https://bel.sputnik.by/20240508/uspamny-partyzank-natsysty-spall-batsku--myane-na-vachakh-1086059504.html
Успаміны партызанкі: нацысты спалілі бацьку ў мяне на вачах
Успаміны партызанкі: нацысты спалілі бацьку ў мяне на вачах
Sputnik Беларусь
Ветэран Вялікай Айчыннай вайны 98-гадовая Сафія Пятроўна Стасевіч перажыла ўсе жахі вайны і кожны год са слязамі на вачах адзначае Дзень Перамогі. 08.05.2024, Sputnik Беларусь
2024-05-08T11:48+0300
2024-05-08T11:48+0300
2024-05-08T11:48+0300
дзень перамогі
эксклюзіў
ветэраны
партызаны
грамадства
вялікая айчынная вайна
гісторыя
у беларусі
беларусь
дзень перамогі
https://cdnn11.img.sputnik.by/img/07e8/05/03/1085913663_0:120:1280:840_1920x0_80_0_0_39fae8f9f74f3bf7850c08956339030f.jpg
Сафія Пятроўна нарадзілася ў 1925 годзе ў Магілёўскай вобласці ў вёсцы Брасневічы. Яе сям’я жыла небагата, а калі Сафіі споўнілася восем гадоў – пераехала ў Бярэзінскі раён.Сям’і, дзе акрамя Сафіі было яшчэ трое хлопчыкаў, савецкая ўлада вылучыла ўчастак зямлі ў 60 сотак у вёсцы Журавок. Цякла звычайнае мірнае жыццё, якое 22 чэрвеня 1941 гады зламала вайна. Успамінамі аб трагічным ваенным ліхалецці ветэран падзялілася са Sputnik."Паліцаі гналі нас да балота"Наша мірнае жыццё ў 1941 годзе перапыніла вайна. Двух сваіх братоў я так і не ўбачу больш – адзін загіне, абараняючы Украіну, другі – Ленінград. Але пра гэта я яшчэ не буду ведаць тры гады. Не стане і майго трэцяга брата – яго расстраляюць як партызана. Аб яго гібелі стане вядома ад знаёмых.Памятаю, як зараз: нам аб’явілі аб тым, што нацысцкая Германія напала на СССР. А ўжо праз дзень на матацыклах у вёску прыехалі немцы. Яны адразу правялі збор, пачалі набіраць на службу паліцаяў з мясцовых вясковых рабят: хтосьці пайшоў, астатнія – у лес, у партызаны. Мы ж хаваліся, было страшна.Са сваёй хаты ў вёсцы вырашылі на час з’ехаць у лес і перачакаць там. Сталі збіраць пажыткі: рэчы, адзенне, ежу. Усе пагрузілі на фурманку і паспрабавалі схавацца ў лесе. Але пра гэта даведаліся паліцаі і паспрабавалі злавіць нас. Кіламетры тры гналі, але ўдалося ўцячы – выратавалі балоты. Ды і партызан яны пабойваліся, таму далей не пайшлі. А мы бадзяліся па балотах, спрабавалі выжыць.Апошнія словы таты: "Дачушка, уцякай"Пасля буйных аперацый партызан нацысты лютавалі, асаблівай жорсткасцю адрозніваліся паліцаі. Неяк у Мар’інай Горцы партызаны падарвалі цягнік з немцамі, пасля гэтага дасталася і Бярэзінскаму раёну.Наша хата была крайняй на вуліцы – каля лесу, адтуль часам прыходзіў бацька. Каля дома ён расціў самасад – пакурыць. Неяк паліцаі з немцамі даведаліся, што ён вярнуўся ў вёску і прыйшлі да нас. Я ў гэты час сядзела на лавачцы. Бацька толькі паспеў крыкнуць: "Дачушка, уцякай". Я ўцякла на другую вуліцу, а там таксама паліцаі і немцы. Гляджу, у таты праверылі дакументы, а потым завялі ў дом і падпалілі. Я не ведаю, застрэлілі яны яго ці спалілі жыўцом. Да гэтага часу стаіць перад вачамі гэты палаючы дом і ў галаве апошнія словы таты.У той момант я не магла паварушыцца, баялася. Проста стаяла і глядзела. У пачуццё прывёў прахожы-вясковец, ён крыкнуў мяне і сказаў, каб я бегла. Мусіць, гэта і выратавала мяне. Недалёка жыў бацькаў брат, да яго і прыйшла. А ён адначасова і баяўся мяне ў сябе пакінуць, і шкадаваў. Толькі сказаў: "Ідзі туды, дзе лепш".На наступны дзень сусед і брат бацькі збілі ўрну, цішком сабралі прах таты і пахавалі. Якраз у вёску прыехалі партызаны і забралі мяне з сабой. Мама адмовілася, а я пайшла ў атрад. На памяць мне засталіся толькі фотакарткі сям’і.Перавязвала параненых і ратавала хлебУ партызанскім атрадзе будні былі цяжкія. Я выконвала гаспадарчыя і іншыя работы: гатавала ежу, перавязвала параненых. Памятаю, рэдактар газеты быў, увесь час працаваў у сябе ў палатцы. Дык у яго нават часу на абед не заставалася. Дык я яму з кухні ў талерачцы насіла паесці.