Рамеснікі трывожацца з-за чарговай рэформы
© Sputnik / Мария АмелинаВырабы з лазы, архіўнае фота
© Sputnik / Мария Амелина
Падпісацца
Эксклюзіў
Беларускія ўлады ўжо не першы раз мяняюць правілы працы для рамеснікаў, і быццам бы новая сістэма прадуманая і канчатковая. Але самі рамеснікі гавораць, што ў ёй усё ж такі ёсць недахоп.
Як бы не развівалася масавая серыйная вытворчасць, адзінкавыя вырабы ўсё роўна застаюцца і шануюцца па-асабліваму. Нярэдка яны і каштуюць адпаведна.
Можа здацца, што іх аўтары абавязкова становяцца багатымі людзьмі, а значыць ім неабходна плаціць больш падаткаў. Ці так гэта на самай справе, высвятляў карэспандэнт Sputnik.
Адзінкавая работа
Галоўнае адрозненне майстэрні рамесніка ад цэха завода ў тым, што ў ёй няма канвеера. Дарэчы, рамеснікам у Беларусі афіцыйна забаронена выкарыстоўваць машыны і абсталяванне, якія прызначаны для прамысловай вытворчасці. Кожны выраб трэба нанава прадумаць, улічыць пажаданні заказчыка, калі такі наогул ёсць.
Таксама ў завода заўсёды ёсць аддзел збыту, дзе продажам займаюцца спецыяльна навучаныя людзі. Рамеснікі ж у большасці сваёй – не прадаўцы, а майстры. Продаж у іх не абавязкова стабільны. У тым ліку можа адыгрываць ролю і фактар сезоннасці.
У новым спіску дазволеных для рамеснікаў заняткаў, напрыклад, ёсць ручное вязанне. Майстар можа вязаць і ўнікальныя шкарпэткі, і арыгінальныя світэры. Усё гэта запатрабавана ў пакупнікоў у пэўную пару года.
Падатак ці работа на пенсію?
Перад пачаткам новай рэформы яе аўтары прадумалі, хто менавіта можа атрымаць афіцыйны статут рамесніка. Галоўная задача – адмясці тых, хто можа маскіравацца пад майстра, а на самай справе быць індывідуальным прадпрымальнікам і сыходзіць ад падаткаў.
Штомесячны збор для рамеснікаў невялікі – 6,5 руб. Аднак шматлікіх майстроў устрывожыла паведамленне ўлад аб тым, што акрамя гэтага збору трэба будзе пералічваць і ўзносы ў Фонд сацабароны насельніцтва (ФСАН).
Фармальна гэта не падатак, а менавіта ўзнос у лік будучай пенсіі. За месяц трэба выкласці не менш за 181 руб 54 кап. У будучыні сума наўрад ці будзе зніжацца, бо яна прывязана да мінімальнай зарплаты, а яе дзяржава мае намер павялічваць.
Атрымліваецца, за год рамеснік павінен заплаціць больш за 2,1 тыс руб.
Адказы не на ўсе пытанні
Sputnik звярнуўся па каментарый у Беларускі саюз майстроў народнай творчасці, дзе знаходзяцца прыкладна 600 чалавек з усёй краіны. Многіх членаў арганізацыі непакоіць перспектыва пералічэння ўзносаў у ФСАН.
Як растлумачылі ў саюзе, сума для большасці занадта вялікая. Да таго ж некаторыя рамеснікі выйшлі на пенсію, і ніхто пакуль што не даў ім дакладнага адказу, ці трэба ў такім выпадку пералічваць узнос. А ёсць і майстры, якія афіцыйна працаўладкаваны. Узносы ў ФСАН ідуць па месцы працы. Ім таксама яшчэ не патлумачылі, ці трэба дадаткова пералічваць грошы яшчэ і таму, што ты рамеснік.
Рэдкае рамяство
Не так даўно Мінэканомікі заяўляла, што новы ўказ (ён быў прыняты ў жніўні) дапаможа развіваць рамесніцтва на аснове нацыянальных традыцый. Напрыклад, мясцовым уладам дадзены спецыяльныя паўнамоцтвы для адраджэння ўнікальных рамёстваў.
І сапраўды, у Беларусі сапраўдных майстроў не так ужо і шмат. Прыкладна 600 чалавек знаходзяцца ў згаданым творчым саюзе. І яшчэ па краіне ёсць крыху больш за 10 тыс іншых рамеснікаў. На 9 млн насельніцтва гэтая лічба – статыстычная хібнасць.
Сапраўдны майстар
Майстры рамёстваў сустракаюцца рэдка таму, што не так проста ўвайсці ў гэтую сферу. Нямала часу можа спатрэбіцца на навучанне і набыццё ўстойлівага навыку. Карэспандэнт Sputnik паразмаўляў з адным са знакамітых беларускіх рамеснікаў – Юрыем Іосіфавічам Адамовічам. У яго рэдкі занятак – злотнік.
У мінулым так маглі называць ювеліра ці чалавека, які робіць амаль ювелірныя вырабы са звычайнага металу, напрыклад латуні.
