Пабывалі ў "лагеры для палітвязняў", які CNN знайшоў у Беларусі

У сярэдзіне мінулага стагоддзя Савецкі Саюз сямімільнымі крокамі развіваў навуку і ваеннае мастацтва. Надзейным шчытом для краіны павінны былі стаць ракетныя войскі стратэгічнага прызначэння, аснашчаныя па апошнім слове тэхнікі.

У ядзернай гонцы звышдзяржаў не магло быць месца адсталым. Калі на ўзбраенні РВСП з'явіліся ракеты Р-12, здольныя нанесці ўдар на адлегласці 2000 кіламетраў, размясціць іх вырашылі ў Беларусі. Добра што да таго часу ў 1954 годзе ў рэспубліцы, але не на карце, з'явіўся звышсакрэтны аб'ект - ракетны арсенал для абслугоўвання стратэгічнай ядзернай зброі, які хаваў сакрэты дзяржаўнай важнасці.

Зараз аб мінулым прызначэнні звышсакрэтнага аб'екта ў лясах пад Стоўбцамі нагадвае толькі складаная сістэма аховы, якая спыніць любога. Чаму спадчыну халоднай вайны карэспандэнт CNN паспяшаўся назваць лагерам для зняволеных, Sputnik даведаўся на месцы.

У пачатку жніўня гэтага года адзін з найбуйнейшых тэлеканалаў Злучаных Штатаў выпусціў чатыроххвілінны сюжэт пра тое, што ў пасёлку Новакалосава пад Мінскам знаходзіцца лагер, дзе ўтрымліваюць зняволеных за калючым дротам пад напружаннем з ваеннай аховай.

На відэа ва ўдалых ракурсах бачны калючы дрот пад напругай, камеры відэаназірання на вышках і баракі. Карціна вымалёўваецца ў сюжэце амерыканскага тэлебачання даволі змрочная.

Пасля некалькіх хвілін пошуку ў інтэрнэце і званка ў міністэрства абароны, выязджаем на месца "здарэння". Літаральна ў 60 кіламетрах ад сталіцы ў лесе на месцы "лагера" выявіўся 25-ы арсенал ракетна-артылерыйскага ўзбраення, які і знаходзіцца ў падпарадкаванні абароннага ведамства.

Прыбыўшы да месца прызначэння, цікавімся ў падпалкоўніка Аляксандра Бабенкі, як ён даведаўся пра навіну аб тым, што часць, якой ён камандуе, у эфіры CNN назвалі "турмой для дысідэнтаў".

"Мне ў другой палове дня патэлефанаваў начальнік упраўлення і сказаў паглядзець у інтэрнэце ролік пра арсенал. Вось так усё і было", - проста распавёў камандзір часці.

Паводле яго слоў, ніхто з замежных журналістаў не тое што да яго не звяртаўся па каментарый, што гэта за ваенны аб'ект, але нават не спыталі пра гэта ў міністэрстве абароны, як прынята ў падобных выпадках.

Ваенныя лёгка вызначылі месца, адкуль быў зняты арсенал на выдаленні, каб не апынуцца парушальнікам. І ракурс абраны такі, каб у кадр не патрапіла ваенная тэхніка, якой шмат на тэрыторыі. Затое склады для захоўвання абсталявання прадстаўлены ў кадры ў выгадным для CNN ключы.

Падпалкоўнік лічыць, што здымку вёў прыезджы чалавек, а ў самім ваенным гарадку "знайшлі нейкага чалавека, які за бутэльку гарэлкі гатовы правесці, паказаць і радзіму прадаць".

"Ён, вядома, ведаў, што гэта ваенны аб'ект, проста гэта хлусня чыстай вады", - зрабіў акцэнт камандзір часці. Больш за тое, вайсковую часць некалькі гадоў таму наведвала камісія АБСЕ і яна бачыла, што тут адбываецца на самай справе.

"Таму замежныя журналісты ў тым ліку бачылі, што тут захоўваецца. Можна нават знайсці фатаграфіі арсенала. Усе выдатна ведалі, што тут знаходзіцца, але знялі вось такі сюжэт", - паскардзіўся ён.