Яшчэ печ у нас была такая вялізная, дзе мы хлеб пяклі. І вось неяк булак 30 толькі паставілі, яны толькі-толькі запякліся, а сувязны паведаміў, што на нас рыхтуецца аблава. Прыйшлося з печы на павозку згружаць хлеб і ратаваць – перавезлі ў адну з вёсак, каб дапекчы. Ежы не было, галадалі мы. Бо партызаны не сеялі, не прыбіралі, правіянтам дапамагалі мясцовыя жыхары.Спустошаны горадНеяк мы пераходзілі з партызанамі на новае месца і заселі каля дарогі – чакалі немцаў з засады. Мне далі карабін, але стрэліць з яго так і не давялося. Партызаны ваявалі за мяне. А неўзабаве нашы савецкія войскі вызвалілі Беларусь.Партызаны пасадзілі мяне на белага каня, і так я ехала ў Беразіно. Перад горадам трэба было пераехаць цераз мост. Недзе на сярэдзіне я паглядзела ў раку і жахнулася – там уся вада была чырвоная ад крыві. А вакол ляжалі целы людзей і жывёл. Хаос панаваў і ў Беразіне. У горадзе немцы пасля сябе пакінулі разруху: пабітыя вокны, будынкі – разбураны горад, які нам трэба было аднавіць.Пасля вызвалення Беларусі пачалі прыходзіць пахаванкі на братоў, так даведалася і пра іх лёс. Адразу на аднаго прыйшла пахаванка – загінуў у баях за Украіну, потым на другога – пры абароне Ленінграда. А трэцяга брата нацысты расстралялі на Буйніцкім полі разам з іншымі партызанамі.Жыццё пасля вайныУ 1946 годзе я выйшла замуж за франтавіка Сцяпана Захаравіча Стасевіча – ён абараняў Маскву. Займаліся фізкультурай, пасля вайны аднаўляла горад. Працавала ў мясцовай касе.Каля майго дома жылі былыя партызаны. У тым ліку, камандзір 120-га партызанскага атрада Кандрат Антонавіч Баранаў. Мы трымаліся разам, часта сустракаліся, успаміналі загінулых, справы мінулых дзён. Сёння я засталася адна, мае таварышы ўжо даўно памерлі. Цяпер успамінаю іх у асаблівы для мяне Дзень Перамогі.9 мая – самае вялікае свята, я яго ўвесь дзень праплачу. Не было ніводнага года, каб я не з’ездзіла да помніка загінулым партызанам. Прывезла неяк жменю зямлі і на Курган Славы.У гэтым годзе Дзень Перамогі буду сустракаць дома, у родным Беразіно, а ўжо пасля зноў збіраюся на Буйніцкае поле – месца, дзе пахаваны адзін з братоў.А так у мяне ўсё ёсць. Сын Сяргей наведвае кожны дзень, ён таксама жыве ў Беразіне. Прыходзяць і выхаванцы патрыятычнага клуба "Фенікс", які працуе на базе другой школы. Дапамагаюць па гаспадарцы: прыбрацца, градкі ўскапаць. Але я і сама стараюся трымацца, не губляю аптымізму, ды і па гаспадарцы ўпраўляюся. Хаця мне ўжо 98 гадоў.>>> Хочаце яшчэ больш актуальных і цікавых навін – падпісвайцеся на Telegram-канал Sputnik Беларусь, чытайце нас у Дзэн, а таксама сачыце за намі ў сацсетках "Одноклассники" і "ВКонтакте"
https://bel.sputnik.by/20240507/vayna-zabrala-ma-dzyatsnstva-manalog-byloy-vyazntsy-azarycha-1086025090.html
беларусь
Sputnik Беларусь
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2024
Sputnik Беларусь
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Навіны
ru_BY
Sputnik Беларусь
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik Беларусь
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
эксклюзіў, ветэраны, партызаны, грамадства, вялікая айчынная вайна, гісторыя, у беларусі, беларусь, дзень перамогі, 9 мая
эксклюзіў, ветэраны, партызаны, грамадства, вялікая айчынная вайна, гісторыя, у беларусі, беларусь, дзень перамогі, 9 мая
Успаміны партызанкі: нацысты спалілі бацьку ў мяне на вачах
Эксклюзіў
Ветэран Вялікай Айчыннай вайны 98-гадовая Сафія Пятроўна Стасевіч перажыла ўсе жахі вайны і кожны год са слязамі на вачах адзначае Дзень Перамогі.
