ВІЦЕБСК, 6 ліс – Sputnik. Некалькі аўкцыённых дамоў выставілі на продаж карціны Марка Шагала, з іх самым дарагім лотам стане карціна "Над горадам", якую паспрабуюць прадаць 13 лістапада на аўкцыёне Sotheby's. Палатно ацэньваюць у 12-18 мільёнаў долараў.
Sputnik паразмаўляў з дырэктарам музея Марка Шагала ў Віцебску і даведаўся, ці магчыма купіць работы мастака за адносна невялікія грошы, якую суму абласны цэнтр гатоў выкласці за яго палотны і як французскія музеі перашкаджаюць набыццю работ віцебскага мастака.
Мастацтва – гэта бізнес
"Мастацтва – гэта бізнес, і кошт твора, як і любога іншага тавару, фарміруюць некалькі фактараў: па-першае, гэта імя мастака, мастацкая каштоўнасць твора, затым, скажам так, яго "дэфіцытнасць", гэта значыць колькасць прадстаўленых на рынку экзэмпляраў. Зразумела, што карціны памерлых мастакоў цэняцца даражэй, бо аўтар не можа стварыць новыя. Таксама важны празрысты правенанс", - расказала дырэктар музея Ірына Воранава.
Яна патлумачыла: правэнанс – гэта афіцыйна правераная і пацверджаная гісторыя пра тое, як твор мастацтва трапіў у рукі апошняга яго ўладальніка. Кожны этап шляху карціны ад старога ўладальніка да новага павінен быць адзначаны і пацверджаны. Празрыстасць гісторыі карціны не проста адбіваецца на яе кошце, гэта своеасаблівы знак якасці. А ў тым, што тычыцца Шагала, правенанс правяраецца Шагалаўскім камітэтам, без заключэння якога на аўкцыён твор не трапляе.
"Некалькі гадоў таму адзін літоўскі калекцыянер прапаноўваў купіць у яго карціну Шагала. Гэта быў невялікі эцюд, недзе 20 на 30 сантыметраў, 1968 года стварэння, але з добрым, празрыстым правенансам, таму калекцыянер запытаў за карціну 450 тыс еўра. У музея, на жаль, такіх грошай няма, таму прыйшлося адмовіцца", - прызналася Воранава.
Паводле яе слоў, творы Шагала з кожным годам будуць толькі даражэць, бо новых ужо не з’явіцца, а попыт нараджае рост цэн. Напрыклад, у 2019 годзе на аўкцыёне ў Нью-Йорку карціну "Палюбоўнікі" прадалі за 28,5 млн долараў. А самым дарагім яго палатном з’яўляецца карціна "Над горадам", выстаўленая ў Траццякоўскай галерэі, яе ацэньваюць у 160 млн.
Воранава растлумачыла, што Шагал стварыў два варыянты карціны "Над горадам". Першае палатно, напісанае ў 1918 годзе, захоўваецца ў Траццякоўскай галерэі, яго памеры – 194 на 141 см. У лістападзе будуць прадаваць аўтарскае паўтарэнне карціны 1924 года, памерам 91 на 67 сантыметраў, з ацэначным коштам 12-18 млн долараў. Апошнім часам яно належала калекцыянеру з Японіі. Дарэчы, прададзеных за 28,5 млн "Палюбоўнікаў" аўкцыённы дом таксама спачатку ацаніў у 12-18 млн.
Па словах Воранавай, законы рынку іграюць і ў зваротным кірунку. Месяц таму наследнікі мастака выставілі на продаж вялікую колькасць тыражнай графікі Шагала. Пасля з’яўлення на рынку такой колькасці гравюр кошт графічных лістоў Шагала рэзка ўпаў. Пры гэтым усю выстаўленую графіку раскупілі за два дні.
Карціна ў Віцебску
У віцебскім музеі захоўваецца арыгінальная тыражная графіка мастака: афорты, ксілаграфіі, літаграфіі.
Час ад часу гарадскія ўлады ўзнімаюць пытанне аб магчымасці набыцця для музея арыгінальнай жывапіснай работы мастака. Але трэба разумець, што кошт самага недарагога жывапіснага твора Шагала пачынаецца ад 250 тысяч еўра. І гэта будзе работа "не першага рада". Зразумела, што горад не мае такіх свабодных грошай.
Але нават і пры наяўнасці фінансаў, адзначыла субяседніца, калекцыянерам і зацікаўленым інстытуцыям не заўсёды ўдаецца набыць упадабаны твор мастака, паколькі яго творчасць з’яўляецца нацыянальным набыткам Францыі.
"Адзін з беларускіх банкаў яшчэ да 2020 года збіраў калекцыю твораў мастацтва, і яго прадстаўнікі на еўрапейскіх аўкцыёнах куплялі работы Марка Шагала. На адным з таргоў прадстаўнікі банка паспрабавалі набыць кераміку і скульптуру мастака, але тут жа супрацоўнікі Нацыянальнага музея Марка Шагала ў Ніцы наклалі вета на іх продаж", - паведаміла Воранава.
Па французскім заканадаўстве, калі музей накладвае вета на продаж твора мастацтва, то ён мае прыярытэтнае права на набыццё яго па стартавай цане.
>>> Хочаце яшчэ больш актуальных і цікавых навін – падпісвайцеся на Telegram-канал Sputnik Беларусь, чытайце нас у Дзэн, а таксама сачыце за намі ў сацсетках "Одноклассники" і "ВКонтакте"
Чытайце таксама:
Шагал і Віцебск: гісторыя кахання, якая працягнулася пасля смерці
Карціну Шагала прадалі на аўкцыёне ў Расіі за 160 тыс. долараў