https://bel.sputnik.by/20241218/ale-vayna-nata--rf-budze-susvetnym-apakalpssam-ponaya-versya-ntervyu-1092014986.html

Аліеў: вайна НАТА і РФ будзе сусветным апакаліпсісам (поўная версія інтэрв’ю)

Аліеў: вайна НАТА і РФ будзе сусветным апакаліпсісам (поўная версія інтэрв’ю)

Sputnik Беларусь

Прэзідэнт Азербайджана Ільхам Аліеў даў вялікае інтэрв’ю для УДТРК і РІА Навіны гендырэктару медыягрупы "Россия сегодня" Дзмітрыю Кісялёву. 18.12.2024, Sputnik Беларусь

2024-12-18T13:19+0300

2024-12-18T13:19+0300

2024-12-18T16:49+0300

ільхам аліеў

інтэрв'ю

азербайджан

дзмітрый кісялёў

​​медыягрупа "россия сегодня"

расія

зша

францыя

ната

арменія

https://cdnn11.img.sputnik.by/img/07e8/0c/12/1092008950_0:230:3096:1972_1920x0_80_0_0_e2b3f3f40a3ced345ff2ee61f7e8457e.jpg

Расія і Азербайджан традыцыйна з’яўляюцца надзейнымі партнёрамі на прасторы СНД. У жніўні прэзідэнт РФ Уладзімір Пуцін наведаў Баку з дзяржаўным візітам, а ў канцы снежня лідары змогуць убачыцца на нефармальным саміце СНД у Санкт-Пецярбургу. Аб супрацоўніцтве дзвюх дзяржаў і аб каштоўнасці рускай мовы, аб верагоднасці вайны НАТА з Расіяй і неакаланіялізме Францыі, аб палітыцы адміністрацыі Байдэна і аб інвестыцыях у Карабах, а таксама пра многае іншае ў інтэрв’ю журналісту Дзмітрыю Кісялёву для УДТРК і РІА Навіны расказаў прэзідэнт Азербайджана Ільхам Аліеў.– Спадар прэзідэнт, сардэчная падзяка за вашу згоду даць інтэрв’ю расійскай кампаніі УДТРК і агенцтву РІА Навіны. У 2022 годзе літаральна за некалькі дзён да пачатку спецыяльнай ваеннай аперацыі, літаральна за некалькі гадзін вы ў Маскве падпісалі з прэзідэнтам РФ Уладзімірам Пуціным Дэкларацыю аб саюзніцкім узаемадзеянні. З таго часу свет радыкальна змяніўся. Што значыць саюзніцтва Азербайджана і Расіі зараз?– Так, вы маеце рацыю. Дэкларацыя аб саюзніцкім узаемадзеянні была падпісана 22 лютага 2022 года. І, як вы правільна адзначылі, сітуацыя ў нашым рэгіёне і ў свеце ў цэлым зведала значныя змены, але гэта не адбілася на характары і форме супрацоўніцтва паміж Расіяй і Азербайджанам. Я лічу, што падпісанне такой дэкларацыі – дэманстрацыя таго вялікага шляху, які мы прайшлі разам на працягу больш за 30 гадоў, актыўна працуючы, нарошчваючы патэнцыял супрацоўніцтва і ў гандлёва-эканамічнай сферы, і ў палітычнай сферы, і правяраючы адзін аднаго ў розных складаных сітуацыях. Таму я лічу, што сам факт падпісання такой дэкларацыі – гэта найважнейшы палітычны крок, як з боку Расіі, так і з боку Азербайджана. Гэта найвышэйшая форма ўзаемадзеяння і супрацоўніцтва. Асабліва, калі ўлічыць, што мы краіны-суседзі (мы суседзі і на Каўказе, і ў рэгіёне Каспія), і шмат у чым знешнепалітычныя прыярытэты нашых краін супадаюць, то, вядома ж, падпісанне такога дакумента – гэта гістарычная падзея. Ну, і, канешне ж, мы як саюзнікі адразу ж пачалі актыўна працаваць па розных кірунках, нават тых, якія знаходзіліся ў нейкім цені нашага двухбаковага фармату.За тыя гады, якія прайшлі з моманту падпісання дэкларацыі, адбыўся вельмі знакавы і таксама гістарычны візіт прэзідэнта Расіі Уладзіміра Уладзіміравіча Пуціна ў Азербайджан. Ён бываў у нас шмат разоў, але гэты візіт асаблівы. Гэта дзяржаўны візіт – упершыню быў ажыццёўлены летам гэтага года, у рамках якога мы не толькі пацвердзілі саюзніцкі характар ​​нашых адносін, але і намецілі шляхі развіцця двухбаковага ўзаемадзеяння.Сёння Расія і Азербайджан – гэта два надзейныя партнёры. І, думаю, што сумненняў у гэтым ні ў Азербайджане, ні ў Расіі няма. Як я ўжо сказаў, у цяжкія часы для нашых краін мы заўсёды дэманстравалі разуменне сітуацыі і паводзілі сябе па-сяброўску. Упэўнен, што так будзе і надалей.Мы, вядома ж, працягваем актыўна знаходзіць новыя сферы для гандлёва-эканамічнага ўзаемадзеяння. Тавараабарот расце. Можа быць, не так хутка, як хацелася б, але, тым не менш, дынаміка існуе. Таксама мы выходзім на дакавідны ўзровень па наведваннях расіянамі Азербайджана, што таксама сведчыць аб тым, што атмасфера – і палітычная, і чыста чалавечая – максімальна пазітыўная, таму што гэтыя паездкі і ўзаемныя візіты ажыццяўляюцца ў тыя напрамкі, дзе людзі адчуваюць сябе камфортна. І мы бачым значны рост узаемных візітаў за апошнія 2-3 гады. Ну, і галоўным сведчаннем гэтага з’яўляецца павелічэнне колькасці рэйсаў паміж нашымі краінамі. Я думаю, зараз іх мінімум у два разы больш, чым у савецкія гады.Так што мы рады таму, як развіваюцца нашы адносіны, шануем іх. І ўпэўнен, што і ў наступным годзе гэтая пазітыўная дынаміка будзе захавана.– Тым не менш, для Расіі цяпер час ваенны. У НАТА заяўляюць, што блок павінен быць гатоў да вайны з Расіяй у найбліжэйшыя 5-7 гадоў. Для гэтага ідзе практычная падрыхтоўка, зменена сістэма мабілізацыі, і пра гэта казаў Андрэй Белавусаў на пашыранай калегіі Міністэрства абароны Расіі ў панядзелак – аб тым, што за 10 дзён каля меж Расіі павінна быць 100 тысяч салдат НАТАўскіх, за 30 дзён – 300 тысяч і за 180 дзён – 800 тысяч. У 2026 годзе НАТА плануе размясціць у Германіі ракеты сярэдняй далёкасці, нягледзячы на ​​папярэджанне Пуціна аб тым, што Расія не будзе гэтага рабіць, калі гэта не будзе рабіць НАТА. Міністр абароны Расіі Андрэй Белавусаў на пашыранай калегіі Міністэрства абароны ў прысутнасці прэзідэнта ў панядзелак заявіў, што Расія павінна быць гатова да вайны з НАТА ў найбліжэйшае дзесяцігоддзе. Што гэта будзе азначаць для саюзніцкіх адносін Азербайджана і Расіі?