0_0_60a6c8f7dbfce067d7e5293a34748f8a.jpg

Ніл Сымонавіч Гілевіч нарадзіўся 30 верасня 1931 года ў вёсцы Слабада Лагойскага раёна ў сялянскай сям’і. Яго бацька, Сымон Пятровіч Гілевіч, з’яўляўся старшынёй сельсавета, маці, Кацярына Міхайлаўна, займалася гаспадаркай. Акрамя Ніла ў сям’і нарадзілася яшчэ дзевяць дзяцей, двое з якіх памерлі ў маленстве.Да вайны Ніл Гілевіч паспеў скончыць тры класы слабодскай сямігадовай школы, а пасля вызвалення Беларусі пайшоў адразу ў пяты клас у вёску Гайна, якая знаходзілася па суседстве.Пісаць вершы Ніл Гілевіч пачаў, калі яму было дзевяць гадоў. А першы друкаваны твор з’явіўся ўжо пасля вайны, у 1946 годзе: верш "Яблынька" апублікаваў часопіс "Бярозка".Пасля апошняга, сёмага класа, паступіў у Мінскае педагагічнае вучылішча, якое скончыў у 1951 годзе. У апошні год вучобы адначасова выкладаў нямецкую мову ў школе, а потым паступіў на філалагічны факультэт БДУ.Літаратурная праца і палітычная дзейнасцьПершая кніга паэзіі Ніла Гілевіча "Песня ў дарогу" выйшла ў 1957 годзе, а ў 1959-м, калі ён скончыў аспірантуру і пачаў працаваць на кафедры беларускай літаратуры, свет убачыў зборнік "Прадвесне ідзе па зямлі". Адначасова з працай на кафедры, Ніл Гілевіч з’яўляўся літаратурным кансультантам у газеце "Звязда". З 1961 па 1968 год, калі ён атрымаў званне дацэнта, выходзяць яшчэ чатыры зборнікі: "Неспакой", "Бальшак", "Перазовы" і "Лісце трыпутніку". У 1978 годзе Ніл Гілевіч становіцца прафесарам. Да гэтага часу ў друку ўжо з’явіліся зборнікі "А дзе ж тая крынічанька", "Запаветнае", "Актавы".Падчас працы ва ўніверсітэце Ніл Гілевіч пісаў шмат кніг па літаратуразнаўстве і фалькларыстыцы, а таксама ўкладаў фальклорныя зборнікі, займаўся перакладчыцкай дзейнасцю. Дарэчы, паэт пераклаў на беларускую мову творы звыш 400 славянскіх паэтаў і пісьменнікаў.У 1979 годзе свет убачыў гумарыстычны і сатырычны зборнік паэта "У добрай згодзе".У 1976–1990 гадах Ніл Гілевіч з’яўляўся членам прэзідыума, а ў 1980–1989-х – першым сакратаром праўлення Саюза пісьменнікаў БССР. У гэтыя гады выходзіць зборнік п’ес "Начлег на буслянцы" (1980), вершаваны раман "Родныя дзеці" (1985), а таксама паэтычныя зборнікі "Святлынь" (1984), "Як дрэва карэннем" (1986) і "Повязь" (1987).Асноўнымі матывамі паэзіі Ніла Гілевіча з’яўляюцца любоў да роднага краю і яго гістарычнай спадчыны, тэмы спалучэння пакаленняў праз час і жахі ваенных гадоў.Акрамя навуковай і літаратурнай працы займаўся Ніл Гілевіч і палітыкай. 3 1985 года ён працаваў дэпутатам Вярхоўнага Савета БССР, а з 1990 з’яўляўся старшынёй яго пастаяннай камісіі па адукацыі, культуры і захаванні гістарычнай спадчыны.У дзевяностыя гады Ніл Гілевіч выдае кнігі паэзіі "Жыта, сосны і валуны" (1990), "Талісман" (1994), "На высокім алтары" (1994), "Вечны матыў" (1994).Апошнія гадыУ двухтысячныя творчы настрой паэта змяняецца, што лёгка прасачыць па вершах, якія склалі зборнікі "…І плямы на табе няма" (2003), "На флейце самоты" (2004). У канцы 2013 года выйшла апошняя кніга з 23-томнага збору твораў пісьменніка.