Умка, Чарныш і зімовая спячка: "мядзведжы" рэпартаж з Бярэзінскага запаведніка

© Березинский заповедникМядзведзь у Бярэзінскім запаведніку
Мядзведзь у Бярэзінскім запаведніку - Sputnik Беларусь, 1920, 24.03.2023
Падпісацца
Эксклюзіў
Пакуль карэспандэнты Sputnik шукалі бярлогі ў Бярэзінскім запаведніку, ніводзін мядзведзь не прачнуўся, затое над галавой праляцелі жураўлі, якія вяртаюцца з поўдня.
Самая вялікая папуляцыя беларускіх бурых мядзведзяў пражывае ў Бярэзінскім біясферным запаведніку, і пра гэтых мішак Sputnik на працягу доўгага часу піша, як мінімум, двойчы ў год: у канцы восені "ўкладвае" іх спаць, а вясной – "паднімае" з бярлог.
Вырашыўшы адправіцца ў Бярэзінскі запаведнік, карэспандэнты Sputnik Тамара Бяляева і Дзмітрый Маркаў спадзяваліся сустрэць хоць аднаго "вясенняга" мядзведзя, які прачнуўся. Але, на жаль, пазнаёміцца ​​атрымалася толькі з амаль ручнымі мядзведзіцамі Умкай і Васілісай. А яшчэ даведаліся, як клічуць мядзведжага альфа-самца і з-за якой жывёлы амаль 100 гадоў таму была створана гэтая прыродаахоўная тэрыторыя, якую па праве называюць жамчужынай Беларускага Паазер’я.
© SputnikБярэзінскі біясферны запаведнік
Березинский биосферный заповедник - Sputnik Беларусь, 1920, 24.03.2023
Бярэзінскі біясферны запаведнік

Мядзведзі як суседзі

Наогул у запаведніку пражывае так званая вялікая еўрапейская "пяцёрка" буйных жывёл – мядзведзь, лось, воўк, рысь і зубр. Але цікавілі, перш за ўсё, касалапыя.
Старшы навуковы супрацоўнік Бярэзінскага запаведніка Аляксандр Рак пагадзіўся правесці Sputnik па бярлогавых месцах і адразу развеяў міф аб тым, што мішкі зараз шматлікі від.
"Папуляцыя бурых мядзведзяў, якая жыве ў Беларусі, патрабуе ўвагі і далейшага вывучэння. Колькасць іх не скароціцца. Упэўнены, што трэба вучыцца жыць побач з мядзведзем, асабліва жыхарам паўночных рэгіёнаў рэспублікі", - сказаў вучоны.
© Sputnik / Дмитрий МарковСтаршы навуковы супрацоўнік Бярэзінскага запаведніка Аляксандр Рак
Cтарший научный сотрудник Березинского заповедника Александр Рак  - Sputnik Беларусь, 1920, 24.03.2023
Старшы навуковы супрацоўнік Бярэзінскага запаведніка Аляксандр Рак
І адразу адзначыў, што мядзведзь – вельмі разумная і асцярожная жывёла і не імкнецца сустрэцца з людзьмі.
"А чалавеку, каб не апынуцца ў складанай сітуацыі ў лесе пры зборы ягад, грыбоў, трэба абазначаць сябе – час ад часу пляскаць у далоні, або ўключаць на тэлефоне музыку", - параіў вучоны.

Бярлогі-лайт

Суразмоўца агенцтва развеяў міф і пра тое, што мядзведжая бярлога гэта нейкая складаная "архітэктурная" пабудова, ледзь ці не з бярвення. На самай справе ў беларускіх мядзведзяў бярлогі-лайт.
"Асноўная маса бярлог у Бярэзінскім запаведніку – паверхневыя. Мядзведзь проста заходзіць у нейкія складана даступныя месцы, гушчары, малады ельнік, наломвае галінак і ўтварае своеасаблівы будан. Знізу парахню падсцілае. Гэта самы характэрны від бярлог", - расказаў Аляксандр Рак.
© Sputnik / Дмитрий МарковБярлогі мядзведзь будуе ў зарасніках лесу
Березинский биосферный заповедник - Sputnik Беларусь, 1920, 24.03.2023
Бярлогі мядзведзь будуе ў зарасніках лесу
Ён адзначыў, што бярлогі ў Бярэзінскім запаведніку могуць быць усюды – лясы тут старыя і цяжкапраходныя, якраз тое, што трэба касалапым для адпраўкі на зімовую спячку.

