Супрацоўніцтва рэгіёнаў – лакаматыў эканомікі Саюзнай дзяржавы

Зусім хутка, 26-28 чэрвеня, у сталіцы Рэспублікі Башкортастан – горадзе Уфе – пройдзе Форум рэгіёнаў Расіі і Беларусі, які ўжо стаў традыцыйным. Упершыню арганізаваны ў 2014 годзе пад патранажам верхніх палат парламентаў нашых краін – Савета Федэрацыі і Савета Рэспублікі – за гады свайго існавання Форум заняў адно з найважнейшых месцаў у сістэме расійска-беларускіх адносін, стаў унікальнай пляцоўкай па развіцці міжрэгіянальнага супрацоўніцтва.

Запатрабаванасць і практычная карысць мерапрыемства пацвярджаецца высокай ацэнкай Прэзідэнта Расіі Уладзіміра Уладзіміравіча Пуціна. Як падкрэсліў кіраўнік дзяржавы, Форум уносіць важкі ўклад ва ўсебаковае развіццё супрацоўніцтва паміж нашымі краінамі, садзейнічае наладжванню прамых сувязей паміж прадстаўнікамі рэгіянальных і мясцовых органаў улады, дзелавой супольнасці, дзеячамі адукацыі, навукі і культуры Расіі і Беларусі.

Цалкам заканамерна, што ў гэтым годзе, калі праходзіць юбілейнае пасяджэнне, акцэнт зроблены не толькі на тым, чаго ўдалося дасягнуць за мінулыя дзесяць гадоў, але і на сумесных планах на перспектыву. Нам даецца цудоўная магчымасць на прыкладзе эвалюцыі гэтага фармату супрацоўніцтва прааналізаваць дынаміку расійска-беларускага ўзаемадзеяння, а таксама ацаніць ролю і месца ў ёй міжрэгіянальных сувязей.

Варта нагадаць, што тэматыка першага Форуму была дастаткова вузкапрофільнай. Тады ўпор быў зроблены на абмеркаванні пытанняў эфектыўнага развіцця аграпрамысловага комплексу як важнейшага інструмента забеспячэння харчовай бяспекі Саюзнай дзяржавы. Колькасць удзельнікаў склала 300 чалавек, у рамках мерапрыемства былі падпісаны чатыры пагадненні.

Цяжка пераацаніць, у які важны для Расіі момант быў створаны гэты новы фармат узаемадзеяння з бліжэйшым саюзнікам – Беларуссю. У 2014 годзе, спрабуючы супрацьстаяць натуральнаму працэсу вяртання Крыма ў склад Расійскай Федэрацыі і рэалізацыі замацаванага ў Статуце ААН права народаў на самавызначэнне, краіны Захаду ўвялі незаконныя санкцыі супраць Расіі. Праігнараваўшы свабоднае і адназначнае волевыяўленне крымчан, амерыканцы і еўрапейцы выбралі курс на супрацьстаянне, які ў канчатковым выніку прывёў да ўзброенай эскалацыі ўкраінскага крызісу.

Менавіта ў 2014 годзе стварэнне новай пляцоўкі для абмеркавання найбольш актуальных пытанняў расійска-беларускага ўзаемадзеяння было як ніколі актуальнае. Праз гады можна з упэўненасцю сцвярджаць, што Форум прайшоў праверку часам, гарманічна дапоўніўшы сістэму супрацоўніцтва Расіі і Беларусі і стаўшы неад’емнай часткай двухбаковага дыялогу.

Па меры развіцця фармату значна пашырыўся спектр тэм, якія абмяркоўваюцца. У рамках юбілейнай Х сесіі будуць працаваць ужо дзевяць тэматычных секцый, якія ахопліваюць не толькі пытанні рэалізацыі адзінай прамысловай палітыкі, але і практычныя аспекты ўзаемадзеяння ў галіне сельскай гаспадаркі, інфармацыйных тэхналогій, гуманітарнага супрацоўніцтва, турызму, грамадскай дыпламатыі, валанцёрства і іншых сферах. На палях мерапрыемства пройдзе маштабная выстава прамысловай прадукцыі, дзелавы форум пад эгідай гандлёва-прамысловых палат. Практычным увасабленнем праведзенай працы стане заключэнне ў рамках Форума міжрэгіянальных пагадненняў. У гэтым годзе на падпісанне ўнесена больш за 100 такіх дакументаў – і гэта толькі найбольш значныя з іх, якія вызначаюць у тым ліку магістральныя напрамкі супрацоўніцтва на доўгатэрміновую перспектыву.

