Медык з Луганска: здавалася, з неба на нас падаюць вагоны
© Sputnik / Виктор Толочко
Падпісацца
Эксклюзіў
Дзесяць гадоў таму Ганна пад абстрэламі ратавала жыцці параненых апалчэнцаў, а ў 2022-м пайшла добраахвотнікам на фронт. Пра тое, які жах ёй давялося зведаць, яна расказала ў інтэрв’ю Sputnik.
Летам 2014-га ішлі самыя цяжкія баі за Луганск. Горад, які абстрэльвалі ўкраінскія вайскоўцы, быў адрэзаны ад знешняга свету, адсутнічалі сувязь, электрычнасць, водазабеспячэнне, тэлерадыёвяшчанне. Праца гарадскіх службаў, прадпрыемстваў і транспарту была практычна спынена.
Не пераставалі працаваць медыкі, і тое толькі самыя смелыя і стойкія з іх. У іх ліку Ганна Асадчая – відавочца тых страшных падзей і герой нашага матэрыялу.
Першымі збеглі анестэзіёлагі і рэаніматолагі
У 2014 годзе Ганна працавала ў адной з гарадскіх бальніц Луганска інжынерам па тэхніцы бяспекі. За спіной у яе быў вялікі фельчарскі вопыт, таму, калі ў рэгіёне пачаліся баявыя дзеянні, жанчыне прыйшлося заняць месца калег. Бо многія з іх, паддаючыся страху і паніцы, беглі з горада.
"Першымі збеглі анестэзіёлагі і рэаніматолагі – тыя, хто быў больш за ўсё патрэбен. Потым разбеглася ўся адміністрацыя. На ўсю бальніцу засталося 10 спецыялістаў", - успамінае жанчына.
Ганна Асадчая
© Sputnik / Виктор Толочко
Летам 2014-га ўкраінскія вайскоўцы ўшчыльную падышлі да Луганска і практычна ўзялі горад у кальцо. Тыя, хто мог трымаць у руках зброю, сталі апалчэнцамі: рэгулярнай арміі Расіі на той момант у ЛНР яшчэ не было. Аднак мясцовыя медустановы аказаліся не гатовы да наплыву параненых.
"Медыкаментаў ужо не было. За дзень-два да падзей ля пасёлка Металіст (там вяліся бязлітасныя баі, у выніку якіх загінулі журналісты УДТРК - Sputnik) нам у бальніцу прывезлі палявыя ваенныя сумкі. У іх мы знайшлі некалькі бінтоў 1970-х гадоў і крыху анальгіну", - распавядае Ганна.
Карэспандэнт УДТРК Ігар Карнялюк падчас рэпартажу ў Луганску. (Фота з архіва). Журналіст быў цяжка паранены падчас мінамётнага абстрэлу ў пасёлку Металіст і памёр ад атрыманых ран у шпіталі Луганска
© Sputnik / Евгений Биятов
/ Урачы гублялі прытомнасць
Параненых лячылі як маглі: лекі ўжо не паступалі ў бальніцы горада, былі толькі бінты. Наркатычныя рэчывы для анкахворых таксама скончыліся: людзі паміралі, застаючыся сам-насам і з Богам.
Апошнюю зарплату ўрачы і медсёстры атрымалі ў красавіку 2014-га, потым яе проста не было. Астатнія медыкі разышліся па аперацыйных, працавалі суткамі і амаль не спалі.
"Калі ўрачы ўбачылі характар раненняў пацярпелых на Металісце, яны пачалі губляць прытомнасць. Зразумець іх можна: мае калегі да гэтага не сутыкаліся з асколачнымі раненнямі, разрывамі, ампутацыямі", - адзначае Ганна.
Ганна Асадчая
© Sputnik / Виктор Толочко
У маі 2014 года ў выніку рэферэндуму былі абвешчаны ДНР і ЛНР. Міліцыя, нягледзячы на гэта, працягвала падпарадкоўвацца Украіне і шукала данбаскіх апалчэнцаў. У тым ліку і ў бальніцах.
"Нам прывозілі параненых партызан, і мы іх хавалі, каб не здаваць. Калі міліцыя прыязджала, выносілі праз рэанімацыю, праз другі паверх, дзе трупы выносяць. Жывых накрывалі прасціной – цярпі! І нагамі ўперад, як мерцвяка. Так і жылі", - працягвае субяседніца Sputnik.
