Валерый Дайнека: "Песняры" не былі падобныя ні да каго

Валерый Дайнека – заслужаны артыст БССР, саліст легендарнага вакальна-інструментальнага ансамбля "Песняры", адзначае сёння дзень нараджэння. Менавіта ў яго выкананні "Беловежская пуща" – адна з самых яркіх песень музычнага калектыву –атрымала ўсенародную любоў і прызнанне.

У інтэрв’ю Sputnik знакаміты беларускі спявак расказаў аб сваім творчым шляху, знаёмстве з Уладзімірам Мулявіным, любімых дочках, а таксама пра тое, што лічыць сапраўдным шчасцем.

– Мой бацька быў харавіком-дырыжорам і працаваў дырэктарам музычнай школы №5 горада Мінска. Да таго ж ён валодаў ігрой на фартэпіяна і баяне. Маці была вельмі музычнай жанчынай з цудоўным слыхам, нядрэнна спявала. Бацькі вельмі хацелі, каб мы з братам звязалі сваё жыццё з музыкай.

Трэба сказаць, што першы клас знакамітай "адзінаццацігодкі" пры Беларускай дзяржаўнай кансерваторыі, дзе па класе фартэпіяна ўжо вучыўся мой старэйшы брат Генадзь, не быў набраны ў той год і ў першы клас я пайшоў у школу бацькі, асвойваючы такі складаны інструмент, як скрыпка. На наступны год я ўжо вучыўся ў ССМШ, якую пасля паспяхова скончыў па класе альта.

У нашым доме ўвесь час гучала музыка, і ў нас з братам нарадзіўся творчы дуэт: я граў на скрыпцы, а ён – на фартэпіяна. Мы часта выконвалі розныя музычныя нумары, калі да нас прыходзілі госці. Акрамя таго, я ўжо тады захапіўся вакалам і ў нашым хатнім канцэрце сталі з’яўляцца песні, сярод якіх мы з братам уключалі хіты неверагодна папулярнага тады Раберціна Ларэці і Даменіка Мадуньё.

Пасля 7-га класа я перайшоў на альт і на той перыяд быў адзіным у школе, хто іграў на гэтым інструменце. Звязана гэта было з захапленнем мной папулярнай музыкай, і мне здавалася, што да адзінага альтыста не будзе такой пільнай увагі і строгасці з боку педагогаў.

У старэйшых класах, калі ва ўсім свеце ўжо панавалі "Бітлз", у нас таксама з’явіўся ансамбль, які мы назвалі "Менестрэлі". У нашым рэпертуары пераважалі творы ў стылі рок-н-рол і рытм-энд-блюз. У складзе нашага ансамбля, акрамя аднакласнікаў, былі і звычайныя рабяты, практычна з аднаго двара, дзе ў падвальчыку на плошчы Перамогі ў нас быў свой біт-клаб.

Паралельна з гэтым мы з братам ужо захапіліся джазам і па начах перапісвалі з усіх папулярных радыёстанцый музычныя праграмы на ўнікальны магнітафон "Эльфа", які бацька аднекуль прынёс. Вось так, па начах, мы самаадукаваліся ў джазе і папулярнай музыцы.

– Пры паступленні я заваліў перадапошні экзамен па гісторыі (заставалася замежная мова). Усё б нічога, але ў экзаменацыйную аўдыторыю зайшоў рэктар Уладзімір Алоўнікаў і пачаў задаваць дадатковыя пытанні, і тут я "паплыў".

Калі сапраўды, то я не зусім гарэў жаданнем паступаць туды. Па словах хлопчыкаў і дзяўчынак, якія ўжо вучыліся ў кансерваторыі, гэтую навучальную ўстанову называлі няйначай як "партыйнай школай з музычным ухілам" (усміхаецца). Але бацька настаяў, і я літаральна за дзесяць дзён самастойна падрыхтаваўся.

Дарэчы сказаць, па спецыяльнасці (ігра на альце) мне б паставілі выдатна, але да мяне бліскуча згуляла дзяўчынка з Ленінграда, і экзаменацыйнай камісіі прыйшлося неяк вылучыць мяне на яе фоне, і я атрымаў 4+.

Аднак паступіць у вядучую музычную ВНУ краіны мне было не наканавана (гісторыя з "гісторыяй"). Бацькі сталі галасіць, што хоць нейкі дыплом мне патрэбен для таго, каб у далейшым мець магчымасць выкладаць ці хаця б іграць у аркестры.

Так мяне без экзаменаў прынялі ў Мінскае музычнае вучылішча на трэці курс, пасля якога я ўжо меў дыплом – у простанароддзі яго назвалі "кавалкам хлеба" (так мне часта казаў бацька).