© Sputnik / Дмитрий МарковЮрый Адамовіч з работай "Беларусь-партызанка", якая была прызнана лепшай на "Славянскім базары" ў 2005 годзе
Юрый Адамовіч з работай "Беларусь-партызанка", якая была прызнана лепшай на "Славянскім базары" ў 2005 годзе
© Sputnik / Дмитрий Марков
Работы Юрыя Адамовіча ёсць у многіх знакамітых акцёраў, палітыкаў, бізнесменаў. Напрыклад, ён ствараў унікальныя творы для прэзідэнта Беларусі Аляксандра Лукашэнкі, старшыні КНР Сі Цзіньпіна, дзяржсакратара Саюзнай дзяржавы Дзмітрыя Мезенцава, нябожчыка спевака Іосіфа Кабзона і многіх іншых.
Майстар працуе ў арыгінальнай камбінаванай тэхніцы – разьба па дрэве, змяшаная з чаканкай. Гэта могуць быць і пано, і карпусы для насценных гадзіннікаў, і іншыя ўнікальныя вырабы. Адна з яго работ нават экспанавалася ў Рускім музеі Санкт-Пецярбурга. Работы Адамовіча ёсць у розных калекцыях у больш чым ста краінах.
Меркаванне майстра
Адамовіч перажыў розныя часы. У савецкі перыяд ён не мог працаваць як рамеснік індывідуальна, не маючы пастаяннай пасады ў нейкай арганізацыі. У гэтым былі свае плюсы і мінусы.
Цяпер рамеснік – індывідуальны статус. У майстра няма абавязацельстваў перад нейкай арганізацыяй і фармальнага працоўнага дня. Але і цяперашнія правілы не без недахопаў. Як і саюз майстроў, схему з выплатай узносу Адамовіч лічыць нявыгаднай. Ён пацвердзіў, што ў нейкі месяц заказаў можа быць шмат, а ў іншы – ніводнага.
"І потым, у нас не настолькі шмат майстроў у Беларусі. А можа, мы (краіна - Sputnik) страцім больш, калі хтосьці з рамеснікаў перастане працаваць?" - кажа Юрый Адамовіч.
Майстар дадаў, што не ўсе разумеюць, якія выдаткі нясе рамеснік пры стварэнні работы. Мала таго, што трэба ўкласці рэдкія ўменні, якія адточваюцца гадамі. Трэба яшчэ знайсці добры матэрыял і заплаціць за яго.
"Я шмат выкарыстоўваю волава ў сваіх работах, а такое, як мне трэба, ёсць не ўсюды. Трэба купляць на рынку ў кагосьці", - растлумачыў ён.
© Sputnik / Дмитрий МарковУ злотніка шмат інструментаў, але асноўны – малаток
У злотніка шмат інструментаў, але асноўны – малаток
© Sputnik / Дмитрий Марков
Адамовіч прывёў такі прыклад. Часта ён робіць невялікія пано з падковамі. Кожны экзэмпляр нечым адрозніваецца. Трэба ўлічыць пажаданні заказчыка і дадаць нейкі элемент. Часам трэба доўга думаць, якую менавіта "іскрыначку" ўнесці.
Дрэва і іншыя матэрыялы для аднаго вырабу могуць каштаваць 45-50 руб, а гатовая работа – каля 220 рублёў. Значыць, гэта прыкладна пятая частка ў канчатковым кошце. У кожным канкрэтным выпадку трэба яшчэ дадаць выдаткі на хімікаты, якімі апрацоўваецца метал, на электрычнасць. Выдаткі могуць складаць і палову кошту работы. Плюс марнуецца час майстра. Гэта таксама рэсурс, які не бясконцы.
Беларускія майстры
Не трэба думаць, што Адамовіч, будучы вядомым майстрам, думае толькі аб сваіх выдатках/даходах, стварае работы для вядомых заказчыкаў, бярэ з іх добрую плату і спачывае на лаўрах. Ён і сам знаток годных работ – падтрымлівае рублём іншых майстроў, калекцыяніруючы іх работы.
У яго калекцыі ёсць і драўляныя вырабы, і гліняныя, і дэкаратыўныя лялькі, і ліццё. Многія работы зроблены самабытнымі майстрамі, якія жывуць у Беларусі. Як лічыць Юрый Адамовіч, іх вырабы вельмі каштоўныя для краіны. Яны ствараюць свой каларыт і могуць стаць тым, што прываблівае турыстаў.
Рамяство ў Адамовіча вельмі складанае і тонкае. Пакуль што не знайшлося дастаткова ўпартага ўседлівага вучня, які змог бы пераняць усе сакрэты працы з металам і дрэвам. Але Адамовіч хварэе не толькі за сваю справу, а ўвогуле за сапраўдных майстроў. Часам ён дорыць свае работы дзецям.
"Падыходзіць на выставе дзіця – хлопчык. Дзівіцца на работу. Ну, якія грошы ў дзіцяці? А раптам у яго таксама загарыцца ў душы, і ён будзе нешта рабіць?" - дзеліцца Адамовіч.
Хочаце яшчэ больш актуальных і цікавых навін – падпісвайцеся на Telegram-канал Sputnik Беларусь, чытайце нас у Дзэн, а таксама сачыце за намі ў сацсетках "Одноклассники" і "ВКонтакте"