Жыхары Луганска каля абласной бальніцы горада, у якую прывозяць параненых байцоў апалчэння Луганскай народнай рэспублікі (ЛНР). Люты 2015 года
© Sputnik / Сергей Филатов
Жылі ў шпіталі, гатавалі на вогнішчы
Неўзабаве ў некаторых супрацоўнікаў бальніцы пачаліся сур’ёзныя панічныя атакі. Асабліва моцна яны праяўляліся падчас чарговых абстрэлаў горада.
"У рэанімацыі на апаратах ляжалі пацыенты – добра што рэшткі кіслароду ў балонах яшчэ былі. Гэтыя людзі былі ў нашых руках. І кожны раз, калі я бачыла істэрыкі сваіх калег, чула фразу "я хачу дадому", паказвала на тых, хто ледзь мог дыхаць: "Вунь людзі ў рэанімацыі ляжаць, ім сыходзіць няма куды", - ціха прамаўляе жанчына, яе голас дрыжыць.
Бежанка на пагранічным пункце пропуску "Изварино" ў Луганскай вобласці
© Sputnik / Александр Гейфман
/ У самой Ганны не было думак кудысьці з’яжджаць з Луганска. Прыйшлося ненадоўга выехаць з горада, каб адвезці дачку ў бяспечнае месца: падчас аднаго з "прылётаў" дзіця моцна кантузіла.
"Хірург у нас застаўся адзін, у яго быў вопыт у ваеннай медыцыне, і ён сябе ўзяў у рукі – гэта яшчэ неяк ратавала. Жылі мы ў бальніцы, там жа гатавалі ежу на вогнішчы. Людзі суткамі не маглі дадому з’ехаць, паколькі гэта было небяспечна. Адна медсястра ўсё ж з’ехала і трапіла пад абстрэл. Адарвала руку", - успамінае Ганна.
"Здавалася, з неба падаюць вагоны"
У паліклініцы, якая знаходзілася побач з бальніцай, зрабілі нешта кшталту бамбасховішча. У падвал будынка занеслі лежакі, старыя ложкі, лаўкі і іншую мэблю.
"З аднаго боку, было небяспечна, таму што гэта ўсё магло скласціся, як картачны домік. З іншага боку, людзям не было куды дзявацца. Будынак у рэшце рэшт выдужаў, снарады пераляталі праз бальніцу. Пасля ўдарнай хвалі спачатку вылецела шкло ў вокнах, потым проста дрыжалі сцены. Здавалася, з неба на нас падаюць вагоны”, - прызнаецца медык.
Ганна Асадчая
© Sputnik / Виктор Толочко
Да 1 жніўня Луганск застаўся без святла, вады і сувязі. За пітвом людзі хадзілі да непрацуючых фантанаў, дзе вада збіралася пасля дажджу, і ў прыватны сектар, дзе стаялі калодзежы. Горад у гэты момант хаатычна і бязлітасна абстрэльваўся з украінскіх мінамётаў, гаўбіц і РСЗА.
"Мы не разумелі: навошта Украіна страляе па звычайных грамадзянах? Людзі ў 8 раніцы едуць на працу, і міна трапляе ў маршрутку – шмат загінулых. Нам з бальніцы было відаць, як "прылятае" ў жылыя дамы. Цэлыя вуліцы гарэлі. Куды яны стралялі? У 2014 годзе ніякіх вайсковых аб’ектаў, ніякай расійскай арміі яшчэ тут не было", - адзначае субяседніца.
Жыхары Луганска купляюць прадукты харчавання. З-за адсутнасці электрычнасці ў горадзе прадуктовыя крамы прадаюць тавары на вуліцы. 18 ліпеня 2014 года
© Sputnik / Валерий Мельников
/ Яна прыгадвае, як у крамах скончыліся прадукты, новых паставак ужо не было. Але не спыніў працу хлебакамбінат, які выпускаў дзесяткі тысяч боханаў і батонаў у суткі і карміў мясцовае насельніцтва пад абстрэламі.