Цікавасць да мерапрыемства расце з кожным годам. Юбілейны X Форум ва Уфе наведаюць кіраўнікі ўсіх беларускіх рэгіёнаў, а таксама больш за 20 – расійскіх. Іншыя суб’екты федэрацыі будуць прадстаўлены на ўзроўні намеснікаў губернатараў, профільных міністраў, кіраўніцтва найбуйных прадпрыемстваў і прадстаўнікоў бізнесу.

Каб у поўнай меры зразумець, для чаго быў створаны і на працягу дзесяцігоддзя паспяхова функцыянуе Форум, неабходна даць ацэнку ролі міжрэгіянальнага супрацоўніцтва ў структуры двухбаковай інтэграцыі Саюзнай дзяржавы. Уладзімір Уладзіміравіч Пуцін дакладна акрэсліў, што актыўнае практычнае ўзаемадзеянне паміж суб’ектамі федэрацыі і абласцямі Беларусі служыць не проста адной з асноў добрасуседскіх адносін паміж нашымі краінамі, але лакаматывам самай цеснай і ўзаемавыгаднай эканамічнай кааперацыі.

Гэта наглядна пацвярджаюць аб’ёмы тавараабароту, якія па выніках 2022 года склалі рэкордныя 45,8 млрд долараў. Такіх паказчыкаў у многім удалося дасягнуць дзякуючы шырокім партнёрскім сувязям рэгіёнаў, якія вядуць узаемадзеянне практычна ў рэжыме рэальнага часу. У 2022 годзе адладжаны механізм міжрэгіянальнага супрацоўніцтва дапамог Расіі і Беларусі ў найкарацейшыя тэрміны вырашыць немалую частку задач па мінімізацыі наступстваў заходніх санкцый. Гэта вельмі дакладна прасочваецца па дынаміцы пераарыентацыі беларускага экспарту з заходніх краін на Расію: толькі за мінулы год нам удалося кампенсаваць каля 40-50% страт Беларусі, выкліканых закрыццём для яе шэрага традыцыйных замежных рынкаў.

Такія вынікі нядзіўныя і з’яўляюцца заканамернай вытворнай высокай інтэнсіўнасці кантактаў паміж рэгіёнамі нашых краін. Прывяду толькі некалькі прыкладаў. У 2022 годзе адбылося 98 візітаў прадстаўнікоў абласцей Беларусі ў Расію, а таксама 82 паездкі дэлегацый і бізнес-місій з расійскіх рэгіёнаў у Беларусь. Пры гэтым 28 з іх прайшлі з удзелам кіраўнікоў суб’ектаў Расійскай Федэрацыі.

З пачатку 2023 года расійскія губернатары наведалі рэспубліку ўжо 14 разоў. Дарэчы, на долю рэгіёнаў, кіраўнікі якіх наведвалі Беларусь, прыпадае звыш 25% ад сумарнага тавараабароту нашых краін – каля 11 млрд долараў. Гэта значная лічба, і яе падмацоўвае партфель канкрэтных сумесных праектаў, якія паспяхова рэалізуюцца. Варта больш падрабязна расказаць пра некаторыя з іх.

Асаблівы фокус зараз, безумоўна, робіцца на замяшчэнні заходняй сельскагаспадарчай, камунальнай і спецыяльнай тэхнікі якаснымі машынамі беларускай вытворчасці. Такая работа вядзецца ў рамках вырашэння стратэгічнай задачы па забеспячэнні тэхналагічнага суверэнітэту Саюзнай дзяржавы. Прыкметных поспехаў на гэтым напрамку дасягнуў Санкт-Пецярбург: за 2022 год улады горада абнавілі парк пасажырскіх аўтобусаў на 2,5 тысячы адзінак, з іх больш за 800 выраблены Мінскім аўтамабільным заводам. Акрамя таго, заключаны кантракт на пастаўку каля ста беларускіх тралейбусаў з павялічаным аўтаномным ходам. Больш за палову ліфтаў, якія замяняюцца ў горадзе, выраблена ў Беларусі ці на сумесным прадпрыемстве "Невский лифт". Пры гэтым доля расійскіх запчастак у многіх узорах прадукцыі беларускай прамысловасці знаходзіцца на ўзроўні ад 40 працэнтаў да 90 працэнтаў, і гэты паказчык няўхільна расце.

Павелічэнне парку беларускай тэхнікі на айчынным рынку дыктуе неабходнасць стварэння сеткі сэрвісных цэнтраў па яе абслугоўванні. Адзін з іх паспяхова працуе ў Рэспубліцы Татарстан. Зацікаўленасць у адкрыцці такіх арганізацый у сваіх рэгіёнах ужо выказалі кіраўнікі Рэспублікі Калмыкія, Астраханскай і Калужскай абласцей.