– Ну, я ўсё ж хачу выказаць надзею, што да такога відавочнага супрацьстаяння паміж НАТА і Расіяй справа не дойдзе. Па-першае, таму што ўсе разумеюць катастрафічныя наступствы гэтага для ўсяго свету, для ўсіх краін і, вядома ж, для тых краін, якія мяжуюць з рэгіёнам. Па-другое, усё ж спадзяюся, што змена адміністрацыі ў Злучаных Штатах будзе таксама і зменай знешнепалітычных арыенціраў. Спадзявацца на гэта дазваляе вопыт прэзідэнцтва спадара Трампа ў першы перыяд, а таксама тыя заявы, якія былі зроблены ім і членамі яго каманды ў перыяд перадвыбарнай кампаніі і пасля яе. Таму ўявіць такі сцэнарый, што НАТА і Расія сыдуцца ў гарачай вайне, гэта ўсё роўна, што ўявіць сусветны апакаліпсіс. Гэта значыць зразумела, што пераможцаў у гэтай вайне не будзе, і ні адна краіна, нават размешчаная далёка ад, скажам, рэгіёна НАТА ці тэрыторыі Расіі, не будзе адчуваць сябе ў бяспецы.Я думаю, што хопіць палітычнай мудрасьці і ў Вашынгтоне, і ў Маскве, а таксама і ў іншых сталіцах для таго, каб такі кашмарны сцэнарый не рэалізаваўся.Што да абавязацельстваў Азербайджана, то мы да ўсіх нашых абавязацельстваў ставімся максімальна адказна і гэтак жа будзем рабіць надалей.Думаю, што Азербайджан можа таксама ўнесці свой уклад у справу – крыху слова прызабытае – разрадкі.– "Detente" – раней было – англійскае.– Так-так – справа разрадкі. І думаю, што гэтае слова зараз запатрабавана ў міжнародным лексіконе. І спадзяюся, што яно будзе скарыстана.У сілу асаблівасцей знешняй палітыкі Азербайджана, у сілу таго, што і на Захадзе, і на Усходзе Азербайджан успрымаецца як абсалютна самастойны гулец, які ажыццяўляе самастойную знешнюю палітыку, і ў сілу таго, што гэта адзіная краіна, якая з’яўляецца саюзнікам Расіі і адначасова саюзнікам Турцыі, члена НАТА. Другой такой краіны ў свеце няма. Таму, калі ісці далей у лагічным ланцугу па нашых абавязацельствах, у нас саюзніцкія абавязацельствы дыверсіфікаваны. І мы, натуральна, будзем зыходзіць з рэальнай сітуацыі "на зямлі". І зноў жа хачу сказаць, што, магчыма, на нейкім этапе намаганні Азербайджана будуць запатрабаваны. Тут праходзіла серыя сустрэч на ўзроўні начальніка генштаба расійскай арміі і начальніка ваеннага камітэта НАТА. Таксама ваеннае кіраўніцтва Злучаных Штатаў і Расіі сустракалася ў Баку. Бо гэта было выбрана не выпадкова. Не так шмат краін, якім давяраюць і на Захадзе, і ў Расіі, і на Усходзе. І не так шмат краін, якія не ангажыраваныя фармальным ці нефармальным членствам у ваенна-палітычных структурах. Таму мы гатовы ў выпадку, калі будзе такая патрэбнасць, унесці свой уклад у справу разрадкі напружанасці.– У Расіі гэтую вайну ўспрымаюць не як вайну з Украінай, а як цывілізацыйную бітву з Захадам на тэрыторыі Украіны за новую канструкцыю свету, паколькі любы свет – гэта вынік вайны. Азэрбайджану гэта вельмі добра вядома. Вы гаворыце аб саюзніцкіх адносінах з Турцыяй. Ці патрэбна турэцкая ваенная база ў Азербайджане?– Калі коратка – не патрэбна. Калі крыху пашырыць мой адказ з улікам таго, што час ад часу такая інфармацыя з’яўляецца ў пэўных медыя, то я павінен сказаць, што патрэбы ў гэтым няма.Азербайджан ажыццяўляе ваеннае супрацоўніцтва з Турцыяй з 1992 года – з моманту аднаўлення незалежнасці. Тады і пачалося гэтае ваеннае супрацоўніцтва, якое працягваецца і дагэтуль. Вядома, формы мяняюцца ў залежнасці ад неабходнасці, але павінен сказаць, што за гэтыя больш чым трыццаць гадоў Турцыя і яе ваенныя структуры адыгралі вялікую ролю ў мадэрнізацыі азербайджанскай арміі і прывядзенні яе да высокіх стандартаў па баяздольнасці, планаванні аперацый, аналізу сітуацыі, патэнцыялу ваеннай разведкі. Мы вельмі ўдзячны нашым турэцкім сябрам за такое садзейнічанне.У дэкларацыі аб саюзніцтве паміж Турцыяй і Азербайджанам, якая была падпісана за год да дэкларацыі паміж Азербайджанам і Расіяй, ёсць пункт, які прадугледжвае ўзаемную ваенную дапамогу ў выпадку пагрозы і ў выпадку агрэсіі. Гэта значыць гэтае абавязацельства і Азербайджана, і Турцыі прыйсці на дапамогу ў выпадку, калі тая ці іншая краіна сутыкнецца са знешняй пагрозай, знешняй агрэсіяй. Таму гэты пункт дэкларацыі, па сутнасці, робіць абсалютна непатрэбным стварэнне пастаянных ваенных інфраструктур на той ці іншай тэрыторыі.Вяртаючыся да інфармацыйных укідаў, хацеў бы сказаць, што сёння практычна немагчыма схаваць ні адну ваенную базу ні ў адным пункце свету. Таму гэтыя інфармацыйныя ўкідванні маюць характар ​​палітычных спекуляцый. Мы з Турцыяй штогод праводзім больш за дзесяць сумесных вучэнняў – палова ў Азербайджане, палова ў Турцыі. Па сутнасці, дабіліся высокай ступені аперабельнасці ваенных аперацый. Вядома ж, гэта важны фактар ​​стабільнасці на Каўказе, таму што сённяшні свет і тое, як развіваюцца падзеі, яшчэ раз даказвае, што свет кардынальна змяніўся. І тыя рэаліі, якія былі створаны, і тыя правілы гульні, якія былі вызначаны паводле вынікаў Другой сусветнай вайны, сёння ўжо не функцыянуюць.Нават глабальныя акторы гэта не хаваюць. Ізноў выходзіць на авансцэну палітычных памкненняў фактар ​​сілы. Тыя краіны, якія гэта зразумелі раней, чым пазней, якраз сёння і могуць адчуваць сябе ў большай бяспецы. Хаця ў сённяшнім свеце, напэўна, ні адна краіна не можа сябе адчуваць у поўнай бяспецы.– Ці плануе Азербайджан і далей купляць расійскую зброю? У якіх аб’ёмах?– Так, плануе. Але мушу сказаць, што апошнія як мінімум тры гады новых кантрактаў на закупку расійскай зброі падпісана не было. Прычынай таму з’яўляецца тое, што расійскі абаронпрам, скажам так, працуе на ўнутранага спажыўца. Наколькі мне вядома, Расія часова адышла ад міжнароднага рынку ўзбраенняў па зразумелых прычынах. Нават некаторыя кантракты, якія былі падпісаны чатыры гады таму па просьбе Расіі, тэрмін іх рэалізацыі быў адсунуты. Мы на гэта пайшлі, разумеючы сітуацыю, у выніку якой гэтыя кантракты не могуць быць рэалізаваны.Але мы ўважліва сочым за навінкамі расійскага абаронпрама. У нас ужо былі новыя заяўкі. Адносна нядаўна мы іх адправілі. І па меры таго, як расійскі абаронпрам будзе гатоў, мы, натуральна, новыя кантракты будзем уключаць. Так што гэты працэс я разглядаю як часова спынены па аб’ектыўных прычынах.