"Машыны-"буханкі" ляталі па ўсім горадзе, каб накарміць людзей. Тыя, у каго яшчэ заставаліся агуркі і іншая гародніна, навучыліся ставіць закаткі без вады, без расолу і са свечкай", - усміхаецца Ганна.
Доўгі час горад жыў без сувязі. Калі яна стала хоць трохі прабівацца, у тэлефонных размовах жыхароў Луганска былі толькі гэтыя словы: "Вы жывыя? Так. А вы? І мы". Пасля гэтага трубка клалася. Абмяркоўваць абстаноўку было бессэнсоўна: яна была ва ўсіх аднолькавая.
Від на горад Луганск падчас абстрэлу. Ліпень 2014 года
© Sputnik / Валерий Мельников
/ З’явілася надзея
З часам мясцовыя жыхары навучыліся распазнаваць мінамёты ад гранатамётаў, "Грады" ад "Ураганаў", з якіх часцей за ўсё абстрэльваўся горад, і гэтак далей.
"Поўны зарад устаноўкі "Град" – 40 ракет. Мы ляжалі на падлозе і лічылі: "раз, два, тры, чатыры…" Любая ракета можа зваліцца на цябе ці побач", - кажа жанчына. - "Калі аднавіліся заняткі ў школах, і ў дзяцей спыталі пра атмасферныя з’явы, градам яны назвалі рэактыўную сістэму залпавага агню".
Вады і святла ў горадзе не было некалькі месяцаў. Электронныя даброты цывілізацыі – чайнікі, мікрахвалёўкі, мультываркі – ужо былі не патрэбныя. Сапраўдным скарбам для многіх былі вада, агонь і кавалачак хлеба. А потым з’явілася надзея: у Луганск даставілі першую партыю гуманітарнага грузу з Расіі.
Калона аўтамабіляў "КамАЗ" з гуманітарнай дапамогай з Расіі для жыхароў паўднёвага ўсходу Украіны выехала з КПП "Изварино" і накіроўваецца ў бок Луганска
© Sputnik / Максим Блинов
"Калі ў горад заехалі белыя КАМАЗы, людзі стаялі на вуліцы і плакалі. Гэта была падзея! Як быццам Гагарын зноў у космас паляцеў. І хоць першая гуманітарка была маленькая – на кожнага далі па два печыва, дзве смактальныя цукеркі і паўбанкі згушчонкі – у нас, нарэшце, з’явілася надзея", - тлумачыць Ганна.
Пайшла на фронт добраахвотнікам
Ганна пайшла з медыцыны ў 2018 годзе, але праз чатыры гады, у 2022-м, вярнулася ў строй. Прычым у прамым сэнсе гэтага слова.
"Калі пачалася спецаперацыя, я спачатку займалася зборам гуманітаркі для нашых вайскоўцаў. Збіралі ўсё запар – шкарпэткі, цыгарэты, запалкі, трусы, ваду, варэнне. А ў чэрвені я сама пайшла на перадавую: проста не магла заставацца ўбаку і мірыцца з тым, што адбываецца", - тлумачыць субяседніца.
У падраздзяленні Ганну прызначылі старшым санітарам узвода эвакуацыі аднаго з батальёнаў Народнай міліцыі ЛНР. Разам з вайскоўцамі яна ўдзельнічала ў мностве аперацый па вызваленні населеных пунктаў рэспублікі і бачыла баявыя дзеянні ўжо з другога боку і ў іншай ролі. У лістападзе медык вярнулася на грамадзянку.
Ганна Асадчая
© Sputnik / Виктор Толочко
"Калі я ішла на фронт, мае родныя не спрабавалі мяне спыніць – яны прывыклі да гэтага яшчэ з 2014 года. Бацька перажываў яшчэ тады, дзесяць гадоў таму, што мне больш за ўсіх трэба. Маўляў, усе з’язджаюць па лепшае жыццё ў іншае месца, у іншыя краіны. А я не ўсе! Хтосьці ж павінен быць і тут. Бо зусім хутка, я ўпэўнена, жыць тут будзе добра і спакойна", - заключае яна.
Хочаце яшчэ больш актуальных і цікавых навін – падпісвайцеся на Telegram-канал Sputnik Беларусь, чытайце нас у Дзэн, а таксама сачыце за намі ў сацсетках "Одноклассники" і "ВКонтакте"