Ужо падчас вучобы ў ММВ я падзарабляў у вядомым сталічным рэстаране "Каменная кветка", дзе спяваў два аддзяленні папулярныя савецкія і сусветныя хіты, а таксама наведваў аркестр Беларускага дзяржаўнага радыё пад кіраваннем Барыса Райскага. Там быў выдатны эстрадна-джазавы квартэт, і я атрымаў першыя навыкі ансамблевага спеву. Увогуле праблем з тым, каб сябе заняць, не было.

– Сапраўды, падчас маіх выступленняў у гэты рэстаран часта па вечарах пасля канцэртаў і гастролей любіў заходзіць Уладзімір Мулявін – кіраўнік вакальна-інструментальнага ансамбля "Песняры", які грымеў тады на ўсю краіну.

Там мы пазнаёміліся бліжэй, і аднойчы падчас чарговай сустрэчы Мулявін прапанаваў мне і яшчэ, як ён тады сказаў, аднаму хлопцу з ансамбля "Залатыя яблыкі", прыйсці праслухацца.

Гэтым хлопцам аказаўся Леанід Барткевіч, якога да таго часу я добра ведаў. Мы з Лёняй стэлефанаваліся і сустрэліся на Круглай плошчы: я ўзяў з сабой альт, а ён чамусьці прыйшоў з трубой, і мы адправіліся на праслухоўванне ў філармонію.

Памятаю, што, хоць я і быў знаёмы з Мулявіным і рабятамі, якія ігралі ў "Песнярах", усё роўна хваляваўся. Мы зайшлі ў аўдыторыю на другім паверсе. Першым нешта праспяваў Лёня, а потым зайшоў я і таксама праспяваў пару нот. Інструменты мы так і не расчахлялі!

Праслухоўванне прайшло паспяхова, пасля Мулявін нас абодвух запрасіў у знакаміты калектыў. Але трэці курс вучылішча, якое ўсё ж трэба было скончыць, і жаданне стварыць нешта сваё ўзялі верх. Я адмовіўся ад прапановы Уладзіміра Мулявіна, хаця, шмат пазней злёгку пра гэта шкадаваў.

Пасля вучылішча я працаваў у двух ансамблях – "Равесніку" Віктара Скугарэўскага і групе Валянціна Бадзьярава. У гэтыя гады мы не раз перасякаліся з "Песнярамі", але я ніколі не быў на іх канцэрце, хоць чуў іх выступленні ў запісах, якасць якіх у той час была недастаткова добрай. Гэта былі магнітафонныя запісы тэлетрансляцыі "Песняроў", але іх трэба слухаць жыўцом.

Я гэта зразумеў празь некалькі гадоў, калі пабываў на іх канцэрце ў Палацы спорту. І мяне проста ўразіла, наколькі яскрава гучаў ансамбль на сцэне. Гэта было нешта неверагоднае, не падобнае ні на што іншае.

У перапынку я падышоў да Мулявіна і распавёў аб сваім жаданні працаваць у калектыве. Аднак свабодных вакансій у "Песнярах" на той момант не аказалася. І неўзабаве мне паступіла прапанова ад "Чырвонай руты".

– Я цэлы год прапрацаваў у ансамблі "Чырвоная рута", з якім мы аб’ездзілі амаль усю Украіну, і не толькі. Гэта быў дзіўна насычаны ў творчым плане час. Менавіта тады мы запісалі з Сафіяй Ратару канцэрт у Чэхаславакіі, фрагменты якога захавалася ў YouTube.

Чатыры песні – гэта маленькі блок, дзе мы спяваем ансамблем (куды выпадкова ўвайшлі і дзве мае першыя аранжыроўкі), сталі ўжо папулярнымі хітамі (калі можна так сказаць). Цікава, што якраз у той час, калі я іграў у ансамблі з Ратару, у "Песнярах" працаваў хлопец з Украіны – Юра Дзянісаў. Менавіта ён першым у "Песнярах" выканаў знакамітую "Белавежскую пушчу".

У 1977 году ў Туле я адыграў свой апошні канцэрт з "Чырвонай рутой". Да гэтага часу Дзянісаў ужо сышоў з ансамбля, і я прыйшоў на яго месца.

– "Песняры" валодалі самабытнасцю, яны не былі ні на каго падобныя. "Песняры" не былі ў чыстым выглядзе кантры-ансамблем, таму што ў іх рэпертуары было вельмі шмат песень грамадзянскага зместу, а таксама песень, напісаных удзельнікамі ансамбля, у прыватнасці, самім Мулявіным, які ўвесь гэты груз узваліў на свае плечы.

Можна пералічваць бясконца доўга рэпертуар ансамбля, але самае галоўнае – гэта вакал, які незвычайна гучыць… Мулявін расстаўляў галасы не так, як спяваюць класічны рок іншыя папулярныя ансамблі. Чыстыя, высокія галасы і прамое, адкрытае гучанне – візітная картка "Песняроў".