– Нікол Пашынян заявіў аб пункце невяртання ў сваіх адносінах з АДКБ, актывізуе адносіны з Францыяй. Што гэта азначае для рэгіянальнай бяспекі і для Азербайджана?– Гэта азначае непасрэдную пагрозу, пра якую мы неаднаразова казалі і публічна, і ў маіх перагаворах з прэм’ер-міністрам Арменіі, даводзячы да яго нашую занепакоенасць. Гэтую ж занепакоенасць мы даводзілі да ўрада Францыі, кіраўніцтва Злучаных Штатаў, якія падчас адміністрацыі Байдэна памянялі збалансаваны падыход да краін Паўднёвага Каўказа і ўсталі на шлях аднабаковай падтрымкі Арменіі.Маса прыкладаў, якія сведчаць аб тым, што пагрозы носяць дастаткова сур’ёзны характар. Тая зброя, якую ўрад Макрона пастаўляе Арменіі – гэта наступальнае смяротнае ўзбраенне, якое ўяўляе практычную пагрозу для Азербайджана. З улікам таго, што працягласць нашай мяжы з Арменіяй больш за тысячу кіламетраў, і многія населеныя пункты знаходзяцца паблізу мяжы, і ў большую частку гэтых населеных пунктаў вяртаюцца былыя бежанцы, мы, вядома ж, не можам быць пабочнымі назіральнікамі гэтага працэсу.Мы неаднаразова даводзілі да Арменіі і яе апекуноў у Дзярждэпартаменце ЗША, што гэта павінна быць спынена. Але, на жаль, мы не былі пачуты. Працэс узбраення Арменіі ідзе сямімільнымі крокамі. Мы адсочваем па меры магчымасьці ўсё, што там адбываецца. З тэхнічнага пункту гледжання, з улікам глыбіні армянскай тэрыторыі, гэта зрабіць сёння не так складана.Францыя, вядома, лідзіруе ў гэтым пытанні. На другім месцы ідзе Індыя. Ну, а на трэцім ЗША. Хоць Францыя і Індыя не хаваюць, што пастаўляюць смяротную зброю Арменіі, нават неяк бравіруюць гэтым, напэўна, у піку нам, ЗША не прызнаюцца. Хаця мы адсачылі ваенна-транспартныя самалёты, якія садзіліся ў армянскіх аэрапортах і везлі туды ўзбраенне.Мы, натуральна, вымушаны прадпрымаць адэкватныя меры. Наступны наш ваенны бюджэт у 2025 годзе будзе рэкордным – гэта каля пяці мільярдаў долараў. Гэта значыць, мы вымушаны (павялічваць бюджэт - рэд.). Як мінімум 60% гэтай сумы мы б не патрацілі, калі б такіх пагроз не было. Мы б гэта накіравалі на аднаўленне Карабаха, на сацыяльныя выплаты і гэтак далей. Але мы вымушаны гэта рабіць і будзем гэта рабіць.Я лічу, што гэта згубны шлях. Па-першае, Арменія гонку ўзбраенняў з намі не вытрымае. Нягледзячы на ​​тое, што большую частку ўзбраенняў з Захаду яны атрымліваюць бясплатна або ў крэдыт, які, натуральна, потым будзе спісаны. Але нават у гэтым выпадку яны гонку ўзбраенняў з намі не вытрымаюць.Вынікі Другой Карабахскай вайны і антытэрарыстычнай аперацыі верасня 2023 года не павінны быць імі забыты. Таксама яны павінны разумець, што, нягледзячы на ​​максімальную падтрымку рэжыму Макрона, а таксама Дзярждэпартамента ЗША тут "на зямлі", калі яны задумаюць чарговую правакацыю супраць нас, ім ніхто не дапаможа. Ну, як ім дапамог Макрон у 2020 годзе ці ў 2023 годзе? Падтрымаў. За ручку, мусіць, я не ведаю, яшчэ за якое месца. Вось і ўсё. На што ён здольны? Мы гэта цудоўна ведаем.Так што мы даводзім і будзем працягваць даводзіць і ў рамках перагаворнага працэсу, і ў рамках камісіі па дэлімітацыі, якая працуе паміж Арменіяй і Азербайджанам, і армянскім спонсарам, умоўным сорасаўцам у Вашынгтоне, што гэта трэба спыніць. Ну, а калі гэта будзе працягвацца, то каб потым ніякіх прэтэнзій да нас не было.– Але ж адзін час здавалася, што вось-вось мірны дагавор. Чаму ж ён не заключаецца?– Так, гэтыя два працэсы неяк чамусьці на Захадзе разведзены. Хаця мы лічым, што гэтыя два працэсы павінны быць інтэграваны. Мірны дагавор і адначасовае ўзбраенне Арменіі супраць нас – гэта два несупастаўныя курсы.Бо па мірным дагаворы мы на самай справе зрабілі вялікі прагрэс. З 17 артыкулаў гэтага дакумента 15 узгоднена, засталося 2. І падчас маёй апошняй сустрэчы з прэм’ер-міністрам Арменіі ў Казані, ну, тое, што я пачуў і адчуў, было тое, што гэтыя два артыкулы не ўзгоднены, але могуць быць таксама Арменіяй прыняты, я маю на ўвазе нашы ўмовы.– Гэта якія артыкулы, калі ўдакладніць?– Адзін з іх тычыцца ўстрымання ад міжнародных іскаў адзін да аднаго. Бо, думаю, што гэта ўзаемна прымальны артыкул. Мы нядаўна завяршылі аналіз нанесенай шкоды. Прычым дэталёвы аналіз. Мы патрацілі 4 гады на гэта. І ён дакументальна зафіксаваны. Гэта больш за 150 мільярдаў долараў – урон, які быў нанесены за гады акупацыі. Таму ўстрыманне ад узаемных іскаў, думаю, што гэта было б узаемна прымальна.А іншы артыкул тычыцца неразмяшчэння прадстаўнікоў іншых краін на нашай мяжы. Чаму гэта важна для нас? Таму што пад выглядам так званых еўрапейскіх назіральнікаў на мяжы з намі, з армянскага боку, створана інфраструктура НАТА. Бо пытанне адпраўкі гэтых назіральнікаў было ўзгоднена з намі. У кастрычніку 2022 года. На чатырохбаковай сустрэчы паміж Пашынянам, прэзідэнтам Еўрапейскага савета Шарлем Мішэлем, прэзідэнтам Францыі і мной. Тады Францыя яшчэ не была намі выключана з працэсу нармалізацыі. І было дамоўлена, што на два месяцы абмежаваны кантынгент прадстаўнікоў Еўрасаюза…– Менавіта назіральнікаў?– Менавіта назіральнікаў. На два месяцы 40 чалавек будуць размешчаны. Пасля гэтага гэтая місія была працягнута без узгаднення з намі. І аргументацыя была: "Ну, а навошта з вамі ўзгадняць, гэта ж місія на тэрыторыі Арменіі". Ну, а наша аргументацыя была: "Навошта вы з намі ўзгаднялі, калі мы дамаўляліся? Гэтак жа нельга".І потым колькасць была павялічана да больш як 200 чалавек. Ну і больш за тое, гэтая місія плаўна ператварылася ў місію НАТА, паколькі туды падключыліся прадстаўнікі Канады. Так што вось гэта другі артыкул, па якім мы павінны прыйсці да згоды.