Як знайсці мядзведжыя пакоі

У заснежаным лесе мядзведжую бярлогу знайсці практычна немагчыма, папярэдзіў вучоны.
"Гэта можна зрабіць толькі вясной, калі мядзведзі пачынаюць выходзіць з бярлогавых месцаў і пакідаюць сляды. Вось тады можна ісці, як гаворыцца, у мядзведжую пяту, і рана ці позна прыходзіш да бярлогі", - раскрыў сакрэт Аляксандр Рак.
© Photo : Березинский биосферный заповедникКаб убачыць сляды касалапага, трэба ісці глыбока ў лес
Следы медведя - Sputnik Беларусь, 1920, 24.03.2023
Каб убачыць сляды касалапага, трэба ісці глыбока ў лес
Абверг ён і распаўсюджаны міф аб тым, што мядзведзь нібы непрабудна спіць усю зіму ў адной бярлозе.
"У перыяд зімовага бездарожжа і адлігі бярлогі падтапляе, і мядзведзі ўстаюць, шукаюць больш сухое месца. Падсцілаюць сухога і зноўку кладуцца спаць. Гэта для іх абсалютна нармальная практыка", - дадаў навуковец.
Субяседнік таксама ўдакладніў, што вясной першымі абуджаюцца буйныя самцы, а апошнімі са спячкі, як правіла, выходзіць мядзведзіца з медзведзянятамі.
Аб тым, што зімовая спячка ў мядзведзяў не ціхамірны сон, сведчыць тое, што ў мядзведзіц у бярлогах нараджаецца патомства, прадоўжыў Аляксандр Рак.
© Sputnik / Дмитрий МарковБеларускія мядзведзі траваедныя, практычна не харчуюцца жывёльнай ежай
Березинский биосферный заповедник - Sputnik Беларусь, 1920, 24.03.2023
Беларускія мядзведзі траваедныя, практычна не харчуюцца жывёльнай ежай
"Медзведзяняты нараджаюцца недзе ў студзені. Яны зусім маленькія, сляпыя, да 500 грамаў. Сярэдні паказчык 1,74 медзведзяняці на самку. Нягледзячы на ​​тое, што бывае дастаткова вялікая колькасць самак з трыма і двума медзведзянятамі, сярэдні паказчык – гэта менш за два медзведзяняты на касалапую маці", - распавёў навуковец.

Вялікая мікрапапуляцыя

Паводле слоў Аляксандра Рака, у Бярэзінскім запаведніку жыве самая буйная лакальная мікрапапуляцыя мядзведзяў у Беларусі – амаль 70 асобін. Прычым, падкрэсліў субяседнік, яны зусім не агрэсіўныя. І як карэспандэнты Sputnik не ўпрошвалі навукоўца прывесці прыклад агрэсіўных паводзін мядзведзя на гэтых тэрыторыях, такіх выпадкаў ён не ўзгадаў.
Аднак адзначыў, што бярэзінскія мішкі вельмі паважаюць авёс, любяць яблыкі, з-за якіх могуць раптам апынуцца ў старых яблыневых садах.
"Нашы мядзведзі па большай частцы траваедныя, у іх асноўная маса кармоў – раслінная. Яны практычна не харчуюцца жывёльнай ежай. Выключэнне складае перыяд ранняй вясны, калі шмат патанулых жывёл. У нас рэальна мала мядзведзяў, якія палююць на жывёл – ласёў, аленяў ці кабаноў ", - распавёў вучоны.

