Музей чалавечай памылкі: чаму турысты ездзяць у зону адчужэння ЧАЭС
11:39 26.04.2025 (абноўлена: 11:40 26.04.2025)
© из архива Петра ФилонаУ зоне адчужэння ЧАЭС

© из архива Петра Филона
Падпісацца
Эксклюзіў
Наступствы страшнай аварыі на Чарнобыльскай АЭС сёння можна ўбачыць на свае вочы, наведаўшы зону адчужэння. Але зрабіць гэта ўдасца толькі на беларускай тэрыторыі. Праўда, трапіць туды няпроста, што для гэтага трэба – у матэрыяле Sputnik.
Аварыя на Чарнобыльскай АЭС здарылася роўна 39 гадоў таму – 26 красавіка 1986 года. У гэты дзень на станцыі адбыўся выбух з выкідам у атмасферу вялізнай колькасці радыеактыўных рэчываў.
З-за таго, што ў раёне Чарнобыля ў той час дзьмуў заходні вецер, яны былі разнесены на тысячы квадратных кіламетраў. У выніку забруджванне распаўсюдзілася на значныя тэрыторыі Савецкага Саюза, якія зараз уваходзяць у склад Беларусі, Расіі і Украіны.
У Беларусі асабліва моцна пацярпелі Гомельская і Магілёўская вобласці. Так, у зону радыеактыўнага забруджвання трапілі 2,7 тысячы населеных пунктаў, дзе пражывалі больш за два мільёны чалавек, з найбольш пацярпелых раёнаў было выселена 137 тысяч, а ліквідавана амаль 500 вёсак.
Пазней, улічваючы цяжар наступстваў катастрофы на ЧАЭС і яе маштаб, беларускія тэрыторыі былі аб’яўлены зонай экалагічнага бедства, а на адселенай тэрыторыі быў створаны Палескі дзяржаўны радыяцыйна-экалагічны запаведнік (ПДРЭЗ). Сёння беларуская частка зоны адчужэння даступна для наведванняў і адкрыта для арганізаваных турыстычных груп. Гэтыя экскурсіі карыстаюцца папулярнасцю не толькі напярэдадні гадавіны катастрофы.
© из архива Петра ФилонаУ зоне адчужэння ЧАЭС

У зоне адчужэння ЧАЭС
© из архива Петра Филона
Гамяльчанін Пётр Філон першым прапанаваў турыстычны маршрут па зоне адчужэння і ў 2018 годзе пачаў вазіць туды турыстаў, а зараз яго аўтарскія праграмы па Хойніцкім, Брагінскім і Нараўлянскім раёнах лічацца афіцыйнымі маршрутамі па ПДРЭЗ.
Чаму турысты выбіраюць такі экстрэмальны кірунак для сваіх вандраванняў, якія эмоцыі яны адчуваюць у зоне адчужэння, а каго туды не пусцяць ні пад якой падставай, разбіраўся Sputnik.
Самае экстрэмальнае месца на планеце
"У першай палове года пік паездак з экскурсіямі ў беларускую частку зоны адчужэння звычайна прыпадае на гадавіну Чарнобыльскай аварыі, гэта значыць з канца красавіка і да майскіх свят. Таксама вялікі паток турыстаў адзначаецца ў кастрычніку і лістападзе, ужо шмат людзей запісваецца на экскурсіі восенню. Зімой і летам турыстаў звычайна значна менш", - расказаў экскурсавод, арганізатар тураў і фіналіст усерасійскага конкурсу "Маршрут построен – 2025" Пётр Філон.
© из архива Петра ФилонаТурысты ў зоне адчужэння ЧАЭС

Турысты ў зоне адчужэння ЧАЭС
© из архива Петра Филона
Ён таксама падзяліўся, што за ўсе гады сваёй працы, ён стаў "правадніком" у зону адчужэння для турыстаў з больш як 40 краін. Былі людзі з Малайзіі, Паўднёвай Карэі, Аўстраліі, Інданезіі, ЗША, Кітая, Ганконга, амаль з усіх краін Еўрасаюза. Аднойчы ў складзе групы быў нават турыст з В’етнама. Але найчасцей прыязджаю расіяне.
"На мінулым тыдні ў мяне была група, якая складалася з беларусаў і іспанцаў, таксама была беларуска-італьянская група, але беларусаў там было менш, чым італьянцаў. На гэтым тыдні таксама ў асноўным італьянцы. Справа ў тым, што ў мінулым годзе са мной у зону адчужэння ездзілі некалькі вядомых італьянскіх блогераў, якія вельмі цікава асвятлілі ў сваіх блогах гэтую паездку. Цяпер акрамя расіян да нас яшчэ прыязджае шмат італьянцаў", - распавёў эксперт па чарнобыльскай зоне.
Разам з тым, на думку арганізатара тураў, гэта вельмі спецыфічны турыстычны напрамак, і каб адпраўляцца ў такія паездкі, трэба быць не толькі аматарам, але і сапраўдным знатаком такога віду турызму.
© из архива Петра ФилонаУ зоне адчужэння ЧАЭС