Ну, і яшчэ два моманты, якія армянскі бок павінен зрабіць. Першае – гэта змяніць сваю канстытуцыю. Бо ў канстытуцыі (Арменіі - рэд.) існуе спасылка на дэкларацыю незалежнасці, якая ў сваю чаргу змяшчае тэрытарыяльныя прэтэнзіі да Азербайджана. Дзе аб’яўляецца былая Нагорна-Карабахская аўтаномная вобласць часткай Арменіі. Таму змяненне канстытуцыі – гэта не наш капрыз, гэта проста аб’ектыўныя ўмовы.І другая нашая ўмова – гэта ліквідацыя Мінскай групы АБСЭ. Паколькі гэтае пытанне вырашаецца кансэнсусам, без згоды Арменіі гэта зрабіць фармальна немагчыма. Хаця Мінская група АБСЭ ўжо даўно не функцыянальная, але фармальна яна існуе. І нашае пытанне заключаецца ў тым, што, калі Арменія прызнала Карабах часткай Азербайджана, а Мінская група была створана для вырашэння карабахскага пытання, то навошта яна патрэбна? Нежаданне Арменіі ліквідаваць (Мінскую групу АБСЕ - рэд.), разам з намі звярнуцца ў АБСЕ па ліквідацыі Мінскай групы АБСЕ, сведчыць аб тым, што планы рэваншыстаў дастаткова сур’ёзныя.Вось у прынцыпе і ўсё. Калі гэта ўсё будзе вырашана, ніякіх перашкод больш да падпісання мірнага дагавора не будзе. Што тычыцца працягваецца гонкі ўзбраенняў, гэта, вядома, не можа быць часткай мірнага дагавора, але гэта будзе часткай іншага фармату ўзаемадзеяння з Арменіяй. Мы будзем і надалей старацца даводзіць да армянскага боку згубнасць, найперш для іх саміх, такіх дзеянняў.– Ці засталося ў Карабаху хоць колькі армян? Што там зараз?– Недзе месяцы два таму апошняя інфармацыя была аб тым, што там пражывае каля 20 жыхароў армянскай нацыянальнасці. Яшчэ да таго, як мы правялі антытэрарыстычную аперацыю – аднадзённую, у верасні 23 года, мы афіцыйна апублікавалі план рэінтэграцыі армян Карабаха ў азербайджанскую дзяржаву. Гэта было зроблена публічна, гэта вывешана ў інтэрнэце, таму што шматлікія нашы спробы ўстанавіць кантакт з прадстаўнікамі грамадскасці, армянскай грамадскасці, не мелі поспеху. Яны нас ігнаравалі, сустракацца з намі не хацелі, размаўляць з намі не хацелі. І тады з тым, каб дабрацца да ўвагі тых, хто там пражывае, мы гэта вывесілі ў інтэрнэт. І дастаткова выразна там усё прапісана, любы можа паглядзець, пачынаючы ад адукацыі, захавання культурнага асяроддзя, рэінтэграцыі, шляхі рэінтэграцыі, – або звароты па пасведчанне на права жыхарства, або звароты на атрыманне грамадзянства, дазволу на працу. А калі хтосьці з іх думаў, што яны пасля гэтага ўсяго, што адбылося, жывуць у нейкай незразумелай Нагорна-Карабахскай рэспубліцы, ну гэта іх праблема.Гэта значыць, як і любы іншы чалавек. Ну, вось з Азербайджана едзе чалавек у Расію працаваць – ён атрымлівае пасведчанне на права жыхарства, дазвол на працу, рэгіструецца, потым ён звяртаецца па грамадзянства, вось гэтыя працэсы. І мы гэта прапанавалі, але гэта ўсё было адкінута.Ну, і калі ўжо сітуацыя памянялася, тыя, хто там засталіся, іх аказалася няшмат, недзе больш за 30 чалавек, частка потым з'ехала. Але тыя, хто засталіся, яны па-ранейшаму атрымліваюць сацыяльную дапамогу ад Азэрбайджана, ад Міністэрства сацыяльнага забеспячэння. Іх лячэнне, іх забеспячэнне прадуктамі, іх жыццё там поўнасцю забяспечана.Таму пытанне вось у гэтым. Паралельна з гэтым абшчына выхадцаў з Арменіі, якія былі дэпартаваны ў канцы 80-х, пачатку 90-х гадоў, каля 300 тысяч азербайджанцаў, яна звярнулася афіцыйна да кіраўніцтва Арменіі з тым, каб і для іх былі б створаны такія ўмовы для вяртання, рэінтэграцыі.– Ужо ў Арменіі?– Ужо ў Арменіі. Тое, што яны былі дэпартаваны адтуль у пачатку 90-х гадоў, не гаворыць аб тым, што ў іх няма праў вярнуцца. Мы да гэтага часу не атрымалі адказу ад кіраўніцтва Арменіі, як яны бачаць працэс рэінтэграцыі азербайджанцаў на іх гістарычныя землі. Думаю, што калі гэтыя два працэсы будуць ісці паралельным курсам, дык гэта створыць яшчэ лепшую грамадскую атмасферу для свету. Таму што мір – гэта не толькі подпіс пад мірным дагаворам, гэта яшчэ грамадскі кансэнсус. А раны, якія мы, як кажуць, атрымалі за гады акупацыі, яшчэ не зацягнуліся, нягледзячы на ​​30 гадоў. Гэта значыць, на гэта патрэбны час, а для гэтага патрэбны грамадскі фон, патрэбны зносіны, трэба размаўляць на чалавечай мове. Вось прыкладна такая сітуацыя зараз.– Удзельнічаюць рускія кампаніі ў аднаўленні Карабаха. Раскажыце пра гэта.– Так, нядаўна пачаўся праект па будаўніцтве дзіцячага сада па даручэнні губернатара Астраханскай вобласці. Ён нядаўна нас наведваў і таксама наведаў Губадлінскі раён, дзе гэты аб’ект сацыяльнай інфраструктуры будуецца. Так што мы вельмі ўдзячны за гэтую ўвагу. Ёсць некалькі кампаній з Расіі, якія ўдзельнічаюць у якасці пастаўшчыкоў тавараў і паслуг для аднаўлення. Ёсць таксама і расійскія падрадчыкі, але не сказаў бы, што іх шмат. Я думаю, што іх колькасць можа быць большая, таму што маштабы аднаўленчых работ дастаткова шырокія. І гэта ў першую чаргу ахоплівае зараз інфраструктурныя праекты, дарогі, чыгункі, тунэлі, масты. Гэта значыць, шмат расійскіх кампаній, якія маюць добры вопыт у гэтай сферы.– Вы б віталі?– Так, безумоўна. Мы б гэта віталі і вітаем. І ў плане аказання дапамогі, як Астраханская вобласць, і ў плане проста ўдзелу ў праектах. Ёсць інвестыцыйныя праекты. Першы, дарэчы, інвестыцыйны праект, быў ажыццёўлены Татарстанам. Гэта сервісны цэнтр КАМАЗ у Джэбраільскім раёне, які быў адкрыты кіраўніком Татарстана і мной. І, дарэчы, сёння ў мяне яшчэ будзе сустрэча з кіраўніком Татарстана. Дэлегацыя Татарстана знаходзіцца ў Баку. Гэта значыць, гэта быў першы інвестыцыйны праект. Гэта значыць, першы праект замежных інвестыцый быў таксама расійскі. Так што мы і інвестыцый чакаем, і падрадчыкам таксама будзем рады.– Вельмі прыемна. Ці патрэбна Азербайджану атамная электрастанцыя?