Мабыць, найбольш перспектыўным фарматам кааперацыйных сувязей з’яўляецца стварэнне сумесных вытворчых праектаў – такіх, як распрацоўка новага газаматорнага рухавіка, якая вядзецца ў Казані расійскімі і беларускімі спецыялістамі, і запушчаны ў Ніжнім Ноўгарадзе трамвай "МіНіН" (акронім па першых літарах гарадоў Мінск і Ніжні Ноўгарад). Добрых вынікаў дасягнула Рэспубліка Башкортастан. Да ліку флагманскіх ініцыятыў у гэтым рэгіёне адносіцца будаўніцтва ва Уфе завода "АМКАДОР" па вытворчасці машын і абсталявання для пасляўборачнай апрацоўкі збожжа, адкрыццё якога прымеркавана непасрэдна да Х Форуму рэгіёнаў Расіі і Беларусі. У прапрацоўцы знаходзяцца праекты сумеснай вытворчасці ліфтавага абсталявання ў горадзе Сцерлітамак, а таксама зборкі прадукцыі МАЗ і холдынга "Белкамунмаш".

Важным напрамкам узаемадзеяння па лініі рэгіёнаў стала вырашэнне задач у сферы транспарту і лагістыкі. Практычныя вынікі не прымусілі сябе доўга чакаць: у 2023 годзе да ўжо наяўных маршрутаў дадаліся прамыя авіязносіны Мінска з Уфой, Калугай і Перм’ю. Актыўна абмяркоўваецца ініцыятыва падключэння беларускіх партнёраў да міжнароднага транспартнага калідора "Север-Юг" і іх удзел у рэалізацыі маштабнага праекта мультымадальнага транспартна-лагістычнага цэнтра ў Калужскай вобласці.

За апошні год моцны імпульс атрымала супрацоўніцтва Беларусі з Крымам і новымі рэгіёнамі Расіі. Прарыўной падзеяй на гэтым трэку стаў візіт кіраўніка Данецкай народнай рэспублікі Д.В.Пушыліна ў Мінск, які адбыўся ў красавіку. Былі праведзены вельмі грунтоўныя і прадметныя перагаворы з кіраўніцтвам Рэспублікі Беларусь, па выніках якіх, у прыватнасці, намечаны шэраг перспектыўных напрамкаў кааперацыі – ад паставак беларускай тэхнікі да стварэння сумесных прадпрыемстваў.

Але, як кажуць, не эканомікай адзінай. Рэгіянальнае супрацоўніцтва – гэта яшчэ і магутны культурна-гуманітарны кластар. Напрыклад, у красавіку гэтага года адбыліся Дні Санкт-Пецярбурга ў Мінску, кульмінацыяй якіх стаў канцэрт зорак балета Марыінскага і Міхайлаўскага тэатраў. Беларуская публіка высока ацаніла і гастролі Калужскага драматычнага тэатра. Гэтыя і многія іншыя мерапрыемствы былі вельмі цёпла сустрэты гледачамі і наглядна паказалі наша адзінства, але разам з тым – найшырэйшую разнастайнасць і ўнікальную самабытнасць культурнай прасторы Расіі і Беларусі.

Прыведзеныя вышэй прыклады і факты даюць толькі невялікае ўяўленне аб каласальных маштабах працы, якая ўжо многія гады вядзецца па лініі рэгіёнаў. Каб дэталёва расказаць пра ўсе працэсы і праекты, верагодна, спатрэбілася б выдаць шматтомную энцыклапедыю. Але нават прадстаўленай інфармацыі дастаткова, каб сцвярджаць: патэнцыял далейшага развіцця міжрэгіянальнага супрацоўніцтва проста не мае меж. На мой погляд, фундаментальнае тлумачэнне прапанаваў Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Рыгоравіч Лукашэнка, які заўважыў, што сувязі на ўзроўні рэгіёнаў шмат у чым вызначаны агульнасцю і гісторыяй чалавечых лёсаў брацкіх народаў Расіі і Беларусі, якія разам прайшлі праз цяжкія выпрабаванні і з гонарам іх вытрымалі. З гэтымі словамі нельга не пагадзіцца.

Незаконныя санкцыі і абмежаванні з боку Захаду, з якімі Саюзная дзяржава сутыкнулася ў 2022 годзе, не спынілі наша развіццё, а толькі прымусілі больш уважліва прыгледзецца да тых рэсурсаў і магчымасцей, якія мы маем. Стала зразумела, што Расія і Беларусь толькі пачынаюць па-сапраўднаму раскрываць патэнцыял рэгіёнаў. Новыя перспектывы адкрываюцца практычна штодня – недахоп свежых ідэй нам не пагражае. Упэўнены, што юбілейны Форум рэгіёнаў наглядна гэта прадэманструе.