Пасля чаго падпалкоўнік дадаў: пасля таго, як міністэрства абароны выступіла з аспрэчаннем і запрасіла карэспандэнта CNN прыехаць асабіста і зрабіць новы сюжэт, "ні адзін замежны журналіст не звярнуўся, ні аднаго тэлефоннага званка не паступіла".

У часы Савецкага Саюза дзеючы арсенал ахоўваўся спецыяльнай шматузроўневай сістэмай абароны, якая захавалася і ў наш час.

"У 25-м арсенале абслугоўваліся ядзерныя ракеты. Ён першапачаткова быў для гэтага прызначаны. Перыметр агароджаны першым папераджальным рубяжом, потым ідзе другі папераджальны рубеж і трэці рубеж - гэта ўжо ідзе высакавольтная лінія ў нас: 6 тысяч вольт па ўсім перыметры", - распавёў Аляксандр Бабенка.

Пры гэтым сістэма аховы абсталявана камерамі з датчыкамі руху, якія кантралююцца з пункта дзяжурнага кіравання. Ноччу увесь перыметр асвятляецца і кантралюецца праз відэаназіранне.

Камандзір ў адказ на пытанне, ці былі спробы пераадолець сістэму аховы, успомніў, што апошні інцыдэнт быў у 2017 годзе: гэта быў чалавек, які заблудзіўся і да ўласнага здзіўлення выйшаў чамусьці не да горада Стоўбцы, а да брамы вайсковай часці. Пасля таго як да яго пад'ехаў каравул і ў ветлівай, але даходлівай форме патлумачыў, што гэта не горад, той проста разгарнуўся і пайшоў.

У будынках, якія трапілі на відэа і прадстаўлены баракамі для зняволеных, на самай справе захоўваюцца вымяральныя прыборы і оптыка, а ў другім будынку - радыёэлементы, пачынаючы ад рэзістараў і заканчваючы ЗВЧ-прыборамі.

У арсенале зараз абслугоўваюць цэлы комплекс узбраенняў радыёлакацыйнага выяўлення, у тым ліку, ЗРК "Аса", ЗПК "Тунгуска", ЗРК "Страла-10", а таксама любое шасі, на якое можна ўстанавіць ваенную тэхніку.

"У нас у арсенале ёсць цэхі і ёсць аддзелы захоўвання. Адпаведна, мы займаемся рамонтам і аднаўленнем спецыяльнай тэхнікі, а таксама выдачай спецыяльнага абсталявання і запчастак", - распавёў, чым займаюцца ў вайсковай часці камандзір.

"У цяперашні час у часці служаць больш за 100 вайскоўцаў і працуюць каля 400 чалавек з ліку грамадзянскага персаналу", - удакладніў ён.

Па словах Андрэя Бабенкі, аж да 1993 года арсенал падпарадкоўваўся наўпрост Маскве. Пасля таго, як адсюль была выведзена ўся ядзерная зброя, паліва для ракет, ваенная часць была цалкам перапрафіліравана.

Раней гэтага ваеннага аб'екта не было ні на якіх картах, а цяпер толькі месцамі знікае сотавая сувязь, як у выпадку з нашым навігатарам на ўездзе ў Новакалосава.

"Цяпер тэрыторыя нашага аб'екта складае каля 200 гектараў, а ў савецкі час ён займаў звыш 3 тысяч гектараў", - успомніў камандзір.

На працягу амаль чатырох дзясяткаў гадоў на гэтай тэрыторыі абслугоўвалі ядзерныя боегалоўкі і стратэгічныя ракеты, але радыяцыйны фон знаходзіцца ў норме.

"Эколагі прыязджалі на мінулым тыдні, правяралі: нічога няма. Так атрымалася, таму што выконваліся ўсе працэдуры захоўвання і абслугоўвання. Персанал, які займаўся "вырабамі", праходзіў спецыяльнае навучанне, таму ніякага фону ў нас няма. Калі б у той час у выніку няправільнай эксплуатацыі адбылася якая-небудзь уцечка, мы б атрымалі фон на доўгія гады", - падсумаваў Андрэй Бабенка.