– Ну, ведаеце, так адразу сказаць так ці не цяжка. Я крыху раскрою наш энергетычны парадак дня, каб гледачам было зразумела, дзе мы і што мы робім. Даказаныя запасы прыроднага газу ў Азербайджане на ўзроўні 2,6 трыльёна кубаметраў. З улікам таго, што на працягу 30 гадоў нафтавае радовішча, якое распрацоўваецца намі, па запасах, па новых ацэначных запасах з 500 мільёнаў тон дайшло да 1,5 мільярда тон, тое ж самае можна прыкладна сказаць і аб нашых газавых і газакандэнсатных радовішчах. Гэта значыць 2,6 трыльёна – гэта ацэначныя запасы дзесяцігадовай даўнасці. Зразумела, што з такім аб’ёмам патэнцыялу і з аб’ёмам экспарту ў 25 млрд кубаметраў мы не маем патрэбы ў дадатковых крыніцах энергіі. Плюс у Карабаху і ва Усходнім Зангезуры намі за апошнія тры гады ўжо ажыццёўлены праекты па стварэнні малых ГЭС прыкладна на 300 мегават, і за два гады гэта будзе 500. Плюс мы актыўна развіваем сонечную і ветраную энергетыку за кошт замежных інвестыцый. Ацэначныя запасы Сусветнага банка па ветранай энергіі толькі на Каспіі – гэта 157 тысяч мегават. Да 2030 года ўжо падпісаны кантракты, тыя, якія ў працы, дадуць нам 6 тысяч мегават. Вось гэта як бы частка адказу на пытанне, ці патрэбна нам АЭС. Цяпер перайду да іншай. І думаю, што гэта было б цікава. Па-першае, з пункту гледжання яшчэ аднаго сектара эканомікі.– Гэта галіна цэлая.– Вядома. Гэта галіна, гэта патэнцыял, гэта кадры, гэта зусім новае, што мы ніколі не мелі. Па-другое, гэта ўсё ж тая тэндэнцыя, якая існуе ў свеце, і не хочацца ад яе адставаць. Таму мною ўжо дадзена даручэнне вывучыць магчымасць вопытных структур, міні-рэактараў у навуковых мэтах, каб паглядзець, што гэта нам можа даць менавіта з гэтага пункту гледжання. Улічваючы, што гэтая задума дарагая, і з улікам таго, што праекты сонечнай, ветраной энергіі ў Азербайджане ажыццяўляюцца замежным інвестарам, дзяржава нічога не ўкладвае, атрымлівае проста гэты патэнцыял, то, вядома, мы былі б зацікаўлены больш у інвестыцыйных праектах у гэту сферу. Калі нейкая кампанія з нейкай краіны праявіць гэтую цікавасць, то мы маглі б быць суінвестарамі таксама. Ну, і думаю, што гэта для інвестыцый можа быць добрым праектам, таму што зараз, літаральна ў гэтыя дні, у бліжэйшыя тыдні ці, можа быць, пару месяцаў, будзе завершана ТЭА – будаўніцтва энергакабелю адсюль з Азербайджана ў Еўропу па дне Чорнага мора. На пачатковым этапе гэта 4000 мегават, але з улікам запатрабавання еўрапейскіх краін у энергіі, нават з улікам таго, што яны самі вельмі шмат інвестуюць, мы ведаем, што яны ўсё роўна будуць у дэфіцыце, таму дадатковыя крыніцы чыстай зялёнай энергіі для іх будуць патрэбны. Гэта значыць, гэта можа быць добрым драйверам. Таксама ўнутраныя цэны на электрычнасць у Азербайджане такія, што інвестыцыі ў гэты сектар і продаж электраэнергіі спажыўцам для кампаній абсалютна прымальныя з камерцыйнага пункту гледжання. Так што вось як бы я паспрабаваў адказаць на пытанне, гэта не так, не не, гэта хутчэй за ўсё так, але. І вось далей пачынаецца нашая дамашняя работа.– Нядаўна Азербайджан правёў у сябе грандыёзны кліматычны саміт. З якімі цяжкасцямі прыйшлося сутыкнуцца і якія галоўныя вынікі гэтага саміту?– Галоўная цяжкасць была ў тым, што мы былі абмежаваны ў часе. Як правіла, краінам даецца два гады на падрыхтоўку. У нашым выпадку было 11 месяцаў. Гэта было праз тое, што яшчэ літаральна за 2-3 дні да прыняцця рашэння, у снежні мінулага года, Арменія ўсё яшчэ блакіравала кандыдатуру Азербайджана. І паколькі не было кансэнсусу, пытанне, ці будзе COP-29 у Баку ці не, вырашалася ў апошнія дні. Таму ў нас усяго было 11 месяцаў на падрыхтоўку. Гэта было самай вялікай цяжкасцю, бо нам трэба было стварыць месца для таго, каб мы маглі прыняць больш за 70 тысяч, зарэгістраваных удзельнікаў было 76 тысяч. І размясціць, і правесці зноўку сертыфікацыю гасцінічнага фонду, і вызначыць, паколькі ў нас гасцінічнага фонду на такую ​​колькасць няма, месца лакацыі гасцей. Для гэтага былі вызначаны розныя зоны адпачынку, а таксама пабудаваны, але не здадзены ў эксплуатацыю яшчэ, аб’екты жылога фонду. Іх трэба было прывесці ў адпаведнасці з гасцінічнымі нормамі. Гэта была вялізная арганізацыйная праца. І мы з гонарам справіліся. Наколькі я ведаю, за ўвесь час правядзення гэтай канферэнцыі было 10 скарг на арганізацыю, але якія былі адразу ж аператыўна адрэгуляваны, як кажуць, госці ўсе былі задаволены. Другой складанасцю, калі можна назваць яе складанасцю, я б сказаў, больш вызначаным дыскамфортам, было зусім нематываванае пачуццё агрэсіі, злосці, перамяшанай з зайздрасцю і няспрыманнем Азербайджана. Што як гэта такая краіна і раптам атрымала такую ​​канферэнцыю? Нас пачалі абзываць у розных заходніх медыя petrostate (нафтавая дзяржава - рэд.). Хаця, у прынцыпе, нічога дрэннага ў гэтым няма. Я, выступаючы на ​​адкрыцці, сказаў, што калі б нас называлі petrostate ў 19 стагоддзі, калі мы пастаўлялі больш за 50% сусветнай нафты, гэта было б нармальна. Але калі сёння fake news краіны, якая вырабляе амаль мільярд тон нафты, я маю на ўвазе ЗША супраць нашых 30, называюць нас petrostate?– 30?– Так, у нас здабыча нафты ў раёне 30 мільёнаў усяго. Калі сусед гэтай краіны, я меў на ўвазе Канаду, здабывае ў 10 разоў больш нафты, чым у нас, называць нас petrostate несправядліва. Але вось група вось гэтых fake news, гэты, дарэчы, не мой выраз, я проста запазычыў у прэзідэнта Трампа, і ён мне вельмі падабаецца, я думаю, вельмі ёмісты і вельмі адрасны. Такая хлуслівая чацвёрка, як мы іх завём, – The Washington Post, The New York Times, Le Figaro, Le Monde. Вось гэтая хлуслівая чацвёрка разам з дзярждэпаўскімі падхалімамі ў выглядзе розных няўрадавых арганізацый, пачалі кампанію дыскрэдытацыі, атакі кожны дзень. Кожны дзень колькасць артыкулаў, мусіць, было пару тузінаў, прынамсі, кожны дзень. Гэта не выклікала цяжкасцей, але выклікала проста пачуццё гідлівасці і агіды. Вядома ж, складана было дабіцца выніку, таму што мы не глабальны актор у гэтай сферы. Доля Азербайджана ў глабальных газавых эмісіях 0,1%. У той час як у ЗША – 12%, а ў Еўрасаюза – больш.