Зараз ідзе саракадзённы Вялікі Пост, які ў нашых продкаў заўсёды быў у асаблівай пашане: важна было наведваць царкву, маліцца і ўстрымлівацца ад скаромнай ежы. Гэтай парой гаспадыні імкнуліся прыбраць са стала ўсю скаромную ежу: яйкі, мяса, малако, тварог.
Некаторыя даследчыкі матэрыяльнай культуры адзначалі, что посны стол беларускага селяніна напрыканцы ХІХ стагоддзя быў бедным, варта адзначыць, што посныя стравы беларускай кухні былі смачнымі і разнастайнымі.
У пост нашы продкі ўжывалі жыта, ячмень, авёс, грэчку, бабы (пасолю, чачавіцу, гарох), гародніну (буракі, рэпу, рэдзьку, бручку, капусту, бульбу, цыбулю, часнок), дзікія расліны (крапіву, снітку, шчаўе, лебяду), насенне лёну і канопляў, гарбузікі, арэхі, сухафрукты, мачоныя яблыкі, брусніцы, журавіны. Шмат у якіх посных стравах прысутнічаюць сухія і салёныя грыбы. Яны выконвалі ролю, як закрасы, так і самастойнай стравы. На асобным месцы ў посным меню знаходзіліся стравы з разнастайнай рыбы. Яе адварвалі, запякалі, сушылі, вэндзілі, салілі, марынавалі, з яе рабілі халадзец, варылі юшку.
Першы тыдзень посту - першая седміца, час найбольш строгага ўстрымання. Уставы кляштараў прадпісваюць у гэтую сядміцу не ўжываць нават алею. Гэта так званае "сухаядзенне".
Тым не менш, нават царква, арыентуючыся на сучаснага свецкага чалавека, які займаецца не толькі фізічнай, але і інтэлектуальнай працай, прапануе яму падчас посту ўжываць стравы, якія ўтрымваюць у сабе алей. Гэта ж тычыцца і хворых людзей, для якіх "ревность не по разуму" можа прывесці да цяжкіх наступстваў.
У беларускай кухні шмат рэцэптаў посных страў, якія варта запомніць сучаснай гаспадыні.
Бурачкі посныя
Інгрыдыенты:
- Некалькі буракоў
- 1-2 ст лыжкі цёртых сухарыкаў
- 2-3 ст лыжкі воцату
- 1-2 ст. лыжкі аліўкавага алею
- 1 цыбуліна
- 1 ст лыжка мукі
- 1 жменя дробных разынак
- 2-3 ч лыжкі цукру
- Соль па смаку
Як гатаваць:
Спячы або зварыць патрэбную колькасць буракоў, пачысціць і пацерці іх на тарку. Пасмажыць на алеі дробна пасечаную і адціснутую цыбулю, дадаць у буракі разам з разынкамі. Дадаць солі і воцату на смак. Тушыць, памешваючы, каб страва не прыгарэла.
Падаючы на стол, бурачкі можна абкласці кавалкамі смажанай рыбы або адваранымі грыбамі, абсыпанымі мукой і падсмажанымі ў алеі.
Запяканка з буракоў
Інгрыдыенты:
- 400 г буракоў
- 1 цыбуліна
- 50 гр алею
- 2-3 ст лыжкі пшанічнай мукі
- Соль па смаку
- 1 ч лыжка кмену
- 1 шклянка вады
Як гатаваць:
Спячы або зварыць буракі, пачысціць і нацерці. Пакрышыць цыбулю, пасмажыць яе на алеі, дадаць туды буракі, укінуць пацерты з соллю кмен, уліць крыху вады і тушыць 10 хвілін на невялікім агні пад накрыўкай. Разбавіць муку вадой, уліць у буракі і добра перамяшаць. Гатаваць да загусцення. Ядуць з хлебам. Не ў пост да запяканкі падаюць кефір.
Сок з буракоў
Калі-небудзь з сырых буракоў, якія выраслі на ўласным агародзе можна гатаваць сок. Для гэтага буракі дзяруць на дробную тарку і адціскаюць праз марлю, дадаюць гатаваную ваду і крыху яблычнага або лімоннага соку.
Пасля гэтага застаецца жмых і з якога можна спячы смачныя бурачныя катлеты.
Посныя бурачныя катлеты
Інгрыдыенты:
- 400 г бурачнага жмыху
- 1 цыбуліна
- 50-100 г манкі
- 50 г алею,
- Соль
- Перац
- Каляндра
- Насенне кропу ці кмену
- Паніровачныя сухары
Як гатаваць:
На разагрэтую патэльню ўліць алей і высыпаць дробна пасечаную цыбулю, крыху пасмажыць і выкласці бурачны жмых, усыпаць соль, спецыі на выбар, уліць шклянку вады і тушыць да гатовасці буракоў. Дадаць пакрысе манку, увесь час мяшаючы, і сачыць за тым, каб не ўтварыліся камячкі.
Загусцелую масу крыху астудзіць, сфармаваць катлеты, абкачаць у сухарах і абсмажыць у алеі на гарачай патэльні напрацягу 1-1,5 хвілін да ўтварэння залатой скарынкі. Не ў пост ядуць са смятанай.
Чытайце таксама:
- Посцім смачна: якія стравы можна прыгатаваць з селядца
- Вялікі пост: што можна есці, а што - нельга
- Інакіня Іаана: Вялікі пост трэніруе вашу "духоўную мышцу"