Скульптар Фінскі: джаз – гэта і ёсць мая малая пластыка, гэта свабода і экспромт

Паверх музея, дзе экспанавалася выстаўка работ скульптара Аляксандра Фінскага, прысвечаная яго 70-годдзю, у гэты дзень сапраўды напоўніўся музыкай.

Застылая музыка скульптур, здавалася, ажывала пад гукі твораў Баха, папуры на тэмы Моцарта ці апрацоўкі народных і сучасных беларускіх песень у выкананні Дзяржаўнага камернага хору Рэспублікі Беларусь пад кіраўніцтвам заслужанай артысткі Наталлі Міхайлавай.

Калумніст Sputnik Яўген Агурцоў-Кржыжаноўскі задаў пасля канцэрта некалькі пытанняў юбіляру.

– З дзяцінства музыка і скульптура ідуць для мяне паралельна. Мая жонка, а яна музыкант, часам мне кажа, што невядома, можа, у музыцы я б большага дасягнуў. Музыка ёсць адна з маіх сутнасцяў. Я люблю сімфанічную музыку, люблю джаз.

– Джаз – гэта і ёсць мая малая пластыка, гэта свабода, гэта экспромт і натхненне бягучай гадзіны, хвіліны, імгненне, які паміж мінулым і будучыняй. А сімфанічная музыка, гэта нешта больш фундаментальнае.

– Не, наадварот дапамагае. Мы ўсё жыццё вучымся, калі, вядома, не талдычыць пастаянна састарэлыя догмы, якая ўжо тут вучоба? У мастацтве галоўная задача – раскрыццё асобы, гэта і ёсць асноўны элемент вучобы. У акадэміі, мы, як правіла, маем справу з ужо ўстоянымі асобамі. У іх свой погляд на мір. Гэта ўзбагачае.

– Так, у гэтым ёсць праўда. Калі выкладчык сам не асоба, то ён ці наўрад нешта абудзіць у вучні. Тут меч двухбаковавостры.

– У людзей майго ўзросту погляд на свет ужо ўстаяўся, і мяняць яго кардынальна – дурное. Ад моладзі, так, энергію атрымаць можна, а змяніць светапогляд – не, інакш ты сам не асоба.

– У мяне ніколі не было такога падзелу. Заўсёды займаўся малой пластыкай. Да таго ж гэта ўсё адносна: малая пластыка ці вялікая. Ёсць малая пластыка, якая больш вялікай! Нават па ўздзеянні на чалавека больш. Памер нічога не вызначае. Ёсць рэчы станковыя, якія павялічваюць да ідыёцкіх памераў, і яны ад гэтага разбураюцца. А ёсць тыя, якія праяўляюцца поўнасцю, нават пры шматразовым павелічэнні, таму што там закладзена вялікае аб’ёмна-прасторавае мышленне.

– Скульптура – рэч круглая і павінна працаваць з усіх бакоў, дзе кожны пункт уздзейнічае на развіццё ідэі ў прасторы. Тым часам, далёка не ўсе скульптары могуць стварыць сапраўды круглую скульптуру. Гэта самае складанае. Неабходна думаць і ўяўляць – фарміраваць прастору. Калі не, скульптура пачынае разбурацца ў гэтай прасторы.

– Мы займаемся адной і той жа справай, толькі архітэктура мае вялікую ўтылізацыю. А таму мае абмежаванні. Трэба ўлічваць, што ў жылой хаце павінны жыць людзі. Тое ж і з дызайнам.

– Нават больш за тое, ён – сааўтар! Калі ты не разумееш пластычных магчымасцей матэрыялу, то ён будзе табе палкі ў колы ўстаўляць, а калі ты гэта разумееш, адчуваеш… Гэта як у аркестры, уявіце, што музыка не чуе свой інструмент?

– Шмат! Ну, я не адзін працую. Ёсць у нас паняцце, аўтарскі пласт, вось тут так, патрэбен майстар, толькі ён адзін можа стварыць з загатоўкі твор.

– Анатоль Аляксандравіч Анікейчык – гэта мой лёс. Я заканчваў школу. На здачы дыплома ён якраз прысутнічаў і вельмі высока ахарактарызаваў маю працу. Думаю, што і ў Акадэмію я паступіў па яго пратэкцыі. Таму сапраўды, лёс!

– Таму што яго нельга тыражаваць, гэта значыць гэтыя работы заўсёды эксклюзіўныя! Іншая справа – бронза. Вылепіў форму, і лі колькі хочаш. Дарэчы, немцы любяць рабіць скульптуры з дуба, можна сказаць вечны матэрыял.

– Выяўляецца назапашванне нявыказанасці. Цяпер прыцягваюць невялікія работы, там мне камфортней. Вось выставіў графічную серыю, якая апасродкавана закранае тэму вайны. Яшчэ хочацца стварыць скульптурную серыю, прысвечаную беларускім паэтам розных эпох. Пачатак ёсць.

Для даведкі. Аляксандр Міхайлавіч Фінскі нарадзіўся 2 студзеня 1953 года ў в. Вясёлы Гай Пухавіцкага раёна Мінскай вобласці. У 1977-м абараніў дыплом у Беларускім дзяржаўным тэатральна-мастацкім інстытуце (цяпер – Беларуская дзяржаўная акадэмія мастацтваў) па спецыяльнасці "скульптура". Вучыўся ў выдатных прафесараў А. Бембеля, А. Анікейчыка, А. Арцімовіча. З’яўляецца членам Беларускага саюза мастакоў з 1984 года. З 1991 года выкладае ў Беларускай дзяржаўнай акадэміі мастацтваў і зараз з’яўляецца прафесарам кафедры скульптуры.