Беларускія ўлады былі вельмі ўражаны крытыкай літоўскага боку за рэалізаваны сцэнарый супрацьстаяння з незадаволенымі вынікамі прэзідэнцкіх выбараў у жніўні мінулага года ў рэспубліцы.
Аляксандр Лукашэнка адкрыта заявіў, што літоўцы яшчэ пашкадуюць пра сваю пазіцыю і паабяцаў перанакіраваць экспартныя патокі з літоўскай Клайпеды ў расійскія парты на Балтыцы.
Спачатку ніхто ўсур'ёз не ўспрыняў ваяўнічую рыторыку афіцыйнага Мінска, таму што падобныя спробы ўжо рабіліся і былі прызнаныя няўдалымі. Гэта звязана і з вялікім лагістычным плячом і паслугамі стывідарных кампаній, цэны на якія напрамую залежаць ад аб'ёмаў.
Літоўскі порт не далічыцца прыбытку
Усяго порт у Клайпедзе ў год перавальвае прыблізна 40 мільёнаў тон грузаў. Пятая іх частка прыпадае на беларускі калій, яшчэ каля 4-6 мільёнаў тон на нафтапрадукты з Беларусі.
Беларускі бок наўрад ці ў хуткім часе адвядзе экспарт калію з Клайпеды па адной простай прычыне - 30% акцый тэрмінала насыпных грузаў кантралюецца беларусамі, то ёсць выгада атрымліваецца яшчэ і ад перавалкі ўласных грузаў.
Зусім інакш ідуць справы з нафтай, што на сабе ўжо адчулі літоўцы, калі ў канцы 2020 года брытанская дачка Беларускай нафтавай кампаніі заявіла аб спыненні паставак на экспарт праз літоўскі порт, добра што і кантракт, адпаведны мінуў.
Толькі за 9 месяцаў 2020 года літоўскі бок атрымаў за перавалку беларускіх нафтапрадуктаў 23,7 млн еўра (у 2019 годзе - 23,9 млн) і 6,7 млн еўра скарэкціраванага чыстага прыбытку (7 мільёнаў у папярэднім годзе). Атрымліваецца, што ў 2021 годзе літоўцы ўжо дакладна гэтых грошаў не ўбачаць.
Беларускі экспарт сыходзіць у парты Расіі
Скепсіс вакол намераў беларускіх уладаў змяніць порт прапіскі для айчынных нафтапрадуктаў канчаткова развеяла рашэнне Аляксандра Лукашэнкі падпісаць указ з адпаведным рашэннем.
Мяркуецца, што ў наступныя 2021-2023 гады праз расійскія парты на Балтыцы будзе перавалена 9,8 мільёна тон беларускіх нафтапрадуктаў.
Жаданне расійскага боку дазагрузіць свае парты нафтапрадуктамі, якія беларускія НПЗ атрымліваюць зноў жа з расійскай сыравіны, усё ж упіралася ў кошт паслуг стывідарных кампаній, а таксама тарыфы РЧ.
Мабыць у ходзе перамоваў на экспертным узроўні беларускага і расійскага боку ўдалося знайсці баланс эканамічных інтарэсаў, каб і аб'ёмы паставак забяспечыць для расійскіх партоў, і беларусы крыху страцілі на павелічэнні транспартнага пляча.
Цяпер праца будзе весціся па звыклай для расіян схеме, калі кампанія праплачвае аб'ём перавалкі па-за залежнасці ад таго, колькі будзе грузаў адпраўлена на экспарт фактычна. У выпадку, калі праца будзе прызнана жыццяздольнай, пагадненне праз два гады можа быць аўтаматычна прадоўжана.
Беларусь можа стаць "марской дзяржавай"
У гэтым годзе беларускія нафтапрадукты могуць сысці ў порт Усць-Луга (150 км ад Санкт-Пецярбурга), порт Прыморск (5 км ад горада Прыморска, канчатковая кропка Балтыйскай трубаправоднай сістэмы) і "Марскі порт Санкт-Пецярбург".
Пры гэтым Аляксандр Лукашэнка ў ходзе сустрэчы з губернатарам Ленінградскай вобласці напрамую заявіў пра зацікаўленасць беларусаў пабудаваць уласны тэрмінал для перавалкі грузаў у расійскім порце.
У сваю чаргу Аляксандр Драздзенка палічыў, што мэтазгодней для беларускага боку было ўвайсці ў савет акцыянераў тэрміналаў, якія ўжо будуюцца, каб не займацца доўгім будаўніцтвам.
Пры гэтым беларускія ўлады прыдумалі арыгінальную схему, як і за кошт чаго пабудаваць свой тэрмінал на расійскай Балтыцы. Для гэтага яны разлічваюць атрымаць згоду расійскага боку на выкарыстанне сродкаў крэдыту на будаўніцтва БелАЭС, якія не былі выдаткаваныя. Гэтую ідэю беларускі лідэр і агучыў падчас сустрэчы з ленінградскім губернатарам.
У тым выпадку, калі Беларусь будзе фізічна прывязана да ўласнага тэрмінала для наліўных грузаў у расійскім порце, можна смела выказаць здагадку, што літоўскія парты не ўбачаць больш нафтапрадуктаў з рэспублікі ніколі. Калі побач будзе пабудаваны яшчэ тэрмінал для насыпных грузаў, то ў 2023 годзе, калі заканчваецца кантракт на перавалку беларускага калію ў Клайпедзе, літоўскі порт могуць пакінуць апошнія тоны беларускіх экспартных грузаў.
Чытайце таксама:
- Klaipedos nafta, якая засталася без беларускіх грузаў, чакае складаны час
- Белнафтахім: кантракт на пастаўкі нафты з РФ не горш, чым у 2020 годзе
- Пералік грузаў Беларусі, якія пастаўляюцца праз парты РФ, могуць пашырыць