У рэжысёра адрэзкі ў 50, 60, 70 гадоў - як у футбаліста 25-35. Гэта той самы росквіт сіл, калі трэба не падводзіць вынікі, а бегчы наперад, лічыць Кавальчык, хоць і прызнаецца, што слова "паўстагоддзя" ўсё ж навявае нейкі страх.
Пачым сёння Пушкін?
Час сёння складаны - мы вельмі часта блытаем прафесійнае мастацтва і шоў-бізнес. Мадэль шоў-бізнесу створана для таго, каб прадукт быў рэнтабельны, каб ён прыносіў фінансавы прыбытак. А мастацтва заклікана ствараць маральныя бар'еры ў мозгу кожнага чалавека, разважае суразмоўца Sputnik.
"Скажу такую крамольную думку: сёння па пастанове Савета міністраў верш Пушкіна "Я помню чудное мгновенье" ацэньваўся бы ад 2 да 5 мінімальных заробкаў. Ці можна супаставіць ганарар паэта, які напіша вершы да песні, з тым укладам у культуру, які ўнёс Пушкін? Гэта тое, што нельга", - перакананы Кавальчык.
У адрозненне ад таго ж шоў-бізнесу, тэатру сёння трэба навучыцца выжываць без сенсацый, не ствараючы іх штучна, лічыць суразмоўца, бо часам прага да сенсацый даходзіць да адкрытага абсурду, і гаворкі пра мастацтва ўжо не ідзе.
"Мы часам у пагоні за сенсацыямі забываемся на самае галоўнае. Ад гэтага вялікая частка таго тэатра, які сёння прапагандуецца як сучасны, ён з разраду які крычыць. Рэжысёр крычыць: "Глядзіце, як я ўмею". Акцёры крычаць: "Глядзіце, як я крута раблю". Але ўсе чамусьці забываюць, дзеля чаго яны тут сабраліся. І вось такі тэатр мне нецікавы", - канстатуе Кавальчык.
Калі рэжысёр агаляецца аж непрыстойна
Складана мастацкі кіраўнік горкаўцаў ставіцца і да спроб "асучасніць" класічныя сюжэты. Калі адаптацыя цікавая, яна мае права на жыццё, але калі сутнасць скажаецца, тады застаецца толькі шкадаваць.
"Тут просіцца фрагмент з "Нячысцікаў" Дастаеўскага. Калі стары Вярховенскі бачыць сапраўдны твар сына, ён кажа: "Пятруша, няўжо ты, такі, які ты ёсць, хочаш сябе людзям замест Хрыста прапанаваць?" - цытуе Кавальчык.
Калі рэжысёр пераварочвае класіку на свой лад, ён агаляецца да непрыстойнасці, таму што наколькі гарманічна усё ў класіцы, настолькі прышыта белымі ніткамі аказваецца ў такой наватарскай трактоўцы, лічыць суразмоўца.
Дарэчы, аб класіцы. Пакуль у самім тэатры ідзе рамонт і трупа абжывае сцэну Палаца прафсаюзаў, сам Сяргей Кавальчык у тандэме з народнай артысткай Беларусі Вольгай Клебановіч працуе над пастаноўкай "Братоў Карамазавых". Прэм'еру спектакля вырашана прытрымаць да вяртання на родную сцэну.
Пакуль жа восень для горкаўцаў - вялікая гастроль. Наперадзе - фестываль "Балтыйскія сезоны" ў Калінінградзе, куды запрошаны "Гарачыя матулі", і з 24 кастрычніка трупа ляціць на гастролі ў Расію, па маршруце Томск - Кемерава - Барнаул адправяцца тыя ж "Гарачыя матулі" разам з фірмовым горкаўскім "Пане Каханку".
"У нас выдатная кампанія ў Калінінградзе. МХАТ імя Горкага. Тэатр "Et Cetera" Калягіна, тэатр Камісаржэўскай з Піцера. Гэта вельмі салідная кампанія. Нашы акцёры, калі ўбачылі, у якім яны "кейсе", у іх ужо стала нешта бурліць", - распавядае Кавальчык.
"Давай мне казку за паўкошту"
Дарэчы, да класічных сюжэтаў з асаблівым піетэтам рэжысёр ставіўся і ў маладосці, калі ў 90-я з дэбютам прыехаў у гомельскую драму - прывёз "Гамлета".
"Уладзімір Аляксандравіч Караткевіч мне кажа: "Гамлет" - гэта крута, але пачакай трошкі, давай мне выязную казку. Я прапаную Сяргея Казлова "Па зялёных гурбах акіяна". Ён мне: "Як добра, у мяне як раз Казлоў ідзе, там тыя ж героі. Вось табе дэкарацыі і артысты тыя ж". Я кажу: "Як? А тут варона ёсць, а там няма". Сшыем варону табе, і нармальна!" - успамінае Кавальчык.
