На палітычным рахунку савецкага партыйнага функцыянера і "бацькі перабудовы" - заканчэнне "халоднай вайны", вывад савецкіх войск з Афганістана, галоснасць і адмена аднапартыйнасці, першыя эканамічныя рэформы ў СССР і Нобелеўская прэмія свету 1990 года.
Палітыку, які абвясціў "новое мЫшление" і змяніў знешнія адносіны Саюза з Захадам, ставяць у віну і найвялікшы эпік фэйл - развал краіны. Сам жа Гарбачоў заўсёды лічыў, што "за канец перабудовы і развал Савецкага Саюза адказныя тыя, хто арганізаваў путч у жніўні 1991 года, а пасля путчу выкарыстаў аслабленую пазіцыю прэзідэнта СССР".
Глядзіце ў фотастужцы Sputnik Беларусь кадры з жыцця Міхаіла Гарбачова, які змяніў сусветную палітыку мінулага стагоддзя.
1 / 27
Міхаіл Сяргеевіч Гарбачоў нарадзіўся 2 сакавіка 1931 года ў Стаўрапальскім краі ў сялянскай сям'і і ўжо ў дзесятым класе стаў кандыдатам у члены КПСС. Пасля заканчэння юрфака МДУ прысвяціў сваё жыццё партыйна-дзяржаўнай працы. 47-гадовы Міхаіл Гарбачоў быў самым маладым партфункцыянерам, кандыдатуру якога Брэжнеў адобрыў у якасці Сакратара ЦК КПСС. У 1980 годзе Гарбачоў увайшоў у Палітбюро ЦК КПСС.
© Sputnik / Ю.Петшаковский
/ 2 / 27
Прыйшоўшы ва ўладу, Гарбачоў спрабаваў палепшыць адносіны з ЗША і Заходняй Еўропай. У снежні 1984 года Гарбачоў са сваёй жонкай Раісай наведаў Лондан па запрашэнні прэм'ер-міністра Вялікабрытаніі Маргарэт Тэтчэр, з якой пазнаёміўся на пахаванні Андропава. Перамовы праходзілі ў нефармальнай і давернай атмасферы ў загараднай рэзідэнцыі Чэккерс, Гарбачоў засяродзіўся на раззбраенчай праблематыцы. "Я вызначана знаходжу яго чалавекам, з якім можна мець справу. Ён адкрыты і адукаваны чалавек. Ён прыязны, валодае пэўным шармам і пачуццём гумару", - напісала "жалезная лэдзі" прэзідэнту ЗША Рональду Рэйгану.
© AFP 2024 / ROY LETKEY
3 / 27
На пост генсека Гарбачова пасля смерці Чарненка вылучыў на пасяджэнні Палітбюро ЦК КПСС 11 сакавіка 1985 года Андрэй Грамыка, член Палітбюро ЦК КПСС, Старшыня Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР, які адносіў гэта да сваёй уласнай ініцыятывы.
© AP / Boris Yurchenko
4 / 27
Генеральны сакратар ЦК КПСС Міхаіл Гарбачоў у Мінску гутарыць з жыхарамі горада. У 1985 годзе ён абвясціў лозунг "Паскарэнне", які абяцаў рэзка падняць прамысловасць і дабрабыт народа за кароткія тэрміны. Тады ж пачалася антыалкагольная кампанія, якая акрамя станоўчых момантаў прывяла да скарачэння вытворчасці і падаражэння алкаголю, знікнення цукру з крамаў з-за самагонаварэння, а таксама мільярдных страт для эканомікі.
© Sputnik / Ю. Иванов
/ 5 / 27
19 лістапада 1985 года на саміце ў Жэневе па ядзерным раззбраенні адбылася першая сустрэча Міхаіла Гарбачова і Рональда Рэйгана. Перамовы прайшлі ў савецкім прадстаўніцтве. Хоць іх сустрэча не прывяла да падпісання афіцыйнага пагаднення аб скарачэнні ўзбраенняў, лічыцца, што менавіта там быў зроблены першы вырашальны крок да завяршэння "халоднай вайны". Пасля заканчэння перамоў Гарбачоў назваў Рэйгана "дыназаўрам", а той ахрысціў яго "цвердалобым бальшавіком".