Шатуны не ў тэме

Пра тое, што ў мядзведзяў Бярэзінскага запаведніка прыязны нораў і добрыя ўмовы жыцця, гаворыць і тое, што ў запаведніку няма шатуноў, звярнуў увагу Аляксандр Рак.
"У нашых лясах дастатковая колькасць кармоў, каб яны нагулялі тлушч, мядзведзям няма сэнсу хадзіць у пошуках нейкай ежы. У нас яны ўсе ўкормленыя", - усміхаецца вучоны.
Ён таксама адзначыў, што работнікі запаведніка многіх мядзведзяў ведаюць, як кажуць, у твар – тут шмат фотапастак. А адзін з самых вядомых – буйны чорны самец, якога ўсё называюць Чарныш.
"Можна адрозніваць мядзведзя па хадзе, па мордзе, па вушах, па колеры. У нас у запаведніку самка, мы за ёй назіраем з 2015 года. У яе доўгія вушы і своеасаблівы ашыйнік. У нас шмат яе фатаграфій, мы заўсёды ведаем, колькі ў яе нараджаецца медзведзянят", - распавёў суразмоўца агенцтва.

Сумная статыстыка

Нягледзячы на ​​тое, што ў мядзведзяў у жывой прыродзе няма дастойных ворагаў, у іх дастаткова вялікая смертнасць, і ў асноўным гэта датычыцца маладняку, са шкадаваннем адзначыў Аляксандр Рак.
"У навуковай літаратуры сустракаюцца даныя аб тым, што палова маладняку ​​гіне. Прычыны называюцца розныя – могуць і ваўкі загрызці, могуць у бярлогах замярзаць", - растлумачыў вучоны.
Паводле яго даных, у Бярэзінскім запаведніку ў юным узросце гіне каля 30% мядзведзяў.

Адкатаць пальчыкі

Аляксандр Рак расказаў, як вядзецца ўлік мядзведзяў, і пра тое, што такое мядзведжая "дактыласкапія".
"Асноўная методыка ўліку – круглагадовыя замеры пальманнага мазаля пярэдняй лапы мядзведзя. Гэта дастаткова пастаянная велічыня, яна слаба змяняецца з узростам", - адзначыў спецыяліст, удакладніўшы, што гэта можна параўнаць з адбіткамі пальцаў рук у чалавека.
Ён таксама адзначыў, што беларускім вучоным трэба больш сур’ёзна заняцца вывучэннем бурых.
"Па-сапраўднаму ніхто гэтым у нас не займаўся апошнія 20 гадоў. У Беларусі наогул няма дакладнай інфармацыі аб колькасці мядзведзя, полаўзроставай структуры. Усе гэтыя даныя трэба нанава назапашваць", - прызнаў субяседнік агенцтва.

Вялікая еўрапейская "пяцёрка"

