Дзень памяці славянскіх асветнікаў Кірыла і Мяфодзія звязваюць з днём славянскай культуры і пісьменства. Святыя праславіліся не толькі дзякуючы стварэнню славянскай азбукі, але і перакладу царкоўных кніг, пасланняў апосталаў, урыўкаў з Евангелля і Псалтыра.
Аб стваральніках пісьменства
Браты Канстанцін і Міхаіл, вядомыя як Кірыл і Мяфодзій, нарадзіліся ў багатай і веруючай сям'і ў Грэцыі. Абодва браты атрымалі добрую адукацыю, нягледзячы на тое, што сям'я была шматдзетнай.
Лічыцца, што Мяфодзій першапачаткова марыў аб кар'еры вайскоўца, пасля чаго прыступіў да кіравання славянскім княствам у Візантыі. Менавіта там ён спасціг асновы славянскай мовы. Час служэння Мяфодзія расцягнуўся на 10 гадоў, пасля чаго ён сышоў у манахі, а пасля прыняў сан ігумена манастыра ў Малой Азіі.
Другі брат - Кірыл - быў выдатным філолагам і цягнуўся да навукі. Ён стаў вучнем самых знакамітых навукоўцаў, у тым ліку будучага Патрыярха Канстанцінопаля - Фоція. Скончыўшы навучанне, ён стаў іерэем і стаў наглядчыкам бібліятэкі ў храме Святой Сафіі. Паралельна ён настаўнічаў у школе Канстанцінопаля. Кірыл быў разумны настолькі, што смог перамагчы правадыра іканаборцаў-ерэтыкоў - Анінія.
Пасля гэтага браты аб'ядналіся ў манастыры Мяфодзія на Алімпе, дзе Кірыл маліўся і праводзіў час у чытанні кніг. Там ён вывучыў славянскую мову і практыкаваўся ў размовах з манахамі-славянамі з суседніх дзяржаў.
У 857 годзе імператар Візантыі адправіў братоў з пропаведдзю ў Хазарыю. На шляху да месца прызначэння Кірыл і Мяфодзій прыехалі ў мястэчка Карсуні, дзе адшукалі мошчы папы Рымскага - Клімента.
Узнікненне славянскага пісьменства
Князь Вялікай Маравіі - Расціслаў быў прыгнецены нямецкімі біскупамі і паслаў да імператара ганцоў. У сваім пасланні ён папрасіў даслаць настаўнікаў, якія змаглі б прапаведаваць на славянскай мове.
На той момант мараўская зямля лічылася хрысціянскай, а за яе асвету адказвала нямецкае духавенства. Тым не менш, усе кнігі і пісанні былі напісаны на лацінскай мове, незразумелай для славян. Імператар даручыў гэтую місію Кірылу, які пры дапамозе свайго брата Мяфодзія і паслядоўнікаў пераклаў усе святыя кнігі і пісанні на мову славян. Пасля завяршэння місіі браты вырашылі ўладкавацца ў Маравіі і навучыць людзей набажэнству на мове славян. Пастаянныя інтрыгі нямецкага духавенства выматалі Кірыла, пасля чаго ён памёр ва ўзросце 42 гадоў. Гэта здарылася ў 869 годзе.
У момант скону брата Мяфодзій з'ехаў у Рым, дзе прыняў вышэйшую манаскую ступень. Мошчы Кірылы пахавалі ў царкве Святога Клімента, дзе пасля гэтага пачаліся цуды.
Мяфодзій не пакідаў справу спачылага брата. Пасля прыняцця схімы ён перажыў ганенні, зняволенні і абразы і спачыў у 885 годзе.
Да ліку святых братоў прылічылі яшчэ ў старажытныя часы, а ў праваслаўнай царкве іх пачалі пачытаць з XI стагоддзя.
У Беларусі гэты дзень адзначаецца пад эгідай дня славянскага пісьменства і культуры. У Расіі День пісьменства лічыцца царкоўна-дзяржаўным святам. Фэсты, чытанні, кірмашы, мастацкая самадзейнасць і касцёльныя служэнні арганізуюцца паўсюдна.