– І тое яны заніжаюць.– І тое заніжаюць.– Яны заніжаюць у разы.– Я бяру проста лічбы, якія афіцыйныя. Таму мы выкарыстоўвалі, вядома, увесь наш дыпламатычны вопыт, і, у першую чаргу, вопыт старшынства ў Руху недалучэння, там ўсё ж такі 120 краін, вопыт актыўнага членства ў арганізацыі ісламскай па супрацоўніцтве з тым, каб усё ж такі навесці масты і дабіцца выніку. Гэта было нялёгка. Але ўсё ж нездарма мы называем гэтую канферэнцыю "Бакінскі прарыў", таму што ўдалося ўзгадніць артыкул Шосты Парыжскага пагаднення, які дыскуціраваўся з 2015 года. Гэта значыць амаль 10 гадоў пытанне аб рынках вугляродаў не было ўзгоднена. Гэта значыць тут, у Баку, мы гэтага дабіліся, і ён стаў функцыянальным. Гэта дазволіць краінам прадаваць квоты і тым самым усё ж спрабаваць трымаць глабальную эмісію ў межах жаданага. Другі пункт, які некаторыя палічылі як няўдачу, але я лічу, гэта поспех, што нам удалося ўзгадніць суму штогадовых выдаткаў на кліматычныя тэмы. Гэта сума ў 300 мільярдаў долараў. Запыт быў на трыльён. Зразумела было, трыльён ніхто не гатоў даваць, але, калі зыходзіць з таго, што папярэдняя ўзгодненая лічба была 100 мільярдаў, а тут 300, назваць гэта няўдачай, вядома, язык не паварочваецца. І шмат іншага. Там было вылучана 14 ініцыятываў з боку Азербайджана. Абсалютная большасць краін далучыліся да гэтых ініцыятыў, за выключэннем такіх краін, як Францыя і Люксембург. Чаму Францыя, зразумела. Чаму Люксембург ідзе за Францыяй, мусіць, таксама. Прыкладна так я ахарактарызаваў бы гэтую канферэнцыю. Канешне ж, 197 краін, 80 кіраўнікоў дзяржаў і ўрадаў, 76 тысяч зарэгістраваных удзельнікаў. І гэта на фоне спроб байкоту. Гэта была такая прэзентацыя краіны.– З чым можна павіншаваць Азербайджан, безумоўна. Вы самі згадалі Францыю і тое, як Азербайджан сутыкаецца з нападкамі, fake news, і прэзідэнт Францыі нават дазволіў сабе выпады на Генасамблеі ААН супраць Азербайджана. У адказ вы нагадалі аб заморскіх тэрыторыях Францыі, якія сутыкаюцца з сапраўдным неакаланіялізмам. Тады ўжо ў справу ўступіў Жазэп Барэль, і ён напаў са свайго боку на Азербайджан. Што, Еўропу нельга крытыкаваць? У чым справа? Што ўвогуле адбываецца?– Яны не прывыклі, што іх хтосьці вучыць справядлівасці. Яны прывыклі ўсіх вучыць самі. Яны прывыклі, што перад імі схіляюцца, іх аб нечым просяць, з імі раяцца, без іх дазволу нічога не робяць. Дык гэтыя былыя каланіяльныя, а цяпер некаторыя неакаляніяльныя краіны, прызвычаіліся жыць і думаць. І гэта глыбока сядзіць у іх свядомасці. І, у прынцыпе, з Францыяй у нас ніякіх праблем ніколі не было. Я вам скажу больш. Магчыма, з Францыяй мы супрацоўнічалі больш, чым з якой-небудзь іншай еўрапейскай краінай да таго, як да ўлады ў Францыі прыйшоў Макрон. Але мой бацька, калі быў выбраны прэзідэнтам у 1993 годзе, свой першы афіцыйны візіт здзейсніў у Францыю. Бо яны першыя яго запрасілі. Калі я стаў прэзідэнтам у 2003 годзе, таксама першая краіна, якая мяне запрасіла, была Францыя. І мой першы візіт быў туды. Пасля мы актыўна супрацоўнічалі, вельмі шмат французскіх кампаній тут працавала. У нас з 13 французскімі гарадамі, нашы гарады сталі пабрацімамі. Але гэтыя надмерныя амбіцыі і манія велічы, неабгрунтаваная ўрада Макрона па сутнасці ўсё гэта скінула ў бездань. Таму што, калі пачалася Другая Карабахская вайна, і яны ўсталі відавочна на бок акупантаў, гэта быў першы такі сігнал, што ў нашых адносінах не ўсё ў парадку. З іх боку. Але потым яны вымушаны былі ўсё ж такі прыняць гэтыя вынікі, але, тым не менш, працягвалі рабіць усё з тым, каб нашкодзіць працэсу. Нядаўна выкінуты з пасады прэм’ер-міністра, спадар Барнье ў якасці французскага палітыка наведваў незаконна Карабах ужо пасля 2020 года. Гэта значыць, тыя ўсе спробы ўмяшання вялі да таго, што нашы адносіны проста апускаліся ў крызіс. Далей, больш, пасля верасня 2023 года яны пяць разоў спрабавалі працягнуць гэтае пытанне на Савет бяспекі ААН і пяць разоў правальваліся. Нас падтрымлівала колькасць краін, якая не давала магчымасці гэтае пытанне нават вынесці на парадак дня пасяджэння. Потым яны пайшлі, значыць, іншым шляхам, як кажуць, мы пойдзем іншым шляхам, у Еўрасаюз, спрабавалі санкцыянаваць Азербайджан. Завошта? За тое, што мы аднавілі свой сувэрэнітэт. І таксама праваліліся. Тады ўжо яны зусім узлаваліся на нас і зараз выкарыстоўваюць усе метады для таго, каб нас дыскрэдытаваць. Што да іх каланіяльнага мінулага, некаторыя ўспрымаюць гэта як "наш адказ". Але думаю, што гэта носіць, магчыма, больш глыбокі характар. Калі ў самым пачатку, можа быць, дзесьці і можна было так разгледзець, то зараз, калі мы глыбока апусціліся ў гэтую тэму, калі бачым агідную асобу французскага каланіялізму, калі нашы прадстаўнікі актыўна маюць зносіны з жыхарамі французскіх калоній, прычым і ў іх у краіне, і ў Баку, і ў іншых лакацыях, то мы бачым на самай справе, тое, што было ўтоена ад грамадскасці свету, так шмат гадоў. А чаму? А таму, што ніхто не хацеў звязвацца. Ніхто не хацеў галаўнога болю. Бо яны шантажыруюць. Ды нават нам, калі нашы адносіны ўступілі ў фазу "халоднай вайны", спачатку ішлі меседжы, што вы не забывайце, што мы вялікая краіна.– А што ўтоена? Вы згадалі, што нешта ўтоена. Што ўтоена?– Як што? Бязлітасная эксплуатацыя прыродных рэсурсаў.– Гэта вы маеце на ўвазе Новую Каледонію?– І не толькі. Там такіх, як Новая Каледонія, па-мойму, 13 ці 15. Нядаўна ў адной з іх, востраў Майота, адбылося цунамі. Еўраньюс учора перадае, 75% насельніцтва вострава Майота жыве за рысай беднасці. 