У папярэдняй частцы рэпартажу гаворка ішла аб стварэнні рэквізіту для спектакляў і кур'ёзных выпадках, звязаных з працай бутафораў. Сёння нам трэба будзе высветліць, хто есць пластыкавую садавіну і варожыць на штучных рамонках, як распісваюць заднікі для спектакляў і чаму праекцыі і фотадрук ніколі не заменяць тэатральны жывапіс.
Што прадкажа штучны рамонак
Многія артысты, як высветлілася, неабыякавыя да бутафорскай садавіны і кветак.
"Мы прымаем як дадзенасць, што паралонавыя апельсіны і яблыкі надкусаныя. Зразумець гэта немагчыма: можа быць, хваляванне перад выхадам на сцэну. Ці, напрыклад, варажба на штучных рамонках. Як гэта можна растлумачыць? Толькі зразумець і дараваць", - разводзіць рукамі Таццяна Байдалава, галоўны бутафор Опернага тэатра.
І калі кветкі і садавіна выглядаюць так рэалістычна, што іх і праўда можна прыняць за сапраўдныя, далёка не кожны прадмет рэквізіту патрабуе дэталёвай прапрацоўкі.
Часам рэквізіт ламаецца (або з'ядаецца), і яго рэстаўрацыяй таксама займаюцца бутафоры. Пакуль спектакль стаіць у плане, дэкарацыі і рэквізіт захоўваюцца, і ад частага выкарыстання яны змяняюцца да непазнавальнасці. Бо многія спектаклі не сыходзяць з падмосткаў па сорак гадоў.
Мяч-планета і коні Спартака
Пакой захоўвання рэквізіту нагадвае пячору Аладзіна. Спачатку вока нават не адрознівае асобныя прадметы, так усё страката, маляўніча.
Да стэлажоў прымацаваныя таблічкі: вось залатыя вазы з садавінай з "Шахаразады", а тут ляжаць трохі жахлівыя конскія галовы са "Спартака".
На самым версе - клеткі з папугаямі, настолькі рэалістычнымі, што, здаецца, птушкі зараз варухнуцца і загавораць. У кутку - склад зброі да розных балетаў і спектакляў: фанерныя мячы, лёгкія дзіды, мяккія кінжалы.
Усё гэта выглядае як сапраўднае з залы, і толькі зблізку можна разгледзець, што цені на статуі намаляваныя, а планета са спектакля "Маленькі прынц" - на самай справе абцягнуты распісанай тканінай мяч для фітнесу.
Афарбоўка рэквізіту - вельмі важны этап у яго стварэнні, таму што на сцэне тэатра святло падае на прадметы зусім не так, як у рэальным жыцці.
"Калі мы накіруем на барэльеф анёла святло з усіх бакоў, ён проста зліецца ў белую пляму. На самай справе тут максімум пяць сантыметраў аб'ёму, цені трэба намаляваць першапачаткова, і мы павінны разумець, як гэта рабіць, каб не ператварыць яго ў паласатага вусеня" , - распавядае Таццяна Байдалава.
Раней бутафоры самі займаліся афарбоўкай, цяпер гэта робіць маляўнічы цэх. Але асабліва адказную працу Таццяна, як і многія з майстэрні, выконвае сама. Праўда, часам робіць выключэнне, калі бачыць, што мастак гарыць працай.
"У нас ёсць мастак Дзям'ян Тоўсцік. Калі яму падабаецца, ён кажа: калі ты даробіш, я распішу. Калі чалавек так кажа, я згаджаюся", - працягвае Таццяна.
"Трапяткія" заднікі старых спектакляў
Асноўная праца жывапіснага цэха - размалёўка мяккіх дэкарацый на новыя пастаноўкі і аднаўленне старых. Мы яшчэ заспелі разасланы на падлозе заднік да балета "Стварэнне свету", які прынеслі на рэстаўрацыю. Але скончыць з ім не паспеюць: трэба рыхтаваць дэкарацыі для "Лятучай мышы", прэм'ера якой адбудзецца ўжо 16 красавіка, таму ўжо да вечара палатно будзе часова згорнута.
Усе заднікі для спектакляў распісваюцца ўручную па эскізах мастака-пастаноўшчыка, нават калі выкарыстоўваецца фотадрук, заднік усё роўна "даводзяць" да гатоўнасці ўручную, сцвярджае Жана Александровіч, начальнік майстэрняў. Другога лістапада споўніцца 35 гадоў, як яна працуе ў тэатры.
Жанна сцвярджае: тут да гэтага часу карыстаюцца старадаўнімі тэхналогіямі.
"Мы да гэтага часу грунтуем палотны і выкарыстоўваем у гэтым грунце гаспадарчае мыла, гліцэрыну, пакост", - пералічвае начальнік майстэрняў.
Палотны спачатку насычаюцца адмысловым ахоўным растворам, затым доўгія палосы сшываюцца, атрыманы заднік расцягваюць на падлозе і распісваюць. У працы выкарыстоўваюць гуашавыя фарбы, у апошні час да якіх пачалі часам дадаваць акрылавыя, хоць мастакі іх не вельмі любяць: у адрозненне ад гуашы, акрыл цямнее, з ім немагчыма дамагчыся эфекту празрыстасці.
"На гэтым задніку ёсць аплікацыя, якая прышываецца ўручную. Паталь - каб быў бляск, каб святло добра бралася", - апісвае Жанна Александровіч прыёмы, выкарыстаныя для задніка да "Стварэння свету".
На кансультацыі па рэстаўрацыі жывапіснага палатна ў цэх запрашалі Валянціна Елізар'ева, які нядаўна вярнуўся ў тэатр. Па словах начальніка майстэрняў, майстар дасканала ведае сцэнаграфію спектакля і можа паправіць моманты, якія маладыя мастакі могуць ненаўмысна сказіць.
Дзям'ян Тоўсцік, які працуе ў тэатры сорак два гады, прыйшоў якраз тады, калі пісалі дэкарацыі для "Стварэння свету". Разам з ім падымаемся на галерэю, з якой заднік паўстае дзіўна аб'ёмным, цэласным.
"Чым старэй спектакль, тым лепш выглядае заднік. Ён атрымліваецца... трапяткім. А калі перафарбоўваць, ужо няма таго духу, ён знікае", - са шкадаваннем адзначае Дзям'ян Тоўсцік.
У стары заднік даводзіцца ўшываць новыя кавалкі тканіны, абнаўляць апалыя фарбы.
Для новага спектакля рыхтуюць усяго два заднікі, але, па словах Дзям'яна Тоўсціка, гэта будзе незвычайнае відовішча. Зоркі на намаляваным небе заззяюць па-сапраўднаму.
"На ім будзе дзьве тысячы маленечкіх лямпачак, і кожную з іх майстры прышыюць уручную", - распавядае мастак.
Аб самай дарагой сукенцы са стразамі Свароўскі і нечаканых ператварэннях тканін на сцэне чытайце ў заключнай частцы рэпартажу на Sputnik.