Дарэчы, з маім прыходам у калектыў галасы ў ансамблі загучалі мякчэй, тым больш, што чацвёра з нас ужо вучыліся ў "кульку" на харавым народным аддзяленні. Уладзімір Мулявін даверыў мне займацца вакалам, і, трэба сказаць, што мне гэта ў нейкай ступені ўдалося. Ёсць некалькі работ ("Ой, ты дубе, дубе", "Ой, дзе ж мы ходзім", "Ты мне песню спей, дзяучына", "А ў полі бяроза" і інш.), якімі я вельмі ганаруся.

– Я слухаў "Беловежскую пущу" ў выкананні тых, хто праспяваў яе да мяне – дзіцячага хору, Бэлы Рудэнка, Юрыя Дзянісава. Я настолькі яе вывучыў, "пражыў" і зразумеў усе памылкі, якія былі ў Юры. Гэтую песню нельга крычаць, нельга ціснуць на ноты. Досыць удумацца ў тэкст і ўсё становіцца зразумелым.

Як толькі я праспяваў "Беловежскую пущу", Аляксандра Пахмутава сказала, што вельмі хоча хутчэй запісаць песню ў музычны фонд. Мы пазнаёміліся з Аляксандрай Мікалаеўнай у маскоўскай студыі (дзе быў гукарэжысёр вялікі Бабушкін) – гэта была зусім унікальная сустрэча.

Мая задача была – праспяваць песню пад ужо запісаную інструментальную фанаграму з самага пачатку і да канца, без прыпынку. Так раней (у сярэдзіне 70-х гадоў) пісалі ўсё. І толькі дзесьці з дзесятага разу я з палёгкай уздыхнуў, скончыўшы запіс. Прычым у адным месцы: "Где трава высока…" – я злёгку кіксануў, гэта значыць не ўзялася нота.

Сіл спяваць зноў у мяне ўжо не было, і тады я прапанаваў пераспяваць пасля адпачынку, але Пахмутава пагладзіла мяне па плячы і сказала: "Валера, пакінем так. Самае галоўнае і патаемнае ў гэтай песні – гэта існасць". Аляксандра Мікалаеўна ўгаварыла мяне не перапісваць "Беловежскую пущу" зноў.

– Ну, я не зусім магу быць кансультантам таго часу, калі я яшчэ там не працаваў, але нейкія звесткі аб ансамблі вядома ж магу падказаць, але толькі ў будучыні. Першы сезон зняты да 76-га года.

Мне здаецца, самае цікавае заключаецца ў тым перыядзе, які апавядае пра дзяцінства і юнацтва Мулявіна, калі ён жыў у Свярдлоўску і яшчэ нікому не быў вядомы.

Проста ўсё, што было пасля – вядома шматлікім, а вось гэты час, у якой сям’і, асяроддзі фарміраваўся будучы стваральнік "Песняроў", не ведае ніхто.

Дарэчы, зараз ідуць здымкі дакументальнага фільма пра Леаніда Барткевіча.

– Старэйшая дачка Яна вучылася ў маскоўскай школе з музычным ухілам, дзе канцэртную залу арандаваў знакаміты хор імя Папова. Так здарылася, што Яна апынулася ў ліку тых шчасліўчыкаў, якія паспяхова прайшлі праслухоўванне, і яе залічылі.

Я браў яе на ўсе нашыя запісы, тэлепраграмы, на вялікія канцэрты і бачыў, як гарэлі яе вочкі. Пазней Яна паспрабавала свае сілы ў расійскім музычным праекце, арганізаваным унукам знакамітага савецкага лётчыка Мікалая Гастэлы "Поющие вместе", самым вядомым хітом якога стала песня "Такого как Путин". Гэта было амаль 20 гадоў таму.

Праз нейкі час яе запрасілі ў групу "Новые Самоцветы". Зразумела, што жадаючых трапіць туды было вельмі шмат, але выбралі менавіта Яну, і вось ужо больш за пятнаццаць гадоў яна спявае ў гэтым ансамблі.

Малодшая Вікторыя пачынала сваю кар’еру ў Маскве як балерына, але таксама захаплялася і вакалам. І ў яе нядрэнна атрымлівалася, асабліва ў Амерыцы, дзе на студыі "Hit Factory" яна нават запісала цэлы руска-англійскі альбом. Да таго ж, Віка сама піша музыку і тэксты да песень. Некаторыя з яе песень, напрыклад "Гордость", выконвае папулярная спявачка Наталля Падольская.

Цяпер Вікторыя жыве ў Амерыцы і большую частку свайго часу прысвячае сям'і і бізнесу, але і пра любімае захапленне не забывае – пару разоў на тыдзень у сваё задавальненне яна спявае ў невялікіх рэстаранчыках, выконваючы сусветныя хіты і тым самым удасканальваючы свой вопыт.

– Вялікае шчасце для мяне – гэта свабода, калі ўсё спланаванае ў жыцці ўжо адбылося, і, вядома тое, што ў мяне ёсць любімыя дочкі, поспехам якіх я не перастаю радавацца.