Апошнія 20 гадоў на Украіне ідзе няспынная барацьба алігархічных кланаў за аднаасобны кантроль над краінай.
Двойчы - у 2004 і 2013-14 гадах - проціборства пераходзіла ў антыканстытуцыйныя, сілавыя формы. Нават калі не браць у разлік падзеі на паўднёвым усходзе краіны, вынікам такой сілавой цэнтралізацыі ўлады з апорай на радыкалаў сталі цэнзура і тэрор.
Прапаганда нянавісці да Данбасу
"Еўрамайдан" і грамадзянская вайна на Паўднёвым усходзе Украіны - самая крывавая старонка ў найноўшай гісторыі краіны.
У лютым 2014 года ў выніку страляніны неўстаноўленых снайпераў у Кіеве загінулі 75 удзельнікаў Еўрамайдана і супрацоўнікаў праваахоўных органаў, пацярпела больш за 570 чалавек. Расследаванне да гэтага часу не завершана, вінаватыя не ўстаноўлены.
У маі 2014 года адбыўся падпал Дома прафсаюзаў у Адэсе. Тады загінула 42 чалавекі - задыхнуліся, згарэлі або забітыя натоўпам. Украінскія СМІ з падачы мастака Аляксандра Ройтбурда хлусяць, што сярод загінулых - "грамадзяне Расіі і Прыднястроўя".
З-за ўзброенага канфлікту на паўднёвым усходзе Украіны людзі гінуць да гэтага часу. Аб рэальных падзеях на Данбасе луганскія кінематаграфісты знялі мастацкі фільм "Ополченочка". Праект падтрымала "Рассупрацоўніцтва". Фільм плануюць перавесці на шэсць моў і паказаць ва ўсіх "Рускіх дамах" за мяжой.
"У 2019 годзе мы выпусцілі фільм "Ополченочка", дзе распавялі пра тое, як пачаўся канфлікт, за што сядзеў сам народ Данбаса, чаму людзі ўзялі ў рукі зброю. Да гэтага моманту ўкраінская прапаганда выпусціла пяць мастацкіх фільмаў.
І ў кожнай карціне апісваецца агрэсія Расіі, а данбасцы прадстаўлены ў вобразе тупалычых вылюдкаў і варвараў", - распавядае кіраўнік кінастудыі "Лугафильм" Раман Разум.
Паводле яго слоў, ва ўкраінскай моладзі спецыяльна фармуюць нянавісць да жыхароў Данбаса, выстаўляюць іх ворагамі.
Сёння ўкраінскае грамадства расколата, падкрэслівае карэспандэнт тэлеканала RT international Раман Косараў, які з 2014 года асвятляе ваенны канфлікт на Данбасе. Аднак, на яго думку, грамадзян, якія не падтрымліваюць русафобскі настрой, большасць.
"На жаль, украінцы, якія не падтрымліваюць ашалелую русафобію, публічна не выказваюць свой пункт гледжання. Адна з прычын - страх за сваё жыццё і бяспеку сям'і і блізкіх. А тыя, хто асмельваюцца агучыць сваю пазіцыю - да іх дадому прыходзяць прадстаўнікі Нацыянальнага корпуса* і прымушаюць да публічных выбачэнняў", - апісвае сітуацыю Косараў.
Агрэсіўныя ж меншасць, адзначае Косараў, прапагандуе русафобію, забойства, заклікае ачысціць Данбас ад рускіх, нават ад тых, хто там нарадзіўся і вырас.
* Украінская партыя "Нацыянальны корпус" створана на базе нацбатальёна "Азоў", супраць якога ў Расіі ўзбуджана крымінальная справа
Курс на дэкамунізацыю
Пасля 2014 на Украіне была аб'яўлена так званая "дэкамунізацыя", якая хутка вылілася ў забарону адной з найбуйнейшых апазіцыйных партый - Камуністычнай партыі Украіны. Камуністы былі адзінымі ва ўкраінскай палітыцы, хто абвінавачваў улады ў дзяржаўным перавароце, грамадзянскай вайне на Данбасе і парушэнні Канстытуцыі.
"Чаму былі пагромы ў апазіцыйных СМІ?! Чаму адбываецца збіццё апазіцыйных палітыкаў?! Чаму быў забіты Алесь Бузіна?! Таму што Украіна - гэта не дэмакратычная дзяржава. Яна дэмакратычнай з'яўляецца толькі на паперы і словах, якія вымаўляюцца заходнімі палітыкамі. Нічога дзіўнага няма ў тым, што была забаронена Камуністычная партыя. Можа быць, яна несла не самую вялікую пагрозу цяперашняй улады. Але ў рамках тэндэнцыі антыкамунізму, якую вызнае цяперашняя палітычная эліта, цалкам лагічна забараніць гэтую партыю", - кажа дырэктар Цэнтра вывучэння перспектыў інтэграцыі Сяргей Рэкеда.
Больш свежы прыклад - пераслед лідэра партыі "Апазіцыйная платформа - За жыццё" Віктара Медведчука па палітычных абвінавачваннях у "дзяржаўнай здрадзе" і "фінансаванні сепаратыстаў". У лютым 2019 года на Медведчука завялі крымінальную справу пасля таго, як ён апублікаваў новыя мірныя прапановы па аўтанамізацыі Данбаса. Галоўная мэта плана старшыні палітрады партыі была ператварыць Данбас ў аўтаномны рэгіён у складзе Украіны са сваім парламентам і ўрадам. Менавіта гэта ўкраінскія ўлады і палічылі заклікам да сепаратызму.
Журналісты ў няміласці
Журналісты, якія асвятляюць тое, што адбываецца на Украіне не з пазіцыі афіцыйных уладаў, падвяргаюцца нападкам хейтэраў у Сетцы і розным ганенням на дзяржаўным узроўні.
"Пасля прамых уключэнняў з Данбаса мне ў сацсетках прыходзілі паведамленні: "Жадаю табе здохнуць у прамым эфіры!". "Было б нядрэнна, калі б з цябе выйшаў двухсоты ці хаця б трохсоты*!" "Нічога асабістага, але ты вораг", - распавядае Раман Косараў.
Карэспандэнт RT за свае "прапагандысцкія рэпартажы" і незаконнае перасячэнне ўкраінскай мяжы таксама уключаны ў базу "Міратворац".
"На гэтым ўкраінскім сайце да маіх "злачынстваў" аднеслі і тое, што я штогод у рамках дабрачыннай акцыі віншую дзяцей Данбаса з Новым годам, дару ім падарункі. Вось такі я небяспечны злачынец", - смяецца Косараў.
Ён перажывае, што некаторыя данбаскія дзеці нарадзіліся падчас вайны і зараз ідуць у першы клас, а вайна так і не канчаецца. А дзеці на Украіне вучаць найноўшую гісторыю, якая "нічога агульнага з рэальнасцю не мае".
Варта таксама нагадаць пра шматлікія забойствы і замахі на журналістаў. У лютым 2014 года ў цэнтры Кіева быў забіты і застрэлены рэпарцёр газеты "Весці" Вячаслаў Верамей; у сакавіку 2015 года ва ўласным доме была забіта галоўны рэдактар газеты "Нетишинский вестник" Вольга Мароз; у ліпені 2016 года загінуў у выніку выбуху аўтамабіля тэлежурналіст Павел Шарамет.
* "Двухсоты", "трохсоты" (ад "груз 200", "груз 300") - кодавыя абазначэння страт асабістага складу забітымі і параненымі. Двухсоты азначае забіты, а трохсоты - паранены.