© Sputnik / Юрий Абрамочкин
/ 6 / 27
Міхаіл Сяргеевіч Гарбачоў у аўтамабілі маркі "Пежо" падчас наведвання аўтамабільнага завода ў горадзе Пуассі.
© Sputnik / Юрий Абрамочкин
/ 7 / 27
8 красавіка 1986 года М. С. Гарбачоў пабываў у Тальяці на Волжскім аўтазаводзе. Тады ўпершыню ён выразна прамаўляе слова "перабудова", падхопленае СМІ і якое стала лозунгам распачатай новай эпохі ў СССР.
© Sputnik / Вячеслав Рунов
/ 8 / 27
Гарбачоў махае рукой з маўзалея Леніна на Чырвонай плошчы ў Маскве 1 траўня 1986 года. На пяты дзень пасля аварыі на Чарнобыльскай АЭС, па ўказанні Гарбачова, з мэтай недапушчэння панікі сярод насельніцтва, у Кіеве, Мінску і іншых гарадах савецкіх рэспублік былі праведзены першамайскія дэманстрацыі.
© AP / Boris Yurchenko
9 / 27
Генеральны сакратар ЦК КПСС Міхаіл Гарбачоў і прэзідэнт ЗША Рональд Рэйган на перамовах у Рэйк'явіку (Ісландыя) у Hofdi House 11 кастрычніка 1986 года. Сустрэча адбылася па прапанове Гарбачова. Падчас сустрэчы не было дасягнута ніякіх дамоўленасцей, аднак яна лічыцца важнай вяхой у савецка-амерыканскім перагаворным працэсе па стратэгічных наступальных узбраеннях.
© AFP 2024 / MIKE SARGENT
10 / 27
Генеральны сакратар ЦК КПСС Міхаіл Гарбачоў і прэзідэнт ЗША Рональд Рэйган 8 снежня 1987 года падпісалі ў Белым доме Дагавор аб ліквідацыі ракет сярэдняй і малой далёкасці. Згодна з ім дзяржавы павінны былі знішчыць усе ракеты наземнага базіравання з радыусам дзеяння 500-5500 км. Гэта быў першы ў гісторыі выпадак ліквідацыі цэлага класа ўзбраенняў.
© AP / Barry Thumma
11 / 27
Прэзідэнт Рональд Рэйган і першая лэдзі Нэнсі Рэйган, Міхаіл Гарбачоў і яго жонка Раіса перад урачыстай вячэрай ў Белым доме. Раіса Максімаўна суправаджала мужа ва ўсіх паездках па краіне і свету. Савецкі "народ", асабліва жаночая яго палова, не разумеў такой актыўнасці жонкі першай асобы краіны. Асаблівая раздражненне ў абывацеляў выклікалі яе ўборы - відавочна не з цэнтральнага ўнівермага.
© AP / Ron Edmonds
12 / 27
Генеральны сакратар ЦК КПСС Міхаіл Сяргеевіч Гарбачоў і генеральны сакратар румынскай камуністычнай партыі, Прэзідэнт СРР Нікалае Чаушэску на мітынгу савецка-румынскай дружбы ў 1987 годзе. "Чаўшэску быў складаным чалавекам. Ён стараўся даваць мне парады... Калі я наведаў Румынію, то ўбачыў, што людзі глядзяць на Чаўшэску, адсочваюць яго кожны жэст, кожны рух пальца - яны былі падобныя на шрубкі аднаго і таго ж механізму", - успамінаў пазней Гарбачоў.
© Sputnik / Рунов
/ 13 / 27
Міхаіл Гарбачоў падчас агляду гавані Нью-Йорка з прэзідэнтам Рональдам Рэйганам і новым абраным прэзідэнтам Джорджам Бушам 7 снежня 1988 года.
© AP / Scott Applewhite
14 / 27
Гарбачоў звяртаецца да жыхароў Ленінакана, моцна пацярпелага ад Спітакскага землятрусу. Падчас землятрусу генеральны сакратар быў з візітам у ЗША і заклікаў заходнія краіны дапамагчы савецкай Арменіі.
