Маршрутнаму бізнесу ў Беларусі пагражае дэфіцыт вадзіцеляў
© Sputnik / Виктор Толочко
Падпісацца
Эксклюзіў
З 21 студзеня 2024 года для вадзіцеляў маршрутак уступілі ў сілу новыя патрабаванні – з гэтага часу, каб выконваць усе віды пасажырскіх перавозак, яны павінны мець стаж не менш як два гады.
Унесеныя ў Правілы аўтамабільных перавозак пасажыраў новаўвядзенні, як заяўляе Мінтранс Беларусі, прайшлі грамадскае абмеркаванне. Аднак для многіх перавозчыкаў яны сталі сапраўдным сюрпрызам: зараз фірмы не ведаюць, як быць з вадзіцелямі, у якіх няма двухгадовага стажу. Звольніць? Не выключана і такое.
Для некаторых кампаній такое развіццё падзей тоіць у сабе магчымае прыпыненне дзейнасці, а ўсёй сферы пасажырскіх аўтаперавозак у хуткай будучыні пагражае дэфіцыт кадраў. Sputnik пагаварыў з удзельнікамі рынку і даведаўся іх меркаванне наконт гэтага.
Перавозчык: трэць вадзіцеляў можа застацца без працы
Намеснік кіраўніка адной з гродзенскіх фірм, якія ажыццяўляюць пасажырскія перавозкі, уводзіць у курс справы: да 21 студзеня ў кампанію маглі ўладкоўвацца вадзіцелі без стажу, але толькі на маршруты, якія абслугоўваюць горад і прыгарад. Пры гэтым двухгадовую вадзіцельскую практыку ў абавязковым парадку павінны былі мець шафёры, якія працуюць на міжгародніх рэйсах.
© Sputnik / Виктор Толочко
З 21 студзеня для вадзіцеляў маршрутак увялі двухгадовы стаж на ўсе віды перавозак – гарадскія, прыгарадныя і міжгароднія. Шмат у чым гэтае патрабаванне звязала рукі перавозчыку, паколькі большая частка рэйсаў, якія ім робяцца, прыпадае на горад.
"Зразумела, што на працу мы зараз не можам прыняць людзей, у якіх няма стажу два гады. А што тычыцца ўжо працуючых кіроўцаў, якія былі працаўладкаваны да ўступлення ў сілу змяненняў, – як з імі быць? Ніякіх афіцыйных каментарыяў і тлумачэнняў па гэтым пытанні не было. Таму пакуль што працуем", - адзначае намеснік кіраўніка фірмы Святлана.
Яна прызнаецца: калі закон будзе мець зваротную сілу, кампаніі давядзецца звольніць 15 з 43 вадзіцеляў.
"Мы проста спынімся і не зможам паўнавартасна працаваць", - мяркуе субяседніца.
Перш – адпрацоўка на аўтобусе
Разам з тым, звяртае ўвагу намеснік дырэктара кампаніі, у новых правілах зусім адмянілі абавязковую двухгадовую выслугу для вадзіцеляў транспартных сродкаў катэгорыі М3 (поўная маса больш за 5 тон і больш за восем месцаў у салоне) – на ўсе перавозкі, акрамя міжнародных. Знялі нават абмежаванне па ўзросце: калі раней да працы дапускаліся вадзіцелі не маладзейшыя за 21 год, то зараз кіраваць аўтобусам могуць 18-гадовыя маладыя людзі, якія толькі што скончылі аўташколу ці курсы ДТСААФ.
© Sputnik / Виктор Толочко
На яе думку, новыя патрабаванні ўвялі ў сувязі з тым, што аўтобусныя паркі краіны не ўкамплектаваны вадзіцелямі.
"Атрымліваецца, што зараз вадзіцель, які атрымаў катэгорыю "D", можа напрацаваць неабходны стаж на аўтобусе і толькі потым уладкавацца на маршрутку", - канстатуе Святлана.
Нярадасныя перспектывы
Дырэктар яшчэ адной кампаніі, якая абслугоўвае ў тым ліку прыгарадныя маршруты ў Смалявіцкім раёне, наадварот, адзначае, што новыя патрабаванні асабліва не адбіліся на дзейнасці яе арганізацыі.
"Усе вадзіцелі ў нас з двухгадовым стажам. Мы таксама абслугоўваем міжгароднія, таму першапачаткова набіралі вадзіцеляў з выслугай гадоў. Таму нас гэтая сітуацыя не закранула", - тлумачыць кіраўнік фірмы.
Паводле яе слоў, быў праблемны перыяд, калі з 2021-га да лета 2023-га вадзіцеляў катастрафічна не хапала на рынку. Але зараз сітуацыя выраўнялася: вадзіцеляў дастаткова. Тым не менш, лічыць субяседніца, новыя патрабаванні да вадзіцеляў могуць негатыўна адбіцца ў цэлым на рынку пасажырскіх перавозак у рэспубліцы. Не выключана, што хутка зноў будзе дэфіцыт шафёраў.
Маршрутчыкаў пераманьваюць у іншыя сферы
Па каментарый мы таксама звярнуліся ў Асацыяцыю прафесійных перавозчыкаў пасажыраў Беларусі (АППП). Старшыня аб’яднання Кацярына Станкевіч праінфармавала: зараз на аўтобусныя перавозкі ў цэлым па краіне не хапае каля 60% вадзіцеляў.