Нягледзячы на ​​тое, што за час пакуль Sputnik вёў фота- і відэаздымку, у Бярэзінскім запаведніку не прачнуўся ніводзін мядзведзь, усё ж з двума касалапымі карэспандэнтам пазнаёміцца ​​ўдалося.
Імі аказаліся 8-гадовая мядзведзіца Умка і трохгадовая мядзведзіца Васіліса.
© SputnikМядзведзіца Умка з'явілася ў Бярэзінскім запаведніку даўно, але выпускаць у дзікую прыроду такіх жывёл нельга – яны будуць цягнуцца да людзей, што можа прывесці да няшчасных выпадкаў
Медведица Умка появилась в Березинском заповеднике давно, но выпускать в дикую природу таких животных нельзя - они будут тянуться к людям, что может привести к несчастным случаям - Sputnik Беларусь, 1920, 24.03.2023
Мядзведзіца Умка з'явілася ў Бярэзінскім запаведніку даўно, але выпускаць у дзікую прыроду такіх жывёл нельга – яны будуць цягнуцца да людзей, што можа прывесці да няшчасных выпадкаў
Яны жывуць у лясным заапарку, размешчаным на тэрыторыі запаведніка.
© SputnikМядзведзіцу Васілісу тры гады таму знайшоў фермер у Барысаўскім раёне і перадаў запаведніку, ёй выдзелілі асобную прасторную вальеру, дзе ёсць домік, кола і дрэвы
Медведицу Василису три года назад нашел фермер в Борисовском районе и передал заповеднику, ей выделили отдельный просторный вольер, где есть домик, колесо и деревья - Sputnik Беларусь, 1920, 24.03.2023
Мядзведзіцу Васілісу тры гады таму знайшоў фермер у Барысаўскім раёне і перадаў запаведніку, ёй выдзелілі асобную прасторную вальеру, дзе ёсць домік, кола і дрэвы
"Да нядаўняга часу наш запаведнік быў адзінай тэрыторыяй у Беларусі, дзе жыла вялікая еўрапейская "пяцёрка" – мядзведзь, рысь, воўк, зубр і лось. Усю гэтую "пяцёрку" можна ўбачыць у лясным заапарку, які спецыяльна створаны для наведвання турыстаў", - расказаў вучоны.
© Sputnik
Зубр в зоопарке Березинского биосферного заповедника - Sputnik Беларусь
1/4
© Sputnik / Дмитрий Марков
Волк в зоопарке Березинского биосферного заповедника - Sputnik Беларусь
2/4
© Sputnik
Волки в зоопарке Березинского биосферного заповедника - Sputnik Беларусь
3/4
© Sputnik
Лось в зоопарке Березинского биосферного заповедника - Sputnik Беларусь
4/4
1/4
2/4
3/4
4/4

Бабры як прадчуванне

Усяго ў запаведніку налічваецца каля шасці тысяч відаў жывёл, расказаў Sputnik намеснік дырэктара па навукова-даследчай рабоце Бярэзінскага запаведніка Валерый Іўкавіч.
Звяроў – 53 віды, птушак – больш за 240, астатняя відавая разнастайнасць – за насякомымі, удакладніў суразмоўца агенцтва.
"Добра ўсім вядомыя нашы капытныя – волат-зубр, лось, алень, кабан. Буйныя драпежнікі – мядзведзь, рысь, воўк. Дробныя – зайцападобныя звяры, грызуны", - адзначыў ён, падкрэсліўшы, што сімвалам запаведніка з’яўляецца самы буйны наш грызун – бабёр .
Менавіта дзеля яго амаль 100 гадоў таму і стварылі Бярэзінскі запаведнік, дадаў вучоны. І менавіта бярэзінскіх баброў потым, у савецкія часы, сталі рассяляць па ўсёй тэрыторыі СССР.
Субяседнік раскрыў сакрэт, што ў паўднёвай частцы Бярэзінскага запаведніка, на рацэ Бярэзіна, ёсць вышка, з якой лёгка можна назіраць за жыццём баброў – галоўнае, ведаць час года і час сутак.
Дарэчы, на эмблеме запаведніка намаляваны два бабры – яны размешчаны па абодва бакі ад мядзведзя, самага буйнога драпежніка, які жыве ў запаведніку. Ёсць там і сасна, паколькі на гэтых тэрыторыях пераважаюць хваёвыя лясы, прысутнічае і глушэц, як сімвал старога лесу, а таксама журавіны, якіх удосталь у запаведніку.
>>> Хочаце яшчэ больш актуальных і цікавых навін – падпісвайцеся на Telegram-канал Sputnik Беларусь
Таксама на Sputnik:
Палескія зубры: зазірнулі на абед да тых, хто жыве на волі – фота
Пухнатая гісторыя любві і цярпення: Наталля, 400 трусоў і кот Баюн
У Мінскім заапарку ў лемураў з'явілася патомства
Стужка навiн
0