30% або 40% жылля – старое. А гэта тэрыторыя Францыі. Юрыдычна. Хоць гэта частка Каморскіх астравоў. Гэта адзін з астравоў Каморскай дзяржавы. І Францыя гэта незаконна ўтрымлівае. Па якім праве? У Новай Каледоніі яны падчас беспарадкаў забілі 13 чалавек, паранілі больш за 100, больш за 1000 арыштавалі. Прычым лідараў народнага пратэсту вывезлі ў Францыю, трымаюць у турмах. Гэта значыць, гэта дыктатура Макрона. Гэта рэжым Макрона. І калі я пра гэта кажу, натуральна, на мяне спускаюць усіх сваіх ланцужных сабак у выглядзе няўрадавых арганізацый або медыя. Гэты значыць, калі зноў жа мы пачыналі, я маю на ўвазе азербайджанская грамадскасць, гэтую тэму трымаць на парадку дня ў якасці адказу, то цяпер усё нашмат больш сур’ёзна. Мы, натуральна, душой хварэем за гэтыя народы, якія бяспраўныя. Так што там казаць пра Новую Каледонію, калі тут у цэнтры Еўропы на Корсіцы яны забараняюць карсіканскую мову, што карсіканская мова не можа быць выкарыстана ў грамадскіх месцах. Гэта куды варта? І гэта дэмакратыя, гэта правы чалавека? Гэта значыць, Францыя, можа быць, і была калісьці вялікай краінай вялікіх мысліцеляў, вялікіх навукоўцаў, пісьменнікаў. Але зараз гэта не так. Цяпер рэжым Макрона Францыю ператварае ў failed state. Паглядзіце, некалькі прыкладаў я прывяду. Літаральна. Правалы ў Афрыцы, рэгіён Сахеля ім сказалі adieu. Нігер, Буркіна-Фасо, Малі, на чарзе Чад, які ўжо іх папрасіў, і Сенегал, дзе змяніўся прэзідэнт і прыйшоў чалавек нацыянальнага духу. І гэта толькі пачатак. Правал у Ліване. Поўны правал. Правал у Азербайджане. Правал у Грузіі. Паглядзіце, што адбываецца ва ўнутранай палітыцы. Чахарда. Прызначаецца новы прэм’ер-міністр. Яго муж ці жонка, я не ведаю, хто ў іх хто, міністрам замежных спраў. Пасля гэтага з-за правалу на выбарах у Еўрапарламент іх робяць казламі адпушчэння. Прызначаецца, значыць, выцягнуты з нафталіну Барнье, якога таксама робяць казлом. Цяпер кагосьці яшчэ знаходзяць. А ці не лепш з сябе пачаць? Як раней казалі ў савецкі час, пачаць з самакрытыкі. Вы глядзіце, Moody’s апускае рэйтынгі Францыі з месяца ў месяц. Які ўжо Triple А? Там ужо маленькая "а". Маленькая-маленькая.– Там знешні доўг грандыёзны.– Правал! Правал за правалам! І хто аўтар гэтага правалу? Спадар Макрон. Вось пра што трэба думаць. А не аб тым, як нашкодзіць Азербайджану. Яны аб нас зубкі свае ж паламалі ўжо. Хаця б рэшту няхай захаваюць.– Як бы вы ацанілі тое, што зараз адбываецца ў Грузіі?– У Грузіі бачу, што сітуацыя стабілізуецца. І мы гэтаму рады. Грузія для нас найважнейшы партнёр і блізкі сябар. На працягу шматлікіх стагоддзяў нашы народы жывуць у міры і ў згодзе. Таму дэстабілізацыя ці пагроза дэстабілізацыі Грузіі – наколькі гэта шкодна для Грузіі, настолькі ж – і для Азербайджана. Таму мы са свайго боку робім усё для таго, каб у Грузіі сітуацыя была ў палітычным ручве, стабільная, і Грузія паспяхова развівалася. Зноў жа, вяртаючыся да знешняга ўплыву, высветлілася, што ў Грузіі функцыянуюць тысячы няўрадавых арганізацый, якія атрымліваюць фінансаванне з Захаду. І людзей, якія ў гэтых арганізацыях працуюць, або атрымліваюць заробак, напэўна, дзесяткі тысяч, калі не больш. І мы ведаем, што гэта такое, таму што быў перыяд тут, у нашай краіне, калі таксама "грантаеды" і грантадаўцы адчувалі сябе прывольна. Але мы гэта спынілі. І таму любы грант, які выдае любая структура, няхай гэта будзе азербайджанская ці замежная, павінен прайсці рэгістрацыю. І адпаведныя органы глядзяць, дазваляць ці не дазваляць…– Ці адпавядае гэта нацыянальным інтарэсам Азербайджана.– Так, натуральна. І па-другое, дапамога павінна быць не дакучлівай. Бо адміністрацыя Байдэна чым застанецца ў гісторыі ў тым ліку? Шмат чым, але ў тым ліку, гэта дакучлівасць. "Мы жадаем вам дапамагчы" – а мы кажам: "Дзякуй, не трэба" – "Не, а мы жадаем". Вось у іх ёсць такая структура USAID, якая жадае дапамагаць. Але чамусьці дапамагаць не там, дзе нам трэба.– Яна забаронена ў Расіі.– Але ў нас пакуль што не забаронена. Але я думаю, Трамп яе можа забараніць.– У Расіі мы яе самі забаранілі.– А, вы забаранілі?– Так.– Ну, правільна зрабілі. Я кажу, што зараз, я думаю, можа быць, яна ўвогуле сыдзе з палітыкі. Вось яны дакучліва жадаюць дапамагаць. Але мы ж усё ж дарослыя людзі, разумеем усё. Таму мы ўсё гэта ўпарадкавалі тут. Напрыклад, азербайджанскае медыя не можа фінансавацца замежнай крыніцай нават на 1%. Не можа. Ну, а навошта? Мы ж не фінансуем медыя ў ЗША. А навошта ім фінансаваць нашы медыя? І так яны праз свае падручныя рэсурсы кшталту "Голас Амерыкі" дзень і ноч льюць бруд на наш народ, на нашу краіну і наводзяць цень на нашу перамогу з Арменіяй.Таму мне здаецца, што пэўны час быў упушчаны ў Грузіі – упарадкаванне гэтага. А калі гэта было зроблена, ужо цягнік крыху пайшоў. Але добра, што зараз сітуацыя ўжо ідзе ў бок стабільнасці. І зноў, вось бачыце, зноў вушы Макрона тырчаць. Ну, вось не сядзіцца чалавеку ў сваёй краіне, яму абавязкова трэба і ў Грузію залезці. І што мы бачылі на гэтай цырымоніі ў Саборы Парыжскай Маці Божай? Ва ўсякім разе, Папа Францыск цырымонію праігнараваў. Ён не дараваў Макрону гэтай ганьбы.– Алімпійскай.– Алімпійскай, вядома. Так. Ён правільна паехаў на Корсіку.Так што, вяртаючыся да пытання па Грузіі, – яно нашмат шырэй, чым здаецца. І думаю, таму і тыя краіны, каго звычайна наперад пускаюць, для таго, каб яны артыкулявалі санкцыі і гэтак далей – усё таму… Гэта, калі можна так бы сказаць, бітва за Каўказ. Арменія – зразумела, куды яна ідзе. Яна, па сутнасці, з АДКБ дэ-факта выйшла. Па нашых даных, правераных, адзіная прычына, па якой яны не выходзяць дэ-юрэ, – таму што яны яшчэ не атрымалі адмашкі з Дзярждэпа. Як толькі атрымаюць, яны выйдуць.