Вучоба пад абстрэламі, але ўжо не ўсюды: як школы ЛНР рыхтуюцца да 1 верасня
© Sputnik / Виктор Толочко
Падпісацца
Эксклюзіў
Падчас баявых дзеянняў у 2014 і 2022 гадах у Луганскай Народнай Рэспубліцы пацярпела нямала навучальных устаноў. Частка з іх была поўнасцю разбурана. Як зараз арганізаваны адукацыйны працэс у прыфрантавой зоне, даведаўся карэспандэнт Sputnik.
Зусім хутка дзеці пойдуць у школу. Для кагосьці гэта самая сумная падзея на свеце, але ўжо сапраўды не для луганскіх падлеткаў. Многія з іх чакаюць 1 верасня з непрыхаванай радасцю, бо ўпершыню за доўгі час яны змогуць убачыць аднакласнікаў, настаўнікаў і забыцца пра вучобу на "дыстанцыёнцы", выкліканай аб’ектыўнай неабходнасцю.
Многія школы ЛНР былі разбураны ў ходзе баёў, некаторыя з іх ужо аднавілі. Будаўнікі працуюць днём і ноччу, каб 1 верасня ў дзяцей было свята. Карэспандэнты Sputnik пабывалі ў Луганску і паглядзелі, як вядуцца маштабныя аднаўленчыя працы.
Па маскоўскіх стандартах
Доўгія гады звыклым фарматам навучання ў луганскіх хлопчыкаў і дзяўчынак была "дыстанцыёнка". Калі летам 2014-га ішлі самыя бязлітасныя баі за горад, было, зразумела, не да школы. Да таго ж многія з іх прамым пападаннем літаральна знішчыла ўкраінская артылерыя.
Моцна дасталася 51-й школе Луганска. У злашчасным 2014-м УСУ нанеслі двайны авіяўдар па будынку: абвалілася крыло другога паверха, вылецелі вокны, загінуў вартаўнік. Часткова разбураным будынак прастаяў амаль 10 гадоў. Дзеці тым часам вучыліся дыстанцыйна.
Аднаўляць навучальную ўстанову шэф-рэгіён Масква пачаў у лютым гэтага года. Хутка разабралі завалы, дэманціравалі непатрэбнае і прыступілі да вялікай будоўлі. Падрадныя арганізацыі працавалі суткамі, каб паспець да пачатку новага навучальнага года. Але ці паспеюць? Гавораць, што павінны.
Школа №51 у Луганску падчас рамонту (фота зроблена ў канцы ліпеня 2024 года)
© Sputnik / Виктор Толочко
Супрацоўнікі школьнай адміністрацыі адзначаюць, што навучальна-выхаваўчы комплекс імя 10-годдзя Рэспублікі (цяпер 51-я школа будзе называцца менавіта так) разлічаны на 650 месцаў: 550 для вучняў і 100 для выхаванцаў спартыўных і творчых аб’яднанняў.
Будаўнікі ўпэўнены, што да 1 верасня паспеюць
© Sputnik / Виктор Толочко
Да 1 верасня тут, на тэрыторыі школы, з’явіцца футбольны стадыён са штучным пакрыццём, трыбуны, арэлі, дзіцячы гульнявы комплекс, баскетбольная пляцоўка і многае іншае. Жыхары Паўднёвага квартала, што ў Луганску, ужо ў прадчуванні.
Частка работ ужо завершана – засталося навесці парадак
© Sputnik / Виктор Толочко
"Сабянінская" школа
Школа №51 стане другой навучальнай установай у рэгіёне, абсталяванай па маскоўскіх стандартах. Першапраходцам быў Луганскі вучэбна-выхаваўчы комплекс імя лётчыка-касманаўта Георгія Берагавога, раней – 29-я школа.
29-я школа ў 2014 годзе пасля абстрэлаў
© Photo : из архива ЛУВК имени летчика-космонавта Георгия Берегового
У 2014-м яна таксама была практычна разбурана ўкраінскімі ракетнымі ўдарамі. Аб тым, як выглядала навучальная ўстанова пасля абстрэлаў, нагадваюць архіўныя фатаграфіі ў школьным музеі.
29-я школа ў 2014 годзе пасля абстрэлаў
© Photo : из архива ЛУВК имени летчика-космонавта Георгия Берегового
Рэаніміраваны комплекс знаходзіцца ў месцы, дзе калісьці базіравалася лепшая ў Савецкім Саюзе ваенная школа лётчыкаў – Варашылаўградскае вышэйшае авіяцыйнае вучылішча штурманаў.