Кадравая праблема, падкрэслівае яна, спалучана з двума асноўнымі фактарамі. Першы: маршрутчыкаў і кіроўцаў аўтобусаў пераманьвае рынак таксі, паколькі ўладкавацца туды можа ледзь не любы жадаючы. Да таго ж, у гэтай сферы ёсць магчымасць зарабляць "нефіксаваныя" грошы.
© Sputnik / Виктор Толочко
"Так, таксі таксама нялёгкая праца, і многія ўмудраюцца сумяшчаць гэтую працу з асноўнай дзейнасцю. З асабістага вопыту: мяне неяк вёз машыніст крана, які спачатку восем гадзін адпрацаваў на кране, пасля чаго пайшоў таксаваць", - адзначае Станкевіч.
Другі немалаважны аспект: шматлікія кіроўцы з’яжджаюць на заробкі за мяжу. Зарплата там куды вышэй і ёсць магчымасць зарабіць грошай, каб абзавесціся ўласнай кватэрай ці домам. Але як утрымаць кіроўцаў-беларусаў на радзіме?
Увесці льготы для вадзіцеляў
Па словах Кацярыны Станкевіч, у Беларусі нядрэнны заробак у кіроўцаў аўтобусаў, але гэтых грошай не хапае, каб пабудаваць жыллё. Варыянт з крэдытам падыходзіць не ўсім: працэнты дастаткова высокія. Нядрэнным рашэннем бачыцца льготнае крэдытаванне. Але каб яго атрымаць, трэба быць шматдзетным бацькам ці маці.
"Давайце разглядаць сітуацыю далей: нарадзілі траіх дзяцей, будуюць жыллё па льготным крэдыце – хто гэтых дзяцей потым будзе выхоўваць, калі тата пастаянна знаходзіцца на заробках за мяжой?" - задаецца пытаннем старшыня асацыяцыі.
Яна адзначыла, што асацыяцыя ўжо выступала з прапановай увесці жыллёвыя льготы для вадзіцеляў, каб стварыць такія ўмовы працы, якія не ўступалі б замежным.
"Спадзяемся, што наша ініцыятыва яшчэ будзе падтрымана", - сказала Станкевіч.
Кадравая праблема
Падводзячы рэзюмэ, кіраўнік АППП выказала меркаванне, што ў цэлым сітуацыя з забяспечанасцю вадзіцелямі на рынку пасажырскіх перавозак у бліжэйшы час можа пагоршыцца. Гэта датычыцца як новых патрабаванняў для вадзіцеляў (неабходнасць мець двухгадовы стаж пры ўладкаванні на работу), так і адсутнасці пэўных ільгот.
"У любым выпадку, людзі сыходзяць са сферы, і іх трэба кімсьці замяняць. Праз 6-7 месяцаў мы атрымаем праблемы. Ужо да сярэдзіны лета я чакаю, што кадравае пытанне ў гэтай сферы, калі нічога не будзе прынята, стане яшчэ вастрэй", - акцэнтуе ўвагу кіраўнік аб’яднання перавозчыкаў пасажыраў.
Таксі таксама датычыцца
У Асацыяцыі перавозчыкаў і дыспетчараў Беларусі (АПІД), тым часам, выказваюць зусім палярнае меркаванне: новаўвядзенні, звязаныя з патрабаваннем мець вадзіцелям два гады стажу, накіраваны на паляпшэнне якасці і бяспекі перавозак.
"Увядзенне гэтага патрабавання станоўча адаб’ецца на такіх перавозках", - паведамілі там і дадалі, што ў асацыяцыю ўжо звярнулася вялікая колькасць перавозчыкаў, але менавіта ў сферы таксі.
© Sputnik / Виктор Толочко
Справа ў тым, што, згодна з абноўленымі Правіламі аўтамабільных перавозак пасажыраў, якія запрацавалі з 21 студзеня, вадзіцелі таксі абавязаны мець сертыфікат аб адпаведным навучанні.
"Паводле нашай інфармацыі, ужо ёсць перавозчыкі, якія спыняюць сваю дзейнасць у сувязі з абнаўленнем Правіл аўтамабільных перавозак пасажыраў. Аднак тыя фірмы, якія хочуць працаваць, працягнуць сваю дзейнасць з прытрымліваннем палажэнняў, змешчаных у новай рэдакцыі правіл", - адзначаюць у АПІД.
Што кажа Мінтранс?
На рэспубліканскай нарадзе, прысвечанай арганізацыі і выкананню аўтамабільных перавозак пасажыраў, якая адбылася 19 студзеня, намеснік міністра транспарту і камунікацый Сяргей Дубіна сказаў, што праект нарматыўна-прававога акта, які прадугледжвае наяўнасць двухгадовага стажу для вадзіцеляў, прайшоў грамадскае абмеркаванне ў студзені-лютым 2023 года. Ад перавозчыкаў і дзяржорганаў паступалі розныя прапановы, якія затым былі актуалізаваны.
"Гэтае пытанне абмяркоўвалася сумесна з МУС і ў частцы стажу, і паслаблення (для вадзіцеляў аўтобусаў - Sputnik). Пытанні паступаюць ад перавозчыкаў, і мы адкажам на іх", - сказаў тады намеснік міністра.
>>> Хочаце яшчэ больш актуальных і цікавых навін – падпісвайцеся на Telegram-канал Sputnik Беларусь, чытайце нас у Дзэн, а таксама сачыце за намі ў сацсетках "Одноклассники" і "ВКонтакте"