Азербайджан самастойны гулец, досыць кваліфікаваны і які ўмее за сябе пастаяць.Таму Грузія – гэта важны фактар ​​бітвы за Каўказ. Якім ён будзе? Ён будзе традыцыйным? Заснаваным на нашых каўказскіх каштоўнасцях?Дарэчы, пра Барэля сказалі. Я абдзяліў яго ўвагай. Хачу ў канцы яму яшчэ даслаць пару сігналаў, хаця я казаў пра гэта падчас аднаго з выступленняў на COP (Канферэнцыі ААН па змене клімату ў лістападзе 2024 года - рэд.). Цытаваў нават я Барэля. Ён жа сказаў, што Еўропа – гэта квітнеючы сад, а ўсё астатняе джунглі. А я сказаў, што калі мы джунглі, трымайцеся ад нас далей.Але ўвогуле, што да Барэля, я думаю, што, калі б ён жыў на некалькі дзесяцігоддзяў раней, ён быў бы добрым міністрам замежных спраў дыктатара Франка. Яму проста "не пашанцавала" жыць у іншы час.– Азербайджан лічыцца самай рускамоўнай краінай на Каўказе, што пацвярджаецца даследаваннем Інстытута рускай мовы імя Пушкіна. Гэта значыць руская мова для вас прадмет асаблівага клопату. Як вам гэта ўдаецца, і што гэта дае Азэрбайджану?– Удаецца лёгка, таму што ён запатрабаваны ў грамадстве. І ніякіх абмежаванняў ніколі, ва ўсякім разе, у перыяд майго бацькі і мой перыяд не было і не будзе. Наадварот, мы ўсяляк імкнемся ствараць дадатковыя ўмовы для таго, каб людзі лепш ведалі рускую мову, ведалі яе ў дасканаласці.У нас функцыянуе больш за 320 школ з навучаннем на рускай мове. Цалкам на рускай мове навучаюцца ці ж вывучаюць яе як другую каля мільёна нашых вучняў. 800 тысяч вывучаюць як другую.Функцыянуюць два ўніверсітэты: МДУ і Сечанаўская акадэмія. Так што вельмі часта прыязджаюць творчыя калектывы – тэатры ў асноўным, літаральна рэгулярна. Таму ён запатрабаваны, ён жыве, адчуваецца добра.Што гэта дае? Па-першае, чыста з практычнага пункту гледжання веданне любой мовы ўзбагачае цябе. А добрае веданне мовы дае магчымасць табе поўнасцю ўнікаць у літаратуру і ў нейкія навуковыя распрацоўкі. Бо, напрыклад, шмат інфармацыі нашы вучоныя атрымліваюць з расійскіх крыніц. Гэта дае магчымасць нашым людзям размаўляць са сваімі не толькі расійскімі сябрамі і калегамі, але і ў іншых краінах СНД. Гэта значыць праз рускую мову ўсе зносіны ідуць.У нас з усімі краінамі СНД – з прэзідэнтамі мы маем зносіны на рускай мове. Наша каманда мае зносіны на рускай мове. Калі мы сустракаемся, мы гаворым на рускай мове. Вось што гэта дае. І, вядома ж, гэта яшчэ фактар ​​камфорту для рускай абшчыны ў Азербайджане. Гэта адзін з пазітыўных фактараў у міждзяржаўных стасунках паміж нашымі краінамі. І гэта сведчыць аб тым, што такое стаўленне да рускай мовы катэгарычна не ўшчамляе ні азербайджанскую мову, ні нашу ідэнтычнасць, ні нашу культуру. Абсалютна. Наадварот, гэта дае дружалюбную атмасферу. І не выпадкова мы не толькі гэтым можам адрознівацца, але і тым, як ажыццяўляюцца пытанні міжрэлігійнага ўзаемадзеяння, міжкультурных сувязей. Не выпадкова ж Баку – тое месца, дзе праходзіць міжнародны форум па міжкультурным дыялогу. Гэта значыць, усё ўзаемазвязана. І думаю, што нашая палітыка даказала сваю справядлівасць. А тыя, хто спрабуюць дыскрымінаваць мову па палітычных матывах, робяць вялікую памылку.– Вы неяк сказалі, што не дапусціце стварэння ў Азербайджане эмігранцкага гнязда, накіраванага на падрыўную дзейнасць у Расіі. Так яно і атрымалася. Спатрэбіліся намаганні?– Не, дастаткова было таго, што я сказаў. Мяне пачулі і выбралі іншыя напрамкі па суседстве.– Калі коратка, Ільхам Гейдаравіч, што б вы пажадалі расіянам у надыходзячым годзе?– Першае, што прыходзіць у галаву – гэта мір. Каб у 2025 годзе вайна скончылася, людзі вярнуліся дадому і жылі ў свеце, вучыліся разумець адзін аднаго. Вядома, з улікам санкцыйнай палітыкі супраць Расіі, хацеў бы пажадаць кіраўніцтву такой жа ўпэўненасці ў сваіх сілах, рашучасці камандзе прэзідэнта і надалей рабіць усё для таго, каб мінімізаваць негатыўныя наступствы санкцыйнай палітыкі. Бо зразумела, што без наступстваў зусім гэта прайсці не можа. Любое грамадства ў цяжкі перыяд кансалідуецца. Мы гэтую кансалідацыю ў Расіі бачым. Пажаданне працягваць гэтак жа.Яшчэ адзін момант, які хацеў бы адзначыць. Я ўжо часткова закрануў, адказваючы на ​​адно з пытанняў, – гэта што яшчэ збліжае нашы краіны, народы і кіраўніцтва. Гэта прыхільнасць да сваіх нацыянальных каранёў і традыцыйных каштоўнасцей. Сёння ў некаторых рэгіёнах гэта вялікая рэдкасць – або знешняе кіраванне, або поўная маральная дэградацыя, або адно і другое разам. Гэта значыць, нас гэта выгадна адрознівае. Тыя тэндэнцыі, якія мы бачым у свеце, і ў тым ліку выбар Трампа прэзідэнтам – адзін з фактараў таго, што ён з намі, як кажуць, у адной лодцы, што тычыцца традыцыйных каштоўнасцей. Думаю, што атрымаецца павярнуць назад згубную для чалавецтва тэндэнцыю, распуста, паказное цемрашальства, якое мы бачылі на адкрыцці парыжскай Алімпіяды. Гэта зробяць лідары ​​і грамадства, якое лідарам верыць. Гэта зробім мы. Абавязкова. Інакш мы апынёмся ў меншасці, а мы не можам быць у меншасці.Жадаю, вядома ж, усім расіянам Новага года, шчасця, дабрабыту.– Дзякуй вялікі, Ільхам Гейдаравіч, за гэта выдатнае інтэрв’ю.– Дзякуй вам.Поўную відэаверсію інтэрв’ю прэзідэнта Азербайджана Ільхама Аліева Дзмітрыю Кісялёву глядзіце тут >>>Хочаце яшчэ больш актуальных і цікавых навін – падпісвайцеся на Telegram-канал Sputnik Беларусь, чытайце нас у Дзэн, а таксама сачыце за намі ў сацсетках "Одноклассники" і "ВКонтакте"

азербайджан

расія

зша

францыя

арменія

нагорны карабах

2024

Навіны

ru_BY

ільхам аліеў, інтэрв'ю, азербайджан, дзмітрый кісялёў, ​​медыягрупа "россия сегодня", расія, зша, францыя, ната, арменія, нагорны карабах, бяспека, палітыка, эканоміка, грамадства, у свеце