29-я школа ў 2014 годзе пасля абстрэлаў
© Photo : из архива ЛУВК имени летчика-космонавта Георгия Берегового
Тут, напрыклад, вучыліся Мікалай Гастэла, Аляксандр Яфімаў, Цімафей Хрукін, Георгій Берагавы, якія здзейснілі подзвігі падчас Вялікай Айчыннай, і многія іншыя. Іменем апошняга зараз названа мясцовая школа, а ў яе музеі беражліва захоўваецца скафандр знакамітага касманаўта.
У музеі беражліва захоўваецца скафандр знакамітага касманаўта
© Sputnik / Виктор Толочко
"Вучылішча выпусціла 248 Герояў Савецкага Саюза, 11 двойчы Герояў СССР і пяць Герояў Расіі", - праводзіць кароткі гістарычны экскурс кіраўнік школьнага музея гісторыі Вікторыя Рыбалка.
Сяргей Сабянін прыязджаў у былую 29-ю школу – цяпер Луганскі вучэбна-выхаваўчы комплекс імя лётчыка-касманаўта Георгія Берагавога
© Photo : из архива ЛУВК имени летчика-космонавта Георгия Берегового
Вясной 2022-га школу пачалі капітальна аднаўляць. За ходам работ асабіста прыязджаў назіраць мэр Масквы Сяргей Сабянін. У лістападзе таго ж года школа, якую ў народзе ўжо празвалі "сабянінскай", была адкрыта.
Было – стала – будзе
У 2014 годзе, калі ў Луганскай вобласці не было ні вады, ні ежы, ні святла, некаторыя школы, тым не менш, працягвалі працаваць. Дзеці хадзілі на вучобу пешшу за дзесяткі кіламетраў, педагогі працавалі без заробкаў, але вучылі, дзе гэта было магчыма.
Намеснік міністра адукацыі і навукі ЛНР Анжаліка Прадкіна
© Sputnik / Виктор Толочко
"Нават у цяжкія 2014-2015 гады, калі дзесьці аднаўляўся навучальны працэс, адкрывалі школу або дзіцячы сад, гэта давала надзею. Кожная такая падзея ўсяляла ўпэўненасць у светлае заўтра", - кажа намеснік міністра адукацыі і навукі ЛНР – дырэктар дэпартамента па арганізацыі працы тэрытарыяльных падраздзяленняў Анжаліка Прадкіна.
У вёсках і гарадах, якія знаходзяцца паблізу ад лініі баявога судакранання, дзяцей працягваюць навучаць у фармаце афлайн. У тыя месцы карэспандэнты Sputnik вырашылі не ехаць: артылерыя Украіны працуе там амаль штодня – занадта небяспечна. Але як мясцовым дзецям, якія ўжо прывыклі да штодзённых абстрэлаў? Складана ўявіць.
Так Луганскі вучэбна-выхаваўчы комплекс імя лётчыка-касманаўта Георгія Берагавога (былая 29-я школа) выглядае зараз
© Sputnik / Виктор Толочко
"У нашых аддаленых раёнах – Сватаўскім, Траецкім, Севераданецку, Рубежным, Лісічанску – таксама вядуцца аднаўленчыя працы. Крамянскі раён пастаянна падвяргаецца абстрэлам, таму пачаць рамонт навучальных устаноў там пакуль што не ўяўляецца магчымым. Але, напрыклад, у Севераданецку адноўлены шыкоўны каледж, які пачне сваю працу з 1 верасня. І гэтая праца працягваецца”, - адзначае Прадкіна.
Новы клас у адной з адноўленых школ Луганска
© Sputnik / Виктор Толочко
У гэтым годзе пачалі аднаўляць разбураную ў гады СВА школу ў Славянасербскім раёне ЛНР. Для многіх населеных пунктаў у акрузе – гэта добрая навіна. Плануецца, што навучальная ўстанова адчыніць свае дзверы да 1 верасня 2025 года.
Гісторыя мяняецца
Рэформы ў сістэме адукацыі ЛНР пачаліся адразу ж пасля ўтварэння рэспублікі ў 2014 годзе. Школы, каледжы і ўніверсітэты перайшлі з украінскай 12-бальнай на расійскую 5-бальную сістэму ацэнкі ведаў, замянілі падручнікі і паступова адмовіліся ад украінскай мовы на новых тэрыторыях.
Сталовая
© Sputnik / Виктор Толочко
"У аддаленых раёнах насельніцтва было пераважна ўкраінамоўнае, і цалкам адмаўляцца ад украінскай мовы ў школах мы не планавалі, паколькі гэта магло выклікаць сацыяльную напружанасць. Таму ўкраінская мова выкладалася там у рамках факультатываў", - тлумачыць намеснік міністра адукацыі і навукі ЛНР.
Што да падручнікаў па гісторыі, яны памяняліся цалкам. Адной з цэнтральных падзей у іх сталі наступствы майдана ў Кіеве і пачатак баявых дзеянняў у Данбасе.