© AFP 2024 / TASS
15 / 27
Прэзідэнт Кубы Фідэль Кастра з Міхаілам Гарбачовым і яго жонкай Раісай пасля ўскладання вянка да Мемарыяла Леніна ў Гаване 3 красавіка 1989 года. Правадыра кубінскай рэвалюцыі моцна трывожыла перабудова, якую задумаў Гарбачоў . Пазней Кастра назаве свайго калегу "магільшчыкам сацыялізму".
© AFP 2024 / SERGEI GUNEYEV
16 / 27
Міхаіл Гарбачоў і Эрых Хонэкер, лідэр ГДР з 1971 года, сустрэліся ў 1989 годзе. Іх сустрэча была сапраўды брацкай - яны паўтарылі вядомы пацалунак Хонэкера з Брэжневым. Аднак зусім хутка па ГДР ударыла перабудова: ветэрана Хонэкера і яго партыйны апарат зрушылі, улада перайшла да палітыкаў, якія падтрымлівалі перабудову і былі гатовыя да аб'яднання Германіі.
© AP / BORIS YURCHENKO
17 / 27
Мітынг у Штутгарту ў падтрымку Гарбачова, 1989 год. Германія дагэтуль удзячная Гарбачову за тое, што ідэю ўз'яднання краіны ўдалося ўвасобіць у жыццё так хутка. У Расіі яго дагэтуль крытыкуюць за тое, што ён нібыта "прадаў ГДР" танна.
© AP / Arne Dedert
18 / 27
Гарбачоў спрачаецца з дэпутатамі на пасяджэнні Вярхоўнага Савета ў 1989 годзе. Было пра што спрачацца: распачата рэформа ўлады, уведзены выбары ў Вярхоўны Савет СССР і мясцовыя Саветы на альтэрнатыўнай аснове. Больш за 100 членаў ЦК КПСС сталага ўзросту адпраўлены Гарбачовым на пенсію. Аднак і жорсткія меры генеральнага сакратара па лакалізацыі нацыянальных канфліктаў: увод войск у Азербайджан, разгон дэманстрацыі ў Грузіі і Казахстане, канфлікт у Літве.
© AP / -
19 / 27
Прэзідэнт СССР Міхаіл Гарбачоў гутарыць з працоўнымі аб'яднання "Мінскі трактарны завод імя Уладзіміра Леніна". Трэці пазачарговы з'езд народных дэпутатаў СССР выбраў 15 сакавіка 1990 года Міхаіла Гарбачова прэзідэнтам Савецкага саюза. Не без супраціву дэпутаты скасавалі знакаміты 6-ы артыкул - аб кіруючай і накіроўваючай ролі КПСС. Аднак гэтыя змены ўжо не маглі ўратаваць Саюз, які развальваўся: пустыя паліцы, гіперінфляцыя, картачная сістэма.
© Sputnik / Юрий Иванов
/ 20 / 27
Найбуйнейшая антыкамуністычная дэманстрацыя ў Маскве адбылася 19 сакавіка 1991 года пасля рэферэндуму аб захаванні СССР з заблытанымі фармуліроўкамі. Дэманстранты патрабавалі ад прэзідэнта СССР Міхаіла Гарбачова адмовіцца ад улады. Праз 10 дзён пасля рэферэндуму 17 сакавіка ў Маскву былі ўведзены танкі - упершыню за гады перабудовы.
© AP / Dominique Mollard
21 / 27
Прэзідэнт СССР М.С. Гарбачоў вярнуўся ў Маскву з Фароса, дзе адпачываў з сям'ёй. У ноч з 18 на 19 жніўня, фактычна напярэдадні падпісання новага Саюзнага дагавора, прадстаўнікі вышэйшага савецкага кіраўніцтва на чале з віцэ-прэзідэнтам СССР Генадзем Янаевым сфармавалі Дзяржаўны камітэт па надзвычайным становішчы ў СССР (ДКНС), адхілілі прэзідэнта Гарбачова ад улады і ўвялі ў Маскву ваенную тэхніку.
