Беларускія грамадскія аб'яднанні, якія займаюцца барацьбой з ВІЧ і СНІД, б'юць трывогу: яны амаль тры месяцы працуюць без фінансавай дапамогі. З-за гэтага многія арганізацыі вымушаныя прыпыніць працу, іншыя спраўляюцца з цяжкасцю, папярэджваючы ўсіх аб памяншэнні колькасці работнікаў і дэфіцыце расходнікаў.
Ад гранта залежаць усе
Гранты на стрымліванне эпідэміі ВІЧ Беларусі ўжо шмат гадоў выдае Глабальны фонд па барацьбе з гэтым захворваннем. Папярэдні скончыўся 28 снежня 2018 года. Новы быў зацверджаны - на 2019-2021 год. Аднак ад пачатку года сродкі так і не паступілі.
"Гэтая сітуацыя крытычная для ўсіх. Нельга яе трактаваць як "няўрадавыя гуманітарныя арганізацыі (НДА) на мяжы закрыцця". Ад гэтага гранта ў тым ліку залежыць прадастаўленне паслуг і ў арганізацыях аховы здароўя. Напрыклад, лячэнне ВІЧ і сухотаў, а таксама шэраг іншых жыццёва важных паслуг. Адсутнасць рэгістрацыі праекта ставіць пад пагрозу закупку прэпаратаў для лячэння туберкулёзу - інфекцыі, якая ўваходзіць у пералік захворванняў, якія з'яўляюцца небяспечнымі для здароўя насельніцтва", - распавяла Sputnik старшыня праўлення аб'яднання "Пазітыўны рух" Ірына Статкевіч.
Па словах Статкевіч, практычна ўсё лячэнне дзяцей з ВІЧ-інфекцыяй ажыццяўляецца са сродкаў гранта. "Цяжка нават уявіць, якія наступствы могуць мець перабоі ў закупках", - дадала старшыня аб'яднання.
Мерапрыемствы вылучанага гранта рэалізуюць каля пяці грамадскіх арганізацый, уключаючы Беларускае таварыства Чырвонага Крыжа.
"Арганізацыі імкнуцца ўсімі сіламі падтрымліваць дзейнасць. Але ніхто не меркаваў, што гэты тэрмін будзе тры месяцы - увесь першы квартал працы. Сацыяльныя работнікі выходзяць на працу, нягледзячы на тое, што ўжо практычна тры месяцы не атрымліваюць заробак. Узнікаюць запазычанасці па ўскосных выдатках (камунальныя паслугі, арэндная плата і інш.), што вельмі моцна псуе рэпутацыю арганізацый, ды і гранта ў цэлым. Усё менш кліентаў звяртаюцца, так як ім немагчыма аказаць неабходную дапамогу. Мы губляем напрацаваныя аб'ёмы працы. Давядзецца аднаўляць", - распавяла Статкевіч.
Фонд даў - краіна не ўзяла
Праблема з атрыманнем сродкаў Глабальнага фонду заключаецца ў працэдуры рэгістрацыі міжнароднай тэхнічнай дапамогі (МТД) - яе павінен ухваліць ўрад. На практыцы ж узгадненне гэтай дапамогі часам зацягваецца, з-за чаго НДА вымушаныя часта і зусім не падаваць заяўкі на гранты, бо спонсары нярэдка патрабуюць хуткага старту рэалізацыі заяўленых праектаў.
"Ёсць розныя тэмы праектаў - дарогі, культура, спадчына, экалогія. Гэта ўсё важна. Гранты ў сферы аховы здароўя часта прадугледжваюць закупку лекавых сродкаў, абсталявання, дапамогу людзям, закранутых якім-небудзь захворваннем. Доўгая рэгістрацыя не дазваляе людзям своечасова і бесперабойна атрымаць дапамогу. Вельмі шкада, што дапамога, звязаная з жыццём і здароўем людзей, не мае пераваг пры рэгістрацыі", - распавяла Sputnik Статкевіч.
У працэдуры рэгістрацыі праектаў МТД мноства этапаў. Грант на барацьбу з ВІЧ/СНІД усе міністэрствы ўзгаднілі 29 студзеня. "А яшчэ потым зноў узгадненне праз два месяцы. Адным словам, працэс празмерна бюракратычны", - панаракала яна.
Распараджацца гэтай дапамогай у Беларусі даверана РНПЦ медыцынскіх тэхналогій. "Грамадзянікі" наракаюць: дзейнічае цэнтр непразрыста і не робіць усё магчымае для атрымання гранта. Пры гэтым Статкевіч падкрэсліла: чым якасней РНПЦ як аператар гранта запаўняе ўсе дакументы, тым хутчэй праходзяць астатнія працэдуры. Напрыклад, у 2015-м усё заняло некалькі тыдняў.
Апошні грант
Сродкі, як падкрэсліла Статкевіч, вылучаныя на тэрмін да 2021 года.
"На сённяшні момант лічыцца, што гэта апошні грант ад Глабальнага фонду. Далей краіна павінна сама фінансаваць праграмы прафілактыкі і лячэння ВІЧ-інфекцыі і сухотаў. Магчыма, нешта зменіцца, і будзе рашэнне аб працягу фінансавання", - адзначыла яна.
Пры гэтым старшыня аб'яднання прызнала: улады за апошнія гады значна пашырылі фінансаванне лекавых сродкаў для лячэння ВІЧ і сухотаў. Так, больш за 90% усіх сродкаў на лячэнне ВІЧ вылучае дзяржава.
У той жа час у фінансаванні прафілактыкі ВІЧ сярод уразлівых груп доля дапамогі Глабальнага фонду - больш за 80%.
"Аднак і ў гэтай галіне ёсць прагрэс, напрыклад, пачатак дзяржаўнага сацыяльнага заказу (заказ сацыяльных паслуг у НДА)", - адзначыла яна.
Засталося крыху?
Аператыўны каментар у прэс-службе Міністэрства аховы здароўя Беларусі па дадзенай тэме Sputnik атрымаць не атрымалася.
Зрэшты, рашэнне аб адабрэнні атрымання гранта прымае менавіта ўрад - адпаведныя пастановы падпісвае прэм'ер-міністр. Пакет дакументаў быў пададзены ў Апарат Саўміна 21 лютага. Згодна з законам, разгледзець яго павінны на працягу 30 каляндарных дзён.
У прэс-службе Саўміна Sputnik падкрэслілі, што разгляд праекта міжнароднай тэхнічнай дапамогі ідзе ва ўстаноўленым заканадаўствам парадку. Канкрэтныя тэрміны прыняцця рашэння назваць немагчыма.