Клас біялогіі і хіміі ў "сабянінскай" школе
© Sputnik / Виктор Толочко
"Я тады працавала ў школе выкладчыкам, чытала гісторыю Украіны і ўсеагульную гісторыю, а таксама асновы правазнаўства, - успамінае субяседніца Sputnik. - Калі ў 2014 годзе пачаліся ваенныя дзеянні, мы сталі чытаць ужо гісторыю Айчыны. Гэта быў курс, які ўключаў у сябе гісторыю Расіі і частку гісторыі роднага краю. Потым з’явіўся падручнік па гісторыі Вялікай Айчыннай вайны, які быў асабліва набліжаны да падзей на тэрыторыі нашага краю.
Камеры і ўзброеная ахова
У плане бяспекі луганскія школы і дзіцячыя сады шмат узялі за ўзор у расійскіх калег. Цяпер ва ўсіх навучальных і дашкольных установах ЛНР ёсць праваахоўнікі ці супрацоўнікі прыватных ахоўных арганізацый са зброяй.
Намеснік міністра адукацыі і навукі ЛНР Анжаліка Прадкіна
© Sputnik / Виктор Толочко
"У нашых умовах гэта вельмі важна, паколькі бываюць розныя непрыемныя сітуацыі. Таксама ў школах і садах сталі з’яўляцца камеры відэаназірання, чаго раней не было", - робіць акцэнт Анжаліка Прадкіна.
Спецыяльных факультатываў па антытэроры ці самаабароне ў мясцовых школах не з’явілася. Але...
"У гэтым годзе мы закуплялі рознае абсталяванне для нашых класаў і папрасілі ўладкаваць кабінеты па асновах бяспекі і абароне радзімы. Раней мы прасілі ваенных патрэніраваць дзяцей разбіраць-збіраць аўтаматы. Цяпер для гэтых мэт у нас з’явіліся спецыяльныя класы. Акрамя таго, для развіцця сістэмы дадатковай адукацыі мы заказалі канструктары, з якіх можна рабіць беспілотныя апараты, і будзем развіваць гэты напрамак таксама", - працягвае яна.
Клас авіямадэліравання ў 29-й школе Луганска
© Sputnik / Виктор Толочко
Яшчэ адно з апошніх дасягненняў луганскай адукацыйнай сістэмы – з’яўленне пунктаў здачы АДЭ на тэрыторыі рэгіёна.
"Вы толькі ўявіце: да гэтага нашы дзеці збіраліся з усёй рэспублікі і ўсю ноч ехалі ў Растоўскую вобласць. Якія яны былі да напісання адзінага дзяржаўнага экзамену? Ніякія. У нашых адукацыйных арганізацыях ствараюцца ўсе ўмовы, калі АДЭ можна правесці па ўсіх правілах – з металашукальнікамі, камерамі відэаназірання, камп’ютарызаванымі месцамі і гэтак далей", - дадае Прадкіна.
Зарплата настаўнікаў – больш за 50 тыс руб
Кадравы голад у педагогіцы луганскі рэгіён ужо мінуў. Быў час, калі ў школах было свабодна да 500 ставак, у дадзены момант іх крыху больш за 100.
Нядаўна ЛНР далучылася да расійскай праграмы "Земский учитель" і зараз запрашае спецыялістаў з "вялікай зямлі". Выкладчыку, які пераехаў на працу ў сельскія населеныя пункты, абяцаюць кампенсацыйную выплату ў памеры 1 млн расійскіх рублёў. Умова адна: адпрацаваць не менш за пяць гадоў.
"Нам выдзелена 13 мільёнаў для таго, каб мы запрасілі на працу 13 педагогаў. Спадзяемся, што ўсе да нас дабяруцца, дакументаў было пададзена вельмі шмат", - запэўнівае намеснік міністра.
Бібліятэка ў луганскай школе
© Sputnik / Виктор Толочко
У сярэднім настаўнікі тут атрымліваюць 50 тыс рублёў. Плюс надбаўкі за класнае кіраўніцтва, праверку сшыткаў, дадатковыя гадзіны і гэтак далей – выходзіць цалкам сабе годная сума.
Планаў у луганскай сістэмы адукацыі яшчэ шмат. Адрадзіць піянерцэнтры ваенна-патрыятычнай накіраванасці, поўнасцю наладзіць адукацыйны працэс на прыфрантавой тэрыторыі і, вядома, аднавіць усе навучальныя ўстановы, якія пацярпелі ад баявых дзеянняў. Улады запэўніваюць, што да 2030 года гэтая праца будзе завершана.
Хочаце яшчэ больш актуальных і цікавых навін – падпісвайцеся на Telegram-канал Sputnik Беларусь, чытайце нас у Дзэн, а таксама сачыце за намі ў сацсетках "Одноклассники" і "ВКонтакте"
