МІНСК, 4 кас – Sputnik. Савецкіх ваеннапалонных наўмысна асуджалі на гібель у найбуйнейшым лагеры Усходняй Прусіі "Шталаг-1А", у адрозненне ад вязняў з іншых краін, якія таксама знаходзіліся там, пра гэта сведчаць дакументы з архіва УФСБ па Калінінградскай вобласці, з якімі азнаёмілася РІА Навіны.
Адзін з дакументаў, з якім азнаёміліся журналісты, – копія спецпаведамлення пад грыфам "Цалкам сакрэтна", складзенага ў лютым 1943 года контрразведчыкамі "Смерша" з 28-й арміі 3-га Беларускага фронту. У дакуменце апісаны ўмовы ўтрымання ў лагеры, дзе на той момант знаходзілася да 30 тысяч ваеннапалонных, у асноўным гэта чырвонаармейцы.
"У суткі ваеннапалонны атрымліваў 200-250 грамаў хлеба-сурагату, выпечанага напалову з пілавіннем, і адзін літр гарачай вадкасці, прыгатаванай з бручкі", - сведчаць архіўныя даныя.
З-за дрэннага харчавання даведзеныя да знясілення палонныя летам 1944 года ўзламалі прадуктовы склад, за што гестапаўцы затым расстралялі 30 чалавек і траіх павесілі.
Эпідэміі і "смяротны" лазарэт
З-за жудасных умоў утрымання палонных у лагеры ўспыхвалі эпідэміі тыфу, туберкулёзу і дызентэрыі. Але адміністрацыя лагера не толькі не прадпрымала ніякіх мер для лячэння савецкіх палонных, але і наўмысна падсяляла хворых вязняў у баракі да здаровых.
Быў у "Шталазе" і так званы "смяротны" лазарэт, яго празвалі так таму, што з яго жывым ніхто не вярнуўся.
"З агульнай колькасці хворых савецкіх ваеннапалонных 500 чалавек, якія знаходзіліся ў названым "лазарэце", штодня памірала 10-12 чалавек", - сведчаць даныя контрразведчыкаў.
У такіх умовах, як апісваюць "смершаўцы", шматлікія савецкія палонныя, бачачы бязвыхаднасць свайго становішча, здзяйснялі самагубства.
Хлебныя месцы
З дакументаў "Смерша" вынікае, што ў "Шталазе-1А" адміністрацыйна-гаспадарчыя справы вялі пераважна палякі, якія знаходзіліся ў лагеры з 1939 года.
"Кіраўніцтва на ўчастках (склады, сталовая, лазня і інш.) ажыццяўлялася пераважна палякамі, якія знаходзіліся ў лагеры з 1939 года, якія сваёй актыўнай працай на карысць немцаў заваявалі ў апошніх асаблівы давер", - сведчаць даныя контрразведкі, атрыманыя ў выніку допыту каменданта лазарэта.
Лагер "Шталаг-1А" існаваў у 1939-1945 гадах у сяле Штаблак, за некалькі кіламетраў ад горада Прэйсіш-Эйлау (цяпер гэта Баграціёнаўск, Калінінградская вобласць). Дакладная колькасць вязняў лагера не ўстаноўлена, паводле некаторых звестак праз "Шталаг" прайшло ад 162 да 255 тысяч чалавек. У асноўным у лагеры змяшчаліся савецкія ваеннапалонныя, але былі і вязні з Бельгіі, Польшчы, Італіі і Францыі.
"Шталаг-1А" быў вызвалены часткамі савецкай 28-й арміі 10 лютага 1945 года.
>>> Хочаце яшчэ больш актуальных і цікавых навін – падпісвайцеся на Telegram-канал Sputnik Беларусь, чытайце нас у Дзэн, а таксама сачыце за намі ў сацсетках "Одноклассники" і "ВКонтакте"
Таксама на Sputnik:
Ліквідацыя гаўляйтара Вільгельма Кубэ – рэканструкцыя падзей у відэа
Вызваленне Данбаса 80 гадоў таму: гісторыя ў фатаграфіях
Сляды нямецкай акупацыі: бункеры і ДАКі ў Мінску