Ніл Гілевіч быў узнагароджаны ордэнамі Дружбы народаў, Працоўнага Чырвонага Сцяга, а таксама шматлікімі медалямі, ганаровымі граматамі і прэміямі. За пераклады літаратурных твораў урад Балгарыі ўзнагародзіў Гілевіча ордэнам Кірыла і Мяфодзія 1-й ступені (з 1987 года ён з’яўляўся членам праўлення Усесаюзнага таварыства савецка-балгарскай дружбы). Ад Югаславіі Ніл Гілевіч атрымаў ордэн Югаслаўскай зоркі са стужкай. Таксама Ніл Гілевіч з’яўляўся апошнім паэтам Беларусі, які атрымаў званне народнага.Шматлікія вершы Ніла Гілевіча былі пакладзеныя на музыку. Яе напісалі такія славутыя кампазітары, як І. Лучанок, А. Багатыроў, Я. Глебаў, Э. Зарыцкі і іншыя.Пайшоў з жыцця народны паэт Беларусі 29 сакавіка 2016 года ў Мінску. Пахаваны на Кальварыйскіх могілках побач з магілай жонкі Ніны Іванаўны.Цікавыя факты з жыццяСпачатку быў НінелСапраўднае імя ад нараджэння ў Гілевіча – Нінел. Бацька, які быў старшынёй Слабодскага сельсавета ў Лагойскім раёне, вырашыў назваць аднаго з сваіх сыноў у гонар Леніна, праўда, "перавярнуў" яго наадварот. Ужо ў сталым узросце Гілевіч змяніў сваё імя на Ніл.Першым чынам – у паштальёныНіл Гілевіч працаваў настаўнікам, потым доўгі час выкладаў у БДУ, у 1978-м стаў прафесарам. У 1985-1990 – дэпутат вярхоўнага Савета БССР. Але мала хто ведае, што яго першая прафесія – паштальён. У першыя гады пасля вайны, скончыўшы школу, хлопец разносіў лісты і газеты па вёсках. Ужо потым ён паступіў у Мінскае педагагічнае вучылішча, а пасля яшчэ атрымаў і дыплом філалагічнага факультэта БДУ.Не кланяцца і не прасіцьГілевіч выдаў больш за сто кніг. Ён шмат перакладаў славянскіх паэтаў і пісьменнікаў. Ёсць у яго зборнікі па літаратуразнаўстве і фалькларыстыцы. Выдаў ён і зборнік драматургіі. Але ніводная з яго 15 п’ес пры жыцці так і не была пастаўлена. Сам літаратар гэта звязваў з тым, што ён не абіваў парогі міністэрства і тэатраў і не навязваў ім свае творы.Паэтычная стыхіяГілевіч быў сапраўдным універсалам у творчасці, але сам гаварыў: "Мая стыхія – паэзія". Лепшым сваім творам лічыў раман у вершах "Родныя дзеці", напісаны ў 1985-м. Раіў яго чытаць і дзецям, і дарослым – яны па-рознаму ўспрымалі. Ганарыўся цікавымі сюжэтна-псіхалагічнымі хадамі ў гэтым творы.Вядзьмак-ЛысагорскіАле больш за ўсё шуму нарабіў іншы яго твор. Доўгі час чытачы не ведалі сапраўднага аўтара "Сказа пра Лысую Гару". Аўтарам гэтага гумарыстычнага твора, які распавядаў пра жыццё-быццё літаратараў, быў пазначаны Францішак Вядзьмак-Лысагорскі. І каму толькі не прыпісвалі гэтую паэму – Рыгору Барадуліну, Анатолю Вялюгіну, Міколе Аўрамчыку… Але толькі амаль праз 30 гадоў Гілевіч, які таксама быў сярод "падазроных", прызнаўся ў сваім аўтарстве.Сапраўды, у знакамітага паэта нямала пранікнёнай грамадзянскай лірыкі. Сугучныя сённяшняму часу вершаваныя радкі чытайце ў падборцы Sputnik.Чытайце таксама:

беларусь

2023

Навіны

ru_BY

вершы ніла гілевіча біяграфія спадчына беларусь лірыка радзіма паэзія беларуская літаратура дзень нараджэння ніл гілевіч стихи нила гилевича биография наследие лирика родина поэзия белорусская литература день рождения нил гилевич культура спадчына беларусь наследие