Сафія Пятроўна нарадзілася ў 1925 годзе ў Магілёўскай вобласці ў вёсцы Брасневічы. Яе сям’я жыла небагата, а калі Сафіі споўнілася восем гадоў – пераехала ў Бярэзінскі раён.
Сям’і, дзе акрамя Сафіі было яшчэ трое хлопчыкаў, савецкая ўлада вылучыла ўчастак зямлі ў 60 сотак у вёсцы Журавок. Цякла звычайнае мірнае жыццё, якое 22 чэрвеня 1941 гады зламала вайна. Успамінамі аб трагічным ваенным ліхалецці ветэран падзялілася са Sputnik.
"Паліцаі гналі нас да балота"
Наша мірнае жыццё ў 1941 годзе перапыніла вайна. Двух сваіх братоў я так і не ўбачу больш – адзін загіне, абараняючы Украіну, другі – Ленінград. Але пра гэта я яшчэ не буду ведаць тры гады. Не стане і майго трэцяга брата – яго расстраляюць як партызана. Аб яго гібелі стане вядома ад знаёмых.
Памятаю, як зараз: нам аб’явілі аб тым, што нацысцкая Германія напала на СССР. А ўжо праз дзень на матацыклах у вёску прыехалі немцы. Яны адразу правялі збор, пачалі набіраць на службу паліцаяў з мясцовых вясковых рабят: хтосьці пайшоў, астатнія – у лес, у партызаны. Мы ж хаваліся, было страшна.
Са сваёй хаты ў вёсцы вырашылі на час з’ехаць у лес і перачакаць там. Сталі збіраць пажыткі: рэчы, адзенне, ежу. Усе пагрузілі на фурманку і паспрабавалі схавацца ў лесе. Але пра гэта даведаліся паліцаі і паспрабавалі злавіць нас. Кіламетры тры гналі, але ўдалося ўцячы – выратавалі балоты. Ды і партызан яны пабойваліся, таму далей не пайшлі. А мы бадзяліся па балотах, спрабавалі выжыць.
Апошнія словы таты: "Дачушка, уцякай"
Пасля буйных аперацый партызан нацысты лютавалі, асаблівай жорсткасцю адрозніваліся паліцаі. Неяк у Мар’інай Горцы партызаны падарвалі цягнік з немцамі, пасля гэтага дасталася і Бярэзінскаму раёну.
Наша хата была крайняй на вуліцы – каля лесу, адтуль часам прыходзіў бацька. Каля дома ён расціў самасад – пакурыць. Неяк паліцаі з немцамі даведаліся, што ён вярнуўся ў вёску і прыйшлі да нас. Я ў гэты час сядзела на лавачцы. Бацька толькі паспеў крыкнуць: "Дачушка, уцякай". Я ўцякла на другую вуліцу, а там таксама паліцаі і немцы. Гляджу, у таты праверылі дакументы, а потым завялі ў дом і падпалілі. Я не ведаю, застрэлілі яны яго ці спалілі жыўцом. Да гэтага часу стаіць перад вачамі гэты палаючы дом і ў галаве апошнія словы таты.
У той момант я не магла паварушыцца, баялася. Проста стаяла і глядзела. У пачуццё прывёў прахожы-вясковец, ён крыкнуў мяне і сказаў, каб я бегла. Мусіць, гэта і выратавала мяне. Недалёка жыў бацькаў брат, да яго і прыйшла. А ён адначасова і баяўся мяне ў сябе пакінуць, і шкадаваў. Толькі сказаў: "Ідзі туды, дзе лепш".