Той спектакль дэбютант паставіў за месяц, але спачатку быў вельмі расчараваны. Як і кожнаму маладому творцу, хацелася адразу працаваць з прафесійнай трупай на вялікай сцэне. Ды і саму пастаноўку не ўспрымаў дзіцячай - лічыў, што размаўляць з дзецьмі трэба на роўных.
"Пастаў мне казачку да Новага года" - я вось гэтага не люблю. Мы ставім дзіцячыя спектаклі, прычым яны па каштарысе не саступаюць дарослым. Адзін дырэктар у Расіі, калі я ставіў казку, кажа: "Давай за паўкошту, ты ж казку ставіш". Я кажу: "Так што мне, паўтыдню на рэпетыцыі не хадзіць, ці што?" - распавядае мастацкі кіраўнік.
Калі ставіць казку, да яе трэба ставіцца яшчэ больш уважліва, таму што дзіця - гэта глядач, які не даруе фальшу. Дзеці яе адчуваюць і адразу пачынаюць грызці папкорн і цукеркі, альбо, што яшчэ горш, размаўляць ці сумаваць, і тады тэатр ім ужо нецікавы, прызнае Кавальчык.
Паход у тэатр - гэта валявы акт, а не "сядзець у гаджэтах"
Хоць ёсць у юнай і малады аўдыторыі іншая крайнасць. Пачынаецца спектакль, люстра згасае, а ў глядзельнай зале светла, таму што ўсе ў гаджэтах сядзяць. Гэта нейкі павеў часу або дурная мода - часам мы жывыя зносіны замяняем бачнасцю блізкасці ў гаджэтах, наракае суразмоўца Sputnik.
"Мы забываем пра тое, што паход у тэатр - гэта не гартаць гаджэт. Гэта валявы чалавечы акт для таго, каб прыйсці да нейкіх узнёслых эмоцый, цікавых думак, а не толькі забаўляцца", - кажа Кавальчык.
Хоць тэндэнцыю да забаўкі гледачоў тэатрам дыктуе фінансавы план і разуменне таго, што Дастаеўскага сёння ў метро не чытаюць. Але як без яго жыць-то? Хто як не тэатр будзе паказваць грамадству болевыя кропкі, задаецца пытаннем суразмоўца.
"Не трэба цаной жыцця ратаваць трактар"
Але ёсць і іншае пытанне, больш надзённае - план, які хочаш - не хочаш, а трэба выконваць. Аб'ектыўна трупа зможа вярнуцца ў родны тэатр не раней за студзень, а там прыйдзецца адаптаваць усе спектаклі да новых сцэнічных умоў. Гэта вялікая праца, уздыхае Кавальчык.
"Буду прасіць дырэктара, будзем звяртацца ў Міністэрства з просьбай, каб нам трошачкі план падкараціць, таму што, калі кожны дзень даваць новы спектакль, мы не паспеем, будзе няякасна проста. Можна ўключыць агульны рубільнік - і калі ласка, але навошта тады было рабіць рамонт з такім новым святлом?" - разважае суразмоўца.
Мастацкі кіраўнік горкаўцаў усё ж спадзяецца выйсці да лютага з прэм'ерай "Братоў Карамазавых", але сам сабе нагадвае: "Не трэба ратаваць цаной чалавечых жыццяў трактар, як гэта было ў савецкі час". А яшчэ абяцае, калі ўдасца да лета, паставіць "Графа Монтэ-Крыста". Новы спектакль задуманы як мюзікл, які будзе прапявацца без перапынку. Над яго лібрэта ўжо працуе Ігар Скрыпка, над музыкай - кампазітар Цімур Каліноўскі.
"Мы доўга спрачаліся ўтрох, я прапанаваў выкарыстоўваць элементы рэпу як дыялогу паміж персанажамі, не ў сэнсе, што ўсе раптам "ёў-ёў" пачнуць спяваць... Рэперы - яны ж паэты, куды тут падзецца, сёння рэп стаў часткай культуры", - адзначае Кавальчык.
І прызнаецца: ад драматычных сцэн у новым спектаклі адмовіўся свядома, захацелася чыстага жанру. А раз ужо настроіўся, будзь ласкавы - трымай.
*Відэаверсію інтэрв'ю з мастацкім кіраўніком драмтэатра імя Максіма Горкага Сяргеем Кавальчыкам глядзіце на Sputnik Беларусь.