Памяць загінулых у Мінскім гета ўшанавалі на мемарыяле "Яма"
© Sputnik / Екатерина Воробьева
Падпісацца
Мінскае гета – адно з самых буйных у Еўропе, праз яго прайшлі каля 100 тысяч чалавек за крыху больш за два гады і большасць з іх загінула.
МІНСК, 23 кас – Sputnik. Мітынг у памяць ахвяр халакосту прайшоў у сераду ў мемарыяльным комплексе "Яма" ў Мінску, ён прымеркаваны да 81-й гадавіны знішчэння Мінскага гета, перадае карэспандэнт Sputnik.
Ушанаваць памяць загінулых і ўзгадаць трагічныя падзеі кастрычніка 1943 года на "Яме" прыйшлі былыя вязні, члены яўрэйскай абшчыны Мінска, прадстаўнікі пасольства Ізраіль у Беларусі, ізраільскага культурнага цэнтра "Натыф", дыпламаты. На мерапрыемстве таксама прысутнічаў часовы павераны ў справах дзяржавы Ізраіль у Рэспубліцы Беларусь Цві Міркін.
"Памяць павінна жыць, таму мы і збіраемся, хаця застаецца ўсё менш і менш тых, хто памятае гэтыя падзеі. Але нават, калі яны (былыя вязні - Sputnik) ужо ўсё сыдуць, збірацца мы не перастанем. Таму што гэта пытанне аб захаванні памяці", - сказаў Міркін.
Ён адзначыў, што акрамя такіх памятных мерапрыемстваў прадаўжаецца работа па даследаванні і дакументаванні падзей Другой сусветнай вайны. Гэта робіцца для таго, каб устанавіць максімальна поўны спісак ахвяр халакосту.
Часовы павераны ў справах дзяржавы Ізраіль у Беларусі Цві Міркін
© Sputnik / Екатерина Воробьева
"Як кажуць, вайна не скончылася, пакуль не пахаваюць апошняга салдата. Тое ж самае з халакостам: гэтая праца павінна працягвацца, не адна ахвяра не павінна быць забыта", - выказаў меркаванне дыпламат.
Прышчэпка ад бяспамяцтва
У сваю чаргу намеснік Упаўнаважанага па справах рэлігій і нацыянальнасцей Сяргей Герасіменя адзначыў, што сёння лідары некаторых краін забылі ўрокі Другой сусветнай вайны і ў шматліках кутках свету зноў з’яўляюцца "ідэі выключнасці адных народаў над іншымі".
"Хачу запрасіць прадстаўнікоў гэтых краін у Беларусь, тых, хто прасоўвае гэтыя ідэі. Тут вы бясплатна зможаце атрымаць прышчэпку ад свайго непрытомнасці", - сказаў Герасіменя.
Замежныя дыпламаты ўшанавалі памяць загінулых у Мінскім гета
© Sputnik / Екатерина Воробьева
Паводле яго слоў, у Беларусі адраджаюць і ўзводзяць новыя помнікі і мемарыялы не толькі для сваіх суайчыннікаў, але і прадстаўнікоў іншых краін.
"Так што прыязджайце сюды, на "Яму". Прыязджайце ў Хатынь, Боркі, Алу, Трасцянец, Скаброўку. Мы вам пакажам не толькі пабудаваныя мемарыялы, але і раскажам пра месцы, дзе іх няма. Але дзе туман з болю і жаху да гэтага часу, праз 80 гадоў, густой заслонай вісіць над зямлёй", - працягнуў Герасіменя.
Беларусы ратавалі яўрэйскіх дзяцей
На жалобным мітынгу выступіла былая вязніца Мінскага гета Фрыда Рэйзман, якая падзялілася сваімі ўспамінамі пра тыя страшныя падзеі.
“У 1941-м мне было пяць гадоў, а я ўжо была прыгаворана да расстрэлу. Я памятаю наш двор на вуліцы Мяснікова да вайны. Беларусы, палякі, яўрэі – усе жылі як адна сям’я і размаўлялі на ўсіх мовах. Вайна падзяліла ўсіх на нацыянальнасці, а яўрэяў адправілі ў гета", - распавяла Рэйзман.
Яна адзначыла, што беларусы ратавалі яўрэйскіх дзяцей. Рэйзман – адзіная, якая засталася ў жывых з ліку выратаваных у той час.
Былая вязніца Мінскага гета Фрыда Рэйзман
© Sputnik / Екатерина Воробьева
Па словах былой вязніцы, у гады вайны яе з Мінска вывез селянін, які не назваў свайго імя ў мэтах бяспекі. "Я ведаю, што ён вывез каля 10 чалавек, але нікому не сказаў свайго імя, таму што гэта дзеці і яны маглі прагаварыцца", - дадала Рэйзман.
Комплекс "Яма"
Мемарыял знаходзіцца ў цэнтры Мінска недалёка ад станцыі метро "Фрунзенская". Па ўспамінах тых, хто выжыў, у дзень расправы 2 сакавіка 1942 года ў гэтым месцы ў яму нацысты скідалі целы забітых, у тым ліку дзяцей.
Яма захавалася да гэтага часу, і таму жыхары беларускай сталіцы з пасляваенных часоў сталі так называць гэтае месца. У 1947 годзе яўрэйскі паэт Хаім Мальцінскі, ветэран Вялікай Айчыннай вайны, дабіўся дазволу ўстанавіць у гэтым месцы помнік.
Мальцінскі прыдумаў надпіс на рускай мове: "Светлая память на вечные времена пяти тысячам евреев, погибших от рук лютых врагов человечества – фашистско-немецких злодеев 2 марта 1942 года".
Яе варыянт на ідышы выбіў на помніку майстар па камені Мордух Спрышэн. Абеліск назвалі чорным з-за яго колеру. Манумент устанавілі ў 1947 годзе. Прычым, каб зрабіць на абеліску надпіс на ідышы, прыйшлося атрымліваць спецыяльны дазвол у цэнзара.
У 2000 годзе ў "Яме" паставілі яшчэ адзін помнік – скульптурную бронзавую кампазіцыю "Апошні шлях". Яе аўтары – скульптары Аляксандр Фінскі і Эльза Полак, а таксама архітэктар Леанід Левін. У савецкія гады Левін быў сааўтарам мемарыяльнага комплексу ў Хатыні, за які ён быў удастоены Ленінскай прэміі.
Усяго праз Мінскае гета, якое было адным з найбуйнейшых у Еўропе, прайшлі больш за 100 тысяч чалавек.
Хочаце яшчэ больш актуальных і цікавых навін – падпісвайцеся на Telegram-канал Sputnik Беларусь, чытайце нас у Дзэн, а таксама сачыце за намі ў сацсетках "Одноклассники" і "ВКонтакте"