На наступны дзень сусед і брат бацькі збілі ўрну, цішком сабралі прах таты і пахавалі. Якраз у вёску прыехалі партызаны і забралі мяне з сабой. Мама адмовілася, а я пайшла ў атрад. На памяць мне засталіся толькі фотакарткі сям’і.
Перавязвала параненых і ратавала хлеб
У партызанскім атрадзе будні былі цяжкія. Я выконвала гаспадарчыя і іншыя работы: гатавала ежу, перавязвала параненых. Памятаю, рэдактар газеты быў, увесь час працаваў у сябе ў палатцы. Дык у яго нават часу на абед не заставалася. Дык я яму з кухні ў талерачцы насіла паесці.
Яшчэ печ у нас была такая вялізная, дзе мы хлеб пяклі. І вось неяк булак 30 толькі паставілі, яны толькі-толькі запякліся, а сувязны паведаміў, што на нас рыхтуецца аблава. Прыйшлося з печы на павозку згружаць хлеб і ратаваць – перавезлі ў адну з вёсак, каб дапекчы. Ежы не было, галадалі мы. Бо партызаны не сеялі, не прыбіралі, правіянтам дапамагалі мясцовыя жыхары.
Неяк мы пераходзілі з партызанамі на новае месца і заселі каля дарогі – чакалі немцаў з засады. Мне далі карабін, але стрэліць з яго так і не давялося. Партызаны ваявалі за мяне. А неўзабаве нашы савецкія войскі вызвалілі Беларусь.
Партызаны пасадзілі мяне на белага каня, і так я ехала ў Беразіно. Перад горадам трэба было пераехаць цераз мост. Недзе на сярэдзіне я паглядзела ў раку і жахнулася – там уся вада была чырвоная ад крыві. А вакол ляжалі целы людзей і жывёл. Хаос панаваў і ў Беразіне. У горадзе немцы пасля сябе пакінулі разруху: пабітыя вокны, будынкі – разбураны горад, які нам трэба было аднавіць.
Пасля вызвалення Беларусі пачалі прыходзіць пахаванкі на братоў, так даведалася і пра іх лёс. Адразу на аднаго прыйшла пахаванка – загінуў у баях за Украіну, потым на другога – пры абароне Ленінграда. А трэцяга брата нацысты расстралялі на Буйніцкім полі разам з іншымі партызанамі.
У 1946 годзе я выйшла замуж за франтавіка Сцяпана Захаравіча Стасевіча – ён абараняў Маскву. Займаліся фізкультурай, пасля вайны аднаўляла горад. Працавала ў мясцовай касе.
Каля майго дома жылі былыя партызаны. У тым ліку, камандзір 120-га партызанскага атрада Кандрат Антонавіч Баранаў. Мы трымаліся разам, часта сустракаліся, успаміналі загінулых, справы мінулых дзён. Сёння я засталася адна, мае таварышы ўжо даўно памерлі. Цяпер успамінаю іх у асаблівы для мяне Дзень Перамогі.
9 мая – самае вялікае свята, я яго ўвесь дзень праплачу. Не было ніводнага года, каб я не з’ездзіла да помніка загінулым партызанам. Прывезла неяк жменю зямлі і на Курган Славы.
У гэтым годзе Дзень Перамогі буду сустракаць дома, у родным Беразіно, а ўжо пасля зноў збіраюся на Буйніцкае поле – месца, дзе пахаваны адзін з братоў.
А так у мяне ўсё ёсць. Сын Сяргей наведвае кожны дзень, ён таксама жыве ў Беразіне. Прыходзяць і выхаванцы патрыятычнага клуба "Фенікс", які працуе на базе другой школы. Дапамагаюць па гаспадарцы: прыбрацца, градкі ўскапаць. Але я і сама стараюся трымацца, не губляю аптымізму, ды і па гаспадарцы ўпраўляюся. Хаця мне ўжо 98 гадоў.
>>> Хочаце яшчэ больш актуальных і цікавых навін – падпісвайцеся на Telegram-канал Sputnik Беларусь, чытайце нас у Дзэн, а таксама сачыце за намі ў сацсетках "Одноклассники" і "ВКонтакте" 