У зоне адчужэння ЧАЭС
© из архива Петра Филона
"Гэта незвычайнае і зусім не банальнае падарожжа, падчас якога можна не толькі развеяць некаторыя міфы аб зоне (а некаторыя турысты да гэтага часу пытаюцца аб мутантах), але і пабольш даведацца аб наступствах аварыі на Чарнобыльскай АЭС. Людзі прыязджаюць у гэтыя месцы і бачаць прыгожую прыроду, якая цалкам аднавілася пасля таго, як адтуль знік чалавек", - падзяліўся Пётр.
У кожнага свае эмоцыі
"У многіх турыстаў, у асноўным іншаземцаў, гэтыя экскурсіі выклікаюць станоўчыя эмоцыі і радасць ад падарожжа, таму што для многіх гасцей Беларусі паездка ў зону адчужэння – галоўная мэта наведвання краіны. Яны радуюцца, што ў іх усё атрымалася", - сказаў ён.
© из архива Петра ФилонаУ зоне адчужэння ЧАЭС

У зоне адчужэння ЧАЭС
© из архива Петра Филона
Што да беларусаў і расіян, то ў іх, паводле слоў субяседніка агенцтва, часцей узнікаюць сумныя эмоцыі: у гэтым месцы яны ўсведамляюць маштаб трагедыі на ЧАЭС і яе наступстваў.
"Для мяне асабіста зона адчужэння – гэта вялікі музей пад адкрытым небам мінулай эпохі СССР, таму што там вельмі шмат пакінутых артэфактаў той эпохі, а яшчэ гэта музей чалавечай памылкі і наглядная дэманстрацыя таго, якія наступствы з-за гэтага могуць быць", - падзяліўся экскурсавод.
© из архива Петра ФилонаУ зоне адчужэння ЧАЭС

У зоне адчужэння ЧАЭС
© из архива Петра Филона
Акрамя таго, для яго гэта не толькі праца, але і магчымасць актыўнага адпачынку: "Гэта цэлы дзень, праведзены на свежым паветры ў запаведніку, без машын і знешняга шуму. Мне заўсёды прыемна адпраўляцца ў гэтыя паездкі".
Не ўсё так проста
Аднак так проста ў беларускую зону адчужэння не трапіць, для гэтага трэба атрымаць спецыяльны пропуск, афармленнем якога займаецца адміністрацыя радыяцыйна-экалагічнага запаведніка.
"Робіцца гэта цэнтралізавана, гэта значыць для ўсёй групы турыстаў, складанасцей у гэтым плане няма ніякіх. Але падаваць дакументы трэба загадзя, а не ў дзень паездкі, і чым раней, тым лепш. Пропуск афармляецца на працягу 5-7 дзён, гэта значыць падаваць дакументы пажадана за 10 дзён да паездкі. Ад турыста спатрэбіцца толькі пашпарт", - расказаў Пётр.
© из архива Петра ФилонаУезд у зону адчужэння ЧАЭС

Уезд у зону адчужэння ЧАЭС
© из архива Петра Филона
Самастойна трапіць у зону адчужэння не атрымаецца – пропуск туды можна атрымаць толькі ў складзе турыстычнай групы ў рамках экскурсіі, іншыя варыянты выключаны.
Ёсць яшчэ адзін важны нюанс: дзецям у зону адчужэння нельга – пропуск выдаецца толькі асобам ва ўзросце ад 18 гадоў.
Хочаце яшчэ больш актуальных і цікавых навін – падпісвайцеся на Telegram-канал Sputnik Беларусь, чытайце нас у Дзэн, а таксама сачыце за намі ў сацсетках "Одноклассники" і "ВКонтакте"