© Sputnik / РИА Новости
/ 22 / 27
Прэзідэнт СССР Міхаіл Сяргеевіч Гарбачоў трымае стэнаграфічныя запісы, дадзеныя яму прэзідэнтам Расійскай Федэрацыі Барысам Ельцыным. На пасяджэнні 23 жніўня 1991 года дэпутаты Вярхоўнага Савета РСФСР патрабавалі ад Гарбачова распусціць КПСС, забараніць сацыялізм. Ельцын запатрабаваў у Гарбачова асудзіць КПСС, але, сустрэўшыся з яго супраціўленнем, падпісаў указ аб прыпыненні дзейнасці КП РСФСР на той падставе, што яна падтрымала ДКНС.
© AP / BORIS YURCHENKO
23 / 27
Гарбачоў і Рэйган, якіх звязвала сяброўства, на ранча ў ЗША ў 1992 годзе. 25 снежня 1991 года ў прамым эфіры Цэнтральнага тэлебачання Гарбачоў заявіў аб сыходзе з пасады прэзідэнта СССР. А ўжо ў студзені 1992-га заявіў аб стварэнні Гарбачоў-фонду.
© AP / Bob Galbraith
24 / 27
Стаўшы сведкам распаду краіны, якой ён кіраваў, і аддаўшы ўладу Ельцыну, з якім ён змагаўся, Гарбачоў выкарыстаў свой статус аднаго з самых папулярных палітыкаў свету, каб зарабіць на жыццё і на даследчыя і сацыяльныя праекты.
На фота: экс-прэзідэнт СССР Міхаіл Гарбачоў з французскімі акцёрамі П'ерам Рышарам і Жэрарам Дэпардзье ў час Тыдня французскага кіно ў Маскве, 9 лютага 1993 года.
На фота: экс-прэзідэнт СССР Міхаіл Гарбачоў з французскімі акцёрамі П'ерам Рышарам і Жэрарам Дэпардзье ў час Тыдня французскага кіно ў Маскве, 9 лютага 1993 года.
© AFP 2024 / YURI LEZUNOV
25 / 27
Гарбачоў 6 лістапада 1997 года ў Берне, Швейцарыя. Ён зняўся ў рэкламе амерыканскай сеткі рэстаранаў Pizza Hut. У роліку апошні прэзідэнт СССР з унучкай заходзіць у піцэрыю, дзе абедае звычайная маскоўская сям'я. За гэты ролік Гарбачова дагэтуль крытыкуюць. Ролік з'явіўся таму, што Pizza Hut хацела прадставіць сябе як глабальны брэнд. А Гарбачову тэрмінова патрэбны былі грошы на працу яго фонду.
© AP / EDI ENGELER
26 / 27
У 1999 годзе Гарбачоў страціў жонку. Раіса Максімаўна памерла ад лейкозу ў Германіі, дзе праходзіла лячэнне.
Пасля яго сыходу з пасады прэзідэнта СССР яна дапамагала мужу ў стварэнні і працы "Гарбачоў-Фонду", стварыла і ўзначаліла "Клуб Раісы Максімаўны".
Пасля яго сыходу з пасады прэзідэнта СССР яна дапамагала мужу ў стварэнні і працы "Гарбачоў-Фонду", стварыла і ўзначаліла "Клуб Раісы Максімаўны".
© Ivan Sekretarev
27 / 27
Экс-прэзідэнт СССР Міхаіл Гарбачоў з дачкой Ірынай Вірганскай у зале лонданскага Каралеўскага Альберт-хола падчас канцэрта, прысвечанага яго 80-годдзю.
© Sputnik / Елена Пахомова
/ 30 жніўня 2022 года Міхаіл Гарбачоў памёр на 92-м годзе жыцця, пасля доўгай і працяглай хваробы.
>>> Хочаце яшчэ больш актуальных і цікавых навін – падпісвайцеся на Telegram-канал Sputnik Беларусь
Таксама на Sputnik:
Міхаіл Гарбачоў памёр на 92-м годзе жыцця
Гарбачоў пакідае Крэмль – канец савецкай эпохі. Кадры 1991 года
Распад СССР: вытокі і сэнс галоўнай геапалітычнай